Sprekelia

Uit Redoute.

1 of 2 geslachten uit Mexico en Guatemala. De ander is dan Sprekelia howardii Lehmiller,(Amerikaanse botanist Richard A. Howard, 1917-2003?) een dwergvorm van de volgende die ook al niet groot is..

Amaryllidaceae, Amaryllisfamilie, Amaryllis klasse.

Sprekelia formosissima, Herb. (Formosissima is de overtreffende trap van het Latijnse formosus wat zeer mooi betekent, dus het mooist gevormd) (Amaryllis formosissima, L.)

De Jacobslelie wordt ook wel Amaryllis genoemd, de bloem doet er enigszins aan denken maar is veel grilliger. De drie bovenste bloembladen, waarvan de middelste het breedste is, zijn betrekkelijk lang en de drie onderste zijn korter en breder, zitten zeer dicht op elkaar. De bloemen zijn 7-11cm groot en helderrood, de basis van de bloembladen zijn soms gestreept of geblokt met geel. De bloem is prachtig tweezijdig symmetrisch.

Ze staan op een steel van een 30cm.

De lange smalle bladeren verschijnen met of na de bloei.

Jammer dat men deze plant niet meer ziet, de voornaamste reden hiervoor is wel dat het als snijbloem weinig waarde heeft, de bloeistengel is wel te kort.

Kwam in 1593 vanuit Guatemala hier.

‘Glauca’ verscheen in 1839, heeft donkerrode bloemen en blauwachtig blad. De 5cm dikke bol geeft bladeren van 30-40cm lengte.

‘Superba’.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Indiaanse narcis met rode bloemen die in het Latijn Narcissus Indicus Jacobaeus van sommige genoemd wordt naar de gedaante van de bloem en wiens bladeren zo gevoegd staan dat ze het zwaardje van de ridders van Sint Jacobus wat gelijk schijnen te wezen. In Indië is het Azeal xochitl genoemd, dat is klister met rode bloemen’.

Jacobslelie werd in 1593 in Oostenrijk ingevoerd. De vorm en kleur van de rode bloemen werd met het rode kruis van de ridderorde van St. Jacob van Calatrava in verbinding gebracht. Bij de Fransen heet het daarom Lis Saint-Jacques, de Duitsers Jakobslilie en de Engelsen noemen het Jacobean lily of Aztec lily.

(b) Sprekelia is zo genoemd naar de Hamburger J. H von Sprekelsen die de plant naar Linnaeus stuurde. Overleden in 1764. Raadssecretaris te Hamburg en zeer bekwaam in de natuurlijke historie

(c) Goudlelie omdat de bloembladen, bij opvallend licht, als met goudstof overstrooid schijnen.

Het zou in Peru de goudlelie van de H. Joannes zijn (Amanceas) en wordt daar als een heilige bloem beschouwd. Alle jaren wordt er in de omgeving van Lima, tijdens het feest van genoemde heilige, een feest gevierd. Bij die gelegenheid zijn alle inwoners in het veld om de Amanceas bloemen te zoeken. Ze brengen die in de kapellen om die te versieren die in de vallei daartoe zijn opgericht.

Uit J. Paxton.

Een kruising tussen Hippeastrum x Sprekelia gaf x Hippearelia.

Deze hybride staat tussen beide ouders in, de rode bloemen van Sprekelia met iets van de bloemvorm, maar veel groter, maar kleinere bloemen dan Hippeastrum en iets minder talrijk. Dit is een opvallende verschijning met een heldere sprekelia-achtige kleur.

Planten.

De goudlelie moet ‘s winters op een droge, warme, 20 graden, plaats worden bewaard. In april kan de bol buiten worden opgeplant op een warme standplaats. Heeft tot 10cm lange bollen. De bollen worden niet diep geplant, de hals moet eruit steken. In juli sterft het blad af en volgt een rustperiode. Ze worden tegen september/oktober gerooid en in droge turfmolm bewaard bij een temperatuur van 15 graden. Vermeerderen door de bijbolletjes.

Voor potcultuur worden ze in april opgepot en voor het raam geplaatst. Al gauw verschijnen nu de bloemen. Na de bloei worden ze in de tuin gezet en net zo behandeld als reeds vermeld. Heel bijzonder is dat deze bollen net zo op water kunnen groeien als de hyacint. De onderkant van de bol moet net tegen het water aanzitten en kan zo voor het raam geplaatst worden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl