Toxicodendron

Naam, etymologie.

Nauw verwant aan Rhus, maar giftig, Toxicodendron, Grieks toxicos; gif, dendron; boom.

Anacardiaceae, pruikenboomfamilie.

Bladeren zijn geveerd of drietallig. Bloemen tweeslachtig en eenhuizig in eindstandige pluimen of gedrongen aarvormige trossen. Vruchten zijn wit of bruin, glad of behaard, melksap is meestal giftig.

Ze geven allen huidirritatie.

10. uit O. Thome.

=Toxicodendron radicans Kuntze (met wortelstelen) (Rhus toxidendron, Auct.) (gifboom) Bladeren zijn 3tallig en zijblaadjes kort gesteeld, topblaadje met 4cm lange bladsteel, 5-12cm lang en glanzend groen, onderzijde lichter en spaarzaam behaard en in het najaar scharlakenrood.

Eerst heeft het behaarde en wat groene dunne twijgen die later grijs/bruin en kaal worden.

Bijna gesteelde knoppen met roestbruine schubben.

Bloeit in juni/juli met groenachtige bloemen in kleine losse pluimen die gevolgd worden door bijna ronde en witte vruchten, 4-6mm in doorsnede.

De onbehaarde takken liggen of klimmen met knobbelige puntjes.

Het is een brede wat kruipende struik van 1-2m hoog.

Groeit in N. Amerika en N. Azi. Is beschreven in 1640.

Naam.

Shumach, soemak, smakboom, gifsumak of gifeik, Engels poison oak, poison tree of poison ivy, Duits Giftsumach, Giftefeu, Gifteichen.

Gebruik.

Gifsumak bevat een uiterst scherp sap wat al bij afplukken of met het werken met deze plant al gevaarlijk kan zijn. Ook andere Rhus soorten hebben die eigenschap.

Bij vele personen, vooral die met een blanke huid, geeft de aanraking van het melksap in de huid indringende zwellingen en verbrandingen.

De werkzame stof is toxikodendrol, dat zelfs na urenlang wassen met water niet van de huid afkomt. Het gif verspreidt zich van opvallende lichaamsdelen licht naar andere delen en vreemde personen, waarmee je direct in aanraking komt. Het veroorzaakt aan de handen, armen en zelfs op het hele lichaam hevige pijnen, koorts en verstoring van de nierwerking, pijnen die moeilijk te genezen zijn en zelfs verlammingen van leden tot gevolg kan hebben. Aanraken is soms niet eens nodig. Ze geven, vooral op hete dagen, een geur af die hoofdpijn en ziekte kan veroorzaken. Zelfs de rook van verbrand blad kan vergiftiging geven.

Sommige mensen kunnen deze symptomen krijgen, terwijl anderen er geen schade vanonder vinden. Het is de reden dat deze plant niet in ons land wordt gekweekt. Het beste tegenmiddel was om de besmette plek met alcohol schoon te maken. Als tegenmiddel wordt wel aanbevolen om een lotion van jewelweed, Impatiens pallida, of van de zoete varen, Comptonia peregrina, te gebruiken.

Medisch werd het gewas wel gebruikt waartoe de jonge stelen in de zon gedroogd werden. Het stelpt het braken, de rode loop en de maandstonden. Het laatste werd bereid door de zaden in plaats van zout bij het eten te geven.

11. Uit J. Bigelow.

=Toxicodendron vernix Kuntze. (vernis) (Rhus vernix, L.) (Rhus venenata, DC (giftig) is een kleine boom met 7‑15 tallig blad.

Bloemetjes staan in een pluim en zijn groen, vijftallig, juni, en geven grijze besjes.

Roodbruine takken, 30-100cm hoog.

.

Dit is een andere en zeer gevreesde plant uit Canada, Minnesota en Georgia. Is beschreven in 1713.

Het giftige sap dat aan de lucht blootgesteld wordt spoedig zwart en levert een zeer goede merkinkt.

Naam,

Duitse Firnissumach, Engelse varnish tree of poison sumach.

12. uit en.wikipedia.org

Toxicodendron vernicifluum Barkley. (vernis vloeiend) (Rhus verniciflua, Stokes.) Bladmerken zijn zeer groot en staan dicht bijeen, zijknoppen zijn klein en bijna onzichtbaar, eindknop is groot en roestig behaard met aan de voet kleine zijknoppen.

Bladeren zijn tot 60cm lang met 3-7 paar deelblaadjes van 7-16cm lang en 3.5-7cm breed, glad en glanzend donkergroen en van onderen heldergroen en langs de nerven spaarzaam behaard, elliptisch met toegespitste top.

Jonge twijgen zijn lichtgrijs met duidelijk zichtbare lenticellen, eerst behaard en later kaal.

Bloeit in juni met lange okselstandige pluimen en geel/witte bloemen.

Vruchten zijn wat samengedrukt, groen/geel.

Deze vorm heeft een betrekkelijk rechte stam en een regelmatige open kroon die een mooie boom vormt en bij ons wel 10m kan halen. Bij oudere bomen is de groei matig en de tamelijk dikke twijgen verlengen zich dan niet meer zodat de glanzend groene en geveerde bladeren zeer dicht bijeen staan. Is winterhard.

Komt uit Japan/China en wordt 20m hoog. Is beschreven in 1823.

Naam.

In Japan wordt uit deze boom, lakboom, een vernis, Frans lacque, gemaakt om kleine meubels en dozen te lakken. Engelse lacquerer of varnish tree, Japanese lacquer tree, Japanese varnish tree en Japanese Sumac, Duitse Japanischer Firnisbaum, Lackbaum, Lacksumach, Japans urushi. De schors levert een rode en gele verfstof. Dat is wel giftig en geeft een huiduitslag en blaren. Wie aan de boom werkt moet beschermende kleding dragen.

13 Uit M. Vogtherr.

=Toxicodendron succedaneum Kuntze (sap vloeiend) (Rhus succedanea, L.) is een boom van 3-5m hoog.

Groen/gele bloemen in juni.

Dit is een altijdgroene boom uit India/China. Is beschreven in 1768.

Naam.

Engelse Japan wax of wax tree levert trossen vruchten die onder druk een was leveren wat gelijk staat aan bijenwas, cera japonica, Duitse Japanischer Wachs, Engelse red lac sumach of tallow sumach.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl