Ballota

Uit Fuchs.

Een geslacht dat uit 35 soorten bestaat, 7 in Europa waarvan 1 in Midden Europa, Ballota nigra.

Bloeiende planten die voorkomen in de gematigde gebieden van Europa, N. Afrika en westelijk Azië met de hoogste concentratie in het M. Zeegebied.

Nauw verwant met Marrubium waarin sommige soorten vroeger geplaatst waren.

Lamiaceae, lipbloemige, Stachys klasse, subklasse 3, Marrubiea.

=Ballota nigra, L. (zwart) heeft grof gezaagde ei/hartvormige bladeren die bij kneuzing een onaangename geur afgeven.

Ook de bloemen zijn vuil blauwrood. De vele bloemen staan in bloemkransen van juni tot oktober aan de bovenkant van de stengel. Die worden 30-60cm. hoog.

Het gewas groeit als een onkruid op akkerland, hagen, wegranden.

Afkomstig uit het M. Zeegebied tot centraal Azi.

Vermeerderen door scheuren in het voorjaar.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) De Grieken noemen het Ballote of Melan Prasion als Plinius betuigt in het achtste kapittel van zijn 27^ste boek, in het Latijn noemt men het Marrubium nigrum of ook zeer dikwijls Ballote, dan sommige willen het Marrubiastrum of Marrubium spurium (al of men bastaardmalrove zei) noemen.'

Ballota is afgeleid van het Griekse ballo: ik steek, ous: oor, bij oorziekten werd het blad in het oor gestoken.

(578) Of Ballota is verwant met Grieks voor ik werp weg', omdat het door de onaangename geur een verwerpelijk kruid is.

(b) Ballota wordt door het volk wel godver­geten genoemd. Het zou oorspronkelijk een geneeskrachtig kruid zijn geweest en doordat God het vergat werd het een stinkend onkruid. Fuchs noemt het Gottesvergess, Schwarzer Gottvergess.

Dodonaeus; 'Deze soort van andoren wordt in Nederland zwarte malruevie genoemd, in Hoogduitsland Schwartz Andorn, in Frankrijk marrubin noir, in Italië marrubiastro en marrobio bastarde, in Spanje marruvio negroծ

Zwarte ballote, schwarzer Andorn bij Bock, Engelse black horehound, Frans marrube noir. Dodonaeus noemde het swarte malreuvie of swarte malrove, vanwege de donkergroene bladeren is het de zwarte. Vroeger viel de witte en zwarte onder een geslacht, Marrubium, Marrubium nigrum was dan onze Ballota nigra en Marrubium album was Marrubium vulgare, ook behoren de oudste namen hen beiden toe, zie verder Marrubium.

Dodonaeus (d) Ԉet wordt ook stinkende andoren genoemd, in, in Engeland stynkingh horehound, in Frankrijk marrubin puant, Duits Stink-Andorn. Bij de apothekers is ze bekend met de naam van Prassium foetidum.

Stinkende andoorn, Frans ballotte ftide, Engelse stinking horehound, stinkende dovenetel, het laatste naar de netelachtige bladeren, Duits Schwarze Taubnessel, Schwarznessel, Sinknessel, Engelse black hemp-nettle.

(e) Brune Ander in oud-Hoogduits en bij Hildegard, Andoren in midden-Hoogduits.

(f) Duitse Bulte is een naam die afgeleid is van Ballota, Franse ballote.

(g) Oude Duitse namen zijn; Harzgespan, Huft, Hulse en Helst, Segmuntz, Sigmintze en das alte Weib in Oostenrijk Omdat het kruid vanouds beschouwd werd als een antigif tegen hondsdolheid werd het in het Engels madweed genoemd.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus) Ԛwarte andoren met zout op de beten van de dolle honden gelegd geneest die, waarin dit kruid voor zeer krachtig gehouden wordt van Dioscorides.

De bladeren onder as gebraden verdrijven de uitwassen en wratten die aan de aarsdarm en elders plegen te komen.

Dezelfde bladeren zuiveren ook de vuile zeren, als dezelfde Dioscorides verhaalt. De loog daar de bladeren in gekookt zijn geweest geneest de schurft van het hoofdծ

Het wordt hier en daar als wormmiddel bij dieren gebruikt. Paarden en vee worden met het stinkende kruid ingewreven en zijn daardoor voor vliegen beschut.

Planten.

Een doornig struikje dat geschikt is voor de rotstuin. Groeit gemakkelijk op zandgrond op een droge en vooral beschutte plaats, ճ winters wat bedekken.

Vermeerderen door zaaien en stekken.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl