Balanites

Een paar dozijn soorten komen in dit geslacht voor.

Zygophyllaceae, dubbelbladplanten, boonkappertjesfamilie of Balanitaceae.

Uit Institute klorane.

Balanites aegyptiaca, Delile. (uit Egypte) (Ximenia aegyptiaca L.) is gewoon door de desert van W. Azi, Egypte en vele delen van N. en W. Afrika. Groeit in grote hoeveelheden op de vlaktes rondom Gilead en Doode Zee.

Een bladverliezende doornige struik of kleine boom van 3-10m hoog en stamdoorsnede van 30cm met dunne, doornige takken.

Heeft diep groene, leerachtige, ovaal/elliptische bladen die in paren staan.

Aangenaam geurende en wit/groene bloemen die okselstandig staan.

De vruchten zijn eetbaar en er kan een olie uit gewonnen worden, gebruikt voor zepen vanwege saponinen gehalte. De vrucht en bastextracten zijn giftig voor slangen en vissen. Bladeren en jonge twijgen worden als veevoer gebruikt in de droge tijd.

Het hout is hard en duurzaam. Vermeerdering door zaden of wortelscheuten.

Het is een typische boom van de Soedan/Zambia savannegordel en komt vaak met Acacia voor. Ook komt het voor in Isral en Jordani.

Naam, etymologie.

Balanites, Grieks voor een eikel, naar de vrucht. Engelse zachun oil tree, valse balm van Gilead of Jericho balsem. (zie Commiphora) desert-date, soapberry tree, Duits Wstendattel of Zachunbaum, Frans dattier du dsert, dattier sauvage, hglik, soump (Sngal) Spaans mirobalano de Egipto.

Gebruik.

(Dodonaeus) ԇlans unguentaria is de vrucht van een boom als de tamarinde boom en is zo groot als een hazelnoot en uit haar kern kan men een olieachtig sap duwen net zoals men uit de bittere amandelen plag te doen welk sap zeer veel geacht wordt om bij de kostelijke zalven en oliën te vermengen, als Dioscorides betuigt en zelfs tegenwoordig is dat niet heel veracht want men plag met de voor vermelde olie van Glans unguentaria met noch andere welriekende dingen vermengt de handschoenen, kleren en veel meer andere dingen een goede en lieflijke reuk te laten krijgen.

De boom is een woestijnliefhebber en wordt in verering gehouden door de Mohammedanen van W. India, waar die ook gevonden wordt.

Heeft hard hout en dit wordt door de draaiers (Balanites maughamii) van Jeruzalem gebruikt om er wandelstokken van te maken. In de oudheid werd het hout van de Egyptische balanosboom gebruikt voor scheepsbouw.

De vrucht die de grootte van een walnoot heeft, wordt soms gegeten en wordt er een bedwelmende drank gemaakt door de inlanders. De eerst groene en later purperkleurige vrucht wordt weggenomen voor die rijp is. Hiervan wordt een zoete olie verkregen. Ook zou die genezende eigenschappen hebben.

De gom van de bast geeft geur en waarde aan de plant. Doordat het gewas overvloedig groeit in de Dode Zeevallei zou het de balm of Gilead kunnen zijn.

Bijbel.

Deze balsem wordt door de Arabieren lukkum genoemd en verkocht als de balsem van Gilead. Deze balsem was tot de 17^de eeuw een ingredint van vele medicijnen. Anders dan de meeste gommen wordt het gauw zachter bij hitte.

De naam Etz Shemen of Atazai‑Shemen lijkt op de naam van de olijf, Zaith of Zayit. Shemen betekent olie, naar de olieproductie van de plant. De olieproduktie van de oleaster, Eleagnus, is echter te verwaarlozen Als olieproducent zou dan Balanites aegyptiaca gebruikt kunnen zijn.

Genesis 37: 25 'Wier kamelen gom, balsem en hars droegen, op weg om dat naar Egypte te brengen.'

Jeremia 8: 22 'is er geen balsem in Gilead, of is daar geen heelmeester?' 46: 11, 'trek op naar Gilead en haal balsem, o jonkvrouw, dochter van Egypte, tevergeefs neemt gij veel geneesmiddelen, voor u is er geen genezing. 51: 8 'haalt balsem voor zijn pijn, misschien is het te genezenծ

Het woord tzori, tzeri of tzari is als inlands product mogelijk Balanites, in Grieks wordt het vertaald als resin of gom, als een verwijzing of naar Balanites of Pistacia lentiscus. Beiden zijn overvloedig in Israël. (zie Commiphora) Reisbeschrijvingen noemt de stad Tyrus, Tsor of Tzor bij de Hebreers, van welk Hebreeuws woord Zor ook de naam van Syrië of Sourie gesmeed is. Zou hier een overeenkomst zijn in namen? Handel uit Phoenicie, of balsem uit Syrië.

Men kan zich evenwel afvragen, als de plant ook in Egypte groeit, of het daar naar toe gebracht moest worden. Mogelijk aldus Smit bij Moldenke dat hier sprake is van Pistacia lentiscus.

Maar de mogelijkheid dat de echte balsem van Gilead in Salomons tijd aanwezig was, zou die voorkomen in 2 Koningen 20: 13, Hooglied 3: 6, Jesaja 39: 2 en Ezechiel. 27: 17.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl