Plumbago

Uit Redoute.

Een geslacht van halfheesters of kruiden, meestal meerjarige, soms zijn ze klimmend, 50-200cm.

Het geslacht komt met 10-20 soorten voor in de warmere delen van Azië, Afrika en Europa.

Bladeren staan meestal afwisselend.

Bloemen zijn aar- of trosvormig en staan aan het eind van de twijgen, blauw, violet, rood of wit.

Plumbaginaceae, strandkruid of loodkruidfamilie.

=Plumbago auriculata, Lam.(met kleine oortjes) (Plumbago capensis, Thunb.) (uit de Kaap) De verspreid staande bladeren bezitten aan de onderkant witte schubben, ovaal en groene, 5cm lang met wat omgekrulde toppen.

Het zijn kruidachtige of, zoals in cultuur, slingerplanten, halfheesters met slappe en dunne stengels.

Eindstandige bloemen staan in trossen van 20 stuks, de bloem doet aan een enkele Phlox denken. Bloeit vrijwel de gehele zomer. Bloembuis van 5cm lang met een 5tallige en licht blauwe, plat uitgespreide zoom van 3cm breed, kroonslip met in het midden een donker blauwe lengtestreep.

Deze slinger met een meter lange stengel komt uit Z. Afrika en werd in 1818 beschreven.

‘Alba’ is wit.

Niet winterhard, -8.

Naam.

Mannentrouw naar de hemelsblauwe ogen of naar de kleverige bloemen die aan de kleding blijft hangen bij het passeren, Cape lead wort, Franse dentelaire du Cap, mannentrouw.

Uit D. Oskamp.

Plumbago europaea, L. (uit Europa) is een meerjarige plant van 100cm hoog en 50cm breed, een halfstruik.

Aan de meest opgaande soms wat hangende stengel staan afwisselende de lancetvormige ruwe bladeren met in juli-oktober de roze tot violette en soms witte bloemen van bijna 1cm lang.

De wortel is enkel, lang wit en ruikt sterk, een vinger dik.

Uit Z. Europa. Is beschreven in 1596.

Vroeger werd de wortel en kruid gebruikt.

Afkomstig uit M. Zeegebied tot centraal Azië.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Plinius heeft zijn Plumbago zo genoemd en niet naar de kleur die het zou mogen hebben, maar alleen naar haar kracht, te weten omdat ze dat gebrek van de ogen dat men Plumbum noemt geneest, want hij zegt er aldus van in het 23^ste kapittel van zijn 25^ste boek: ‘De Molybdaena, dat is Plumbago, groeit ook in de bouwlanden en heeft bladeren als zuring en een dikke ruige wortel. Als men dit kruid kauwt en daarmee de ogen dikwijls bestrijkt dan wordt daardoor dat gebrek van de ogen dat men Plumbum noemt (dat is een duisterheid, schemering en kwade kleur van de ogen) weg genomen’.

Plumbago, dit woord is afgeleid van het Latijnse plumbum: lood, zo genoemd naar een oogziekte die zo heette en die deze plant zou genezen. Of dat het zo genoemd is omdat het wortelsap van Plumbago europaea de huid een loodkleur geeft. Van Plumbago auriculata werd van de wortel een sap gewonnen die bij tatoeëren gebruikt werd, kleurt de huid blauwgroen.

Of naar de loodblauwe kleur van velen, als van Plumbago capensis. Het is duidelijk een loodkruid. Vandaar de Engelse naam European lead wort, Franse plombage en Duitse Bleiwurz.

(b) Het heette Radix Antonii, Duits St. Antonskraut.

© Vroeger werd de wortel gebruikt tegen tandpijn en blaren, vergelijk de naam Duitse naan Schuppenwurzel, Kreuzwurz, Zornkraut bij Kilian.

Lobel: ‘Het gehele kruid heeft een scherpe smaak en brandende kracht, ja zo groot dat het brandt in de palm van de hand en een blauwe loodachtige plek of wrevel geeft waardoor dat de geleerde mannen gemeend hebben dat het is Molybdaena Plinij of Lepidium van Aegineta. De gewone hoop van de studenten hielden dat voor de Dentillaria of eerder Dentaria van Rondellet die hetzelfde gebruikte gelijk de Pyrethrum of dergelijke hete kruiden om te verdrijven de grote pijn van de tandpijn, de zoon van koning Sapor heeft dat ook gebruikt in de badstoven.

Dentaria met zout gebonden op de pols nadat het lichaam gepurgeerd is verdrijft de derde daagse koorts, notha geheten, en met olie van ruit en van peper gemengd verdrijft ze de schuddingen van de vierde daagse koorts als de ruggengraad daarmee gestreken is.

Plinius. Molybdaena gekauwd en het oog somtijds daarmee gestreken neemt weg het gebrek van de ogen, plumbum genoemd.’

Uit Curtis botanical magazine.

Plumbago indica (uit Indië) (Plumbago rosea, L.) (roze)

Een overblijvend kruid met lange, opstijgende, of zich door het struikgewas omhoog werkende stengels van 0,60 tot 1.50m.

Ook wordt het kruid wel in de tuinen geplant om de fraaie rode bloemen.

De Indische wordt gebruikt als snijbloem.

Is inheems op het vaste land van Azië, is beschreven in 1777.

Rose flowered lead wort.

Planten.

Ze houden van warmte, ook in de winter minstens 15 graden geven. Tegen de winter wat minder water geven, dan valt ook wel wat blad. In het voorjaar terugsnoeien, dan kan ze daarmee ook gestekt worden. Het stek een paar maal toppen om een bossige plant te krijgen. Of, zaaien boven de 24 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl