Cruciata

Uit E. Blackwell.

Cruciata laevipes, Opez. (gladde voet) (Galium cruciata, Scop. (kruisvormig)

De harige of donzige stengel komt tot vrijwel een meter hoogte

De harige bladen staan met vier stuks in een krans en zijn eivormig.

De dof gele bloemen staan in trossen van een 8 stuks, in de oksels van de bladeren in mei en juni.

De vruchtstengels gaan hangen.

Rubiaceae / Galium klasse.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Dit eerste kruid mag men crusette noemen, want de naam kruidkruid is meer andere kruiden algemeen naar de gedaante of schikking van de bladeren die kruisvormig gevoegd of gesteld zijn, in het Latijn Cruciata of Crucialis. Dan hier te lande is het meest bekend met de Waalse naam crusette, in het Frans heet het croisee, in het Engels golden croswort, in het Latijn van sommige Cruciata minor tot verschil van madelgeer die ook Cruciata heet.’

Cruciata, Latijn voor kruisvormig.

Dodonaeus (b) ‘Sommige Hoogduitsers noemen dit kruid Asperula aurea of gouden Golden Waldtmeister, maar nochtans rekenen ze het meest onder de soorten van walstro.’

Kruisbladwalstro, Engels cross-wort, Frans gaillet croisette, Duitse Gewimpertes Kreuz-Labkraut, golden Waldmeister, Gewimpertes Kreuzlabkraut, gelbe Kreuzwurz naar de kruisvormige arrangementen van het blad.

Oud-Engels mugget en golden mugwert zijn verbasteringen van Frans muguet, zie Convallaria, rice: borstelhout, wat in oud-Engels hris was.

Gebruik.

Het werd vroeger zo gebruikt. (Dodonaeus) ‘De nieuwe kruidbeschrijvers houden het voor een goed heilzaam wondkruid en verzekeren dat alle inwendige en uitwendige wonden zoals breuken, scheuringen of zinkingen van de darmen die noch vers en niet zeer oud zijn daarmee heel goed genezen kunnen worden als men de zieke het afkooksel dat in wijn of het water daar ze in gekookt zijn geweest ettelijke dagen achter elkaar te drinken geeft en het gekookte kruid zelf op de gekwetste of zere leden en vooral op de breuk legt of bindt zoals sommige zeggen die dat onderzocht en gedaan hebben.

Door haar bitterheid vaagt de crusette sterk af en jaagt uit de vuile verzamelingen en slijmachtige overvloedigheden. Waarom dat ze ook appetijt maakt en helpt verteren.

Deze crusette gekookt en dat water gedronken is goed om de verstopping van de borst, maag, aderen en van het ganse ingewand te ontsluiten.

Het is een goed wondkruid, als gezegd is, en men plag dat te doen in de wonddranken voor diegene die van hoog gevallen zijn en bloed spuwen net zoals men alle andere soorten van rotte doet. Crusette wordt ook gemengd met zalf van rozen en in de zon gesteld totdat ze wit wordt wat dan een goede zalf is tegen de vermoeidheid als men de vermoeide leden daarmee strijkt.’

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl