Kniphofia

Uit Redoute.

Dit geslacht bevat meestal stamloze planten met uitbundige rechte bladeren die na de winter wat bruin gepunt zijn.

De dikke wortels vormen een korte en verticale wortelstok.

Aren verschijnen met een rijke kleurschakering van rode en gele nuances, zelden wit.

70 soorten komen voor in tropisch Afrika, Madagaskar en Z. Afrika.

Liliaceae, Asphodel klasse.

3. =Kniphofia uvaria, Hook. (druiventrossen) (Alo uvaria, L. Tritomia uvaria, Ker-Gawl. Veltheimia uvaria, Will.) Een hele rits namen voor de vuurpijl, is nauw verwant met de wintervuurpijl, Veltheimia.

Het is een stamloze plant met een overvloed aan opstaande, lijn/zwaardvormige en lang toegespitste bladeren, donker groen tot blauwachtig/groen en gekield 60-100cm lang en 2-2.5cm breed met fijn gezaagde randen.

Sterke plant met stevige bloemstengels die ongeveer even lang zijn als de bladeren.

Dichte bloemtrossen van 10-20cm lang en 7-8cm in doorsnede met hangende, knots/cilindervormige koraal/rode bloemen met vlammende geelachtige punt van 3-4cm lang, rechte slippen en meeldraden steken er op het laatst uit in september/oktober. De bloemsteel kan tot anderhalve meter hoogte stijgen en bedekt worden door tientallen hangende, soms wel een 100 bloemen per tros.

Ook deze plant is afkomstig uit Z. Afrika en is in 1707 beschreven.

Var. maxima verschilt door de forsere groeiwijze en donkerder blauw/groene bladeren van 100-150cm lang en 2.5-3.5cm breed. Stengels van 1-1.5m met 20-25cm lange bloemtrossen en bloemen van 4-5cm lang.

Var. nobilis (nobel of edel) wordt ook 150-200cm hoog met bladeren die aan de voet 4cm breed zijn. dichte bloemtrossen van 30cm lang met bloemen van 4cm lang die eerst rood zijn en later donker/oranje in juli/oktober.

Var .praecox (vroeg bloeiend) met bladeren van 90-120cm lang en 4cm breed. Dichte bloemtros van 15-25cm met 3,5cm lange bloemen die intens oranje/rood zijn in juni/augustus.

Naam, etymologie.

Kniphofia is zo genoemd naar Johann Hironymus Kniphof, professor in de geneeskunde te Erfurt en schrijver van verschillende botanische werken, 1704‑1765. (synoniem Tritomia)

Kniphofia of vuurpijl. De Engelse namen zijn verwijzingen naar zijn brandende kleur, common torch lily (gewone fakkellelie) flame flower of red hot poker, Duitse Fackellilie of Hyazintenalo. Raketenblumen.

4. uit Curtis botanical magazine.

Kniphofia rooperi, Lem. (kapitein Edward Rooper, botanische tekenaar die deze plant naar Engeland stuurde) Zwaardvormige bladeren zijn toegespitst, donkergroen en gekield, 100-120cm lang en 4-5cm breed met fijn getande randen.

Stengels zijn even lang als de bladeren.

Dichte bloemtrossen van 10-15cm lang en 8cm in doorsnede met cilindervormige oranje/gele bloemen van 3-4cm lang en 4mm in doorsnede waarvan de meeldraden buiten de kroon uitsteken in juni/augustus.

Uit O. Z. Afrika, Kaffraria en Oost Griqualand wordt 100-120cm hoog. Is beschreven in 1854.

11. uit www.lemiepiante.it

Kniphofia x corallina Deleuil. (koraalachtig) = kruising van macowanii x uvaris en gewonnen door Andre Deleuil fils, kwekers te Hyeres, Frankrijk.

Lijnvormige en gekielde bladeren van 50-75 cm lang en ca. 2.5cm breed met ruwe randen.

Stengels van 60-80cm hoog.

Cilindervormige bloemtros van 17cm lang die dicht bezet is met koraal/rode en ongeveer 3cm lange bloempjes met geelachtige en wijd uitstaande slippen, enkele meeldraden steken buiten het bloemdek uit in augustus/september. Hiervan zijn verschillende tuinvormen.

10. uit www.botanicalgarden.unc.ca

Kniphofia nelsonii, Mast. (Engelse botanist David nelson nam deel aan de derde reis van James Cook en op de Bounty onder William Bligh, gestorven in 1789) Smal lijnvormige bladeren zijn gekield en 40-50cm lang, 1.5-2cm breed met omgebogen randen en gaaf tot zwak gezaagd.

Stengels zijn ongeveer even lang als de bladeren.

Langwerpige en dichte bloemtros van 5-8cm lang met hangende, bijna cilindrische rechte bloemen van 3cm lang en 3mm in doorsnede, scharlaken/rood met oranje met zeer korte meeldraden.

Uit Oranje Vrijstaat ,wordt 40-50cm hoog. Is beschreven in 1892.

11. uit plantillustrations.org

Kniphofia macowanii, Bak. (P. Mac Owan, Ierse botanicus in Z. Afrika, 1830-1909) Opstaande bladeren zijn lijnvormig en gekield, stijf en 40-60cm lang, 3-6mm breed met fijn gezaagde rand.

Dichte bloemtrossen van 5-10cm lang en 4cm in doorsnede, afstaande tot hangende, smal cilindervormige koraal/rode bloemen van 2.5-3cm lang met oranje toppen, slippen van de bloemkroon zijn eivormig, stomp en afstaand, meeldraden steken er uit in augustus/september

Uit O. Z. Afrika, wordt 40-60cm hoog. Is beschreven in 1874.

18 uit Curtis botanical magazine.

Kniphofia pumila (Kniphofia leichtlinii, Baker. (Max Leichtlin die in Brazilië reisde en bij zijn villa in Baden-Baden een botanische tuin onderhield, 1831-1910)

Bladeren vrij afstaand, donkergroen en lancetvormig, gekield, 90-120cm lang, aan de voet ca. 2cm breed met gladde randen.

Langwerpige bloemtros van 10cm lang en 4-5cm breed die dicht bezet is met hangende, knot/trechtervormige vermiljoen/rode en aan de top citroen/gele bloempjes van 2cm lang en 0.5cm in doorsnede, donker rode meeldraden steken ver uit de kroon in september/november.

Uit Abessinië, wordt 50-80cm hoog. Is beschreven in 1883.

19 uit Curtis botanical magazine.

Kniphofia multiflora, Wood. & Evans. (vele bloemen) Lijnvormige bladeren zijn donkergroen en lang toegespitst, 90-180cm lang en 2.5-3.5cm breed met fijn gezaagde randen, top is sterk omgebogen.

Stengels zijn ongeveer even lang als de bladeren. Zeer lange bloemtrossen die dicht bezet zijn met bijna opstaande, witte tot meestal groenachtig gekleurde cilinder/trechtervormige bloemen van 1.5cm lang met rondachtige slippen, meeldraden steken er ver uit in augustus/oktober.

Uit Natal, wordt 90-180cm hoog. Is beschreven in 1899.

20. uit Curtis botanical magazine.

Kniphofia pauciflora, Bak. (vroeg bloeiend) De 4-8 bladeren zijn opstaand en smal lijnvormig, groen en gekield, 30-40cm lang en 6-8mm breed.

Los gevormde bloemtros van 5-10cm lang met hangende, knots/cilindervormige licht gele bloempjes van 18mm lang waarvan de meeldraden iets buiten de kroon uitsteken in juni/augustus.

Uit Natal ,wordt 50cm hoog. Is beschreven in 1889.

24 uit Curtis botanical magazine.

Kniphofia rufa, Bak. (rood/bruin) Lijnvormige bladeren zijn lang toegespitst, groen en 30-40cm lang, 6-8mm breed.

Stengels zijn ongeveer even lang als de bladeren.

Los gevormde bloemtros is cilindervormig en 10-18cm lang met hangende cilindervormige citroengele, rechte en 2-3cm lange bloemen, bloemknoppen zijn roodachtig met meeldraden die iets buiten de bloemkroon uitsteken in juni/september.

Uit Natal wordt 30-40cm hoog. Is beschreven in 1900.

25 uit Curtis botanical magazine.

Kniphofia ensifolia (Kniphofia tuckii) (William Tuck, 1824-1912, botanische verzamelaar in Z. Afrika) ) Smal zwaardvormige bladeren zijn donkergroen en gekield, 30-60cm lang en 2-3cm breed met fijn gezaagde randen.

Stengels zijn meestal korter dan de bladeren.

Zeer dichte bloemtrossen van 12-16cm lang en 4cm in doorsnede met hangende en bijna cilindervormige gele bloemen van 15-18mm lang en 4mm breed, in knop oranje/rood, met ver uitstekende meeldraden in juni/augustus.

Uit O. Z. Afrika wordt 50cm hoog. Is beschreven in 1893.

Hybriden:

‘Alcazar,’ produceert een zware tros in granaatrood, 90cm.

‘Earliest of All’ is vroeg briljant-oranjerood met geel, 100cm

‘Ice Queen’ bloeit van groenig naar wit, 120cm.

‘Royal Standard,’, de gouden standaard is met koraalrood bekroond, 90cm.

‘Little Maid,’, deze kleine is geel bij een hoogte van 70cm.

‘Luna,’ kan wel dubbele hoogte halen van de voorgaande, is lichtend geel met oranje punten.

‘The Rocket,’ met donker koraal/rode bloemen. Gewonnen door Wm. Artindale & Sons, kwekers uit Sheffield, Engeland.

‘Express,’ met helder oranje/rode bloemen. Gewonnen door Arends uit Rondsdorf, Duitsland.

‘Vuurvlam’, met oranje/rood met gele bloemen.

‘Orange Glow’ met donkeroranje bloemen.

‘Golden King, met goudgele bloemen.

‘Creamy White,’ met licht oker/gele bloemen. Deze vier zijn gewonnen door G. Lubbe & Zn. Kwekers te Oegstgeest.

‘Golden Spire,’ met goud/gele bloemen.

‘La Citroniere,’ met lange smalle citroengele bloemen.

‘Orange Queen,’ met oranje/gele bloemen.

‘Prins van Oranje,’ met oranje/rode bloemen. Deze vier zijn gewonnen door E.H. Krelage & Zn, kwekers te Haarlem.

Uit www.plantexplorers.com

Kniphofia galpinii, Baker(Zuid Afrikaanse botanist en bankier, Ernest Edward Galpin, 1858-1941) is overal wat kleiner.

Vlamt in oktober met gele met naar de top toe rood verkleurende buisbloemen. Collingwood Ingram bracht deze plant naar Engeland uit Z. Afrika in 1927.

De cv. ‘Bressingham Seedlings,’ is er in de kleuren geel en rood als =’Bressingham Comet.’

De miniatuur bloeiende fakkellelies zijn uitstekend geschikt om er kleine bedden mee te beplanten, voor aan de border en als snijbloem.

Ze bloeien begin juni.

Zulke miniaturen zijn: Kniphofia nelsonii, (Kniphofia kewensis) Kniphofia pauciflora en

=Kniphofia breviflora.

Uit Curtis botanical magazine.

Planten.

In de tropische gebieden komt de plant meestal voor op hoge plaatsen.

Ondanks zijn warme thuisland is het gewas vrij winterhard, toch wel wat bedekken in de winter. Zet ze op een warme en beschutte plaats in goed doorlatende grond. Kniphofiaՠs zijn mooie borderplanten die voornamelijk in de herfst bloeien, de hybriden bloeien iets eerder.

Sterk en rijk bloeiende planten die meestal vrij goed winterhard zijn met bloei van juni tot september met grotere of kleinere bloemen in alle tinten van wit tot geel, oranje, zalmkleur, roze en rood. Sommige met forse stengels en bladeren, andere met dunne en stevige stengels en smalle bladeren.

Mooi is de vuurpijl als die in massa ‘s geplant wordt, op afstand zo’ n veldje. Schitterend is die vuurzee in combinatie met het blauw van Delphinium, een hoge Aconitum of asters. De vuurpijl geeft sierlijkheid aan het geheel, vooral als dit weerkaatst wordt door het spiegelende oppervlak van een vijver.

Door de dikke gele wortels is een plant gemakkelijk te scheuren, januari/mei. Groeien ook gemakkelijk uit van zaad en kunnen dan het eerste jaar al bloeien. In januari/mei zaaien bij 15 graden. In cultivatie hybridiseren ze gemakkelijk door de aanwezigheid van bijen, van zaaisels is dan ook moeilijk de ouder vast te stellen. Hierdoor is er veel verwarring in de benamingen.

Kruisingen tussen uvaria met rufa, corallina, pauciflora, macowanii, multiflora en buchellii en mogelijk nog meer soorten gaven de hybriden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl