Crambe

Uit www.beingcontent.com

Hiervan komen ongeveer 20 soorten voor in Europa en W. Azië en 1 in Patagonië.

Het zijn n-, twee- of meerjarige met dikke stengels en met min of meer vlezige bladeren, 1-1.5m.

De bladen zijn meestal blauwachtig, meestal groot en meer of minder ingesneden.

De kleine witte geurende bloemen staan in grote trossen.

Mooie solitairplanten.

Brassicaceae, kruisbloemenfamilie.

=Crambe abyssinica R.E. Fr. (uit Abessinië) is een oliezaadgewas dat gekweekt wordt als vervanger van walvisolie.

Komt uit M. Zeegebied.

Afrikaans bolletjeskool.

Uit www.diggingdog.com

Crambe cordifolia, Stev. (hartbladig)

De groene bladeren zijn onderaan zeer groot en soms tot 100cm lang, hartvormig en stomp, getand en wat behaard, de overige bladeren zijn kleiner en kort gesteeld, eirond met wigvormige voet, spits en grof getand, zwak behaard tot kaal.

Opstaande stengels zijn stevig en stomp kantig, bovenaan sterk vertakt.

Vormt een bolronde, losse bloemtros van kleine witte bloempjes in juni/juli. In bloei is de plant spectaculair en valt overal op. De luchtig geurende witte wolk vormt na de bloei een takkenbos die bekroond is met vele honderden bolletjes.

Deze grote plant moet wel opgebonden worden, vooral omdat de plant meestal als solitair geplant wordt en zo weinig steun van zijn buren krijgt.

Uit de Kaukasus is een reus onder de vaste planten, meer een Billie Turf, van 100-200cm hoog. Is beschreven in 1822.

‘Kotschyana’, verschilt door de tweemaal grotere bloemen en vruchtjes.

‘Palmatifida’, verschilt doordat de onderste bladeren meer eivormig zijn en dubbel getand, aan de voet gelobd, de overige bladeren handdelig ingesneden met korte, spitse slippen, bloemen ongeveer twee maal zo groot.

Heart leaved cole-wort.

Uit L. Watson.

= Crambe maritima, L. (van de zee) Zeekool is een sterk vertakte plant met grote blauw berijpte bladeren die rond, aan de randen bochtig, getand, dik en vlezig zijn.

De witte wolk van bloemen staat ruiken in juni naar honig en staan in een breed vertakte tros.

Het is door de dikke wortelstok een meerjarige en 30‑150cm grote plant die langs de kusten groeit van Engeland, Frankrijk of Zwarte Zee.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Columella zegt dat de kool Crambe genoemd is omdat ze het gezicht hinderlijk is veel gegeten.’

Crambe, komt van het Griekse krambe: snijden, de naam voor zeekool die als groente gesneden werd.

(b) ‘De eerste van deze twee heet in het Grieks Crambe agria, in het Latijn Brassica silvestris, dat is wilde kool, of Brassica rustica en van sommige Brassica marina, dat is zeekool, hoewel dat het verschilt van die Brassica marina of zeekool van Dioscorides die men tegenwoordig Sodanelle of zeewinde noemt. Het eerste geslacht van deze wilde kolen is van sommige Halmyridis genoemd naar de zoute smaak en ook Caulis marina, van andere witte zeekool.’

Zeekool of leerkool, Duits der Meerkohl, Strand- of Seekohl, Engels sea-colewort, cabbage of kale, Frans chou marin en la crambe, bij de Italianen crambe marina, de Spanjaarden noemen het col marina en de Denen strand kaal. Het is een plant van de Maan.

Gebruik.

(Dodonaeus) ‘Dan de vrucht van de wilde zeekool in loog gekookt smaakt niet slecht, als Dioscorides betuigt. De bladeren van deze wilde kool, zegt Dioscorides, gestoten genezen en helen de wonden en laten scheiden de ontstekingen en gezwellen als het erop gelegd wordt.’

Men eet de jonge loten, door ze te bleken met een strokap of blad in februari/maart, als een asperge. De vlezige en sappige wortels werden wel in repen gesneden en leveren samen met de loten een aangename groente, rauw en gestoofd, met zout of azijn gegeten. Symbool van voordeel. Nog worden ze gekweekt en de jonge scheuten in het donker gehouden.

Uit; http://www.biodiversidadvirtual.org/herbarium/Crambe-santosii-Bramwell-img212192.html

Crambe santosii Bramwell. (Spaanse botanist Arnoldo Santo Guerra, 1948-.) (Crambe gigantea) Overblijvende kruidachtige plant. Van 4m hoog.

Bladeren van 50cm lang zijn ellipsvormig met gekartelde bladrand.

Losse bloemtros met witte tot licht paarse kelkvormige bloemen.

Komt uit La Palma.

Uit J. Jacquin.

Crambe tataria, Sebeok. (uit Tartarije, centraal Azië) De blauwachtig/groene bladeren zijn dik en behaard, de bovenste zeer klein en lijnvormig.

Tartar bread heeft opstaande stengels die stevig, kantig en vertakt zijn.

Grote, dichte tros van kleine witte bloempjes in juni/juli.

Is afkomstig uit Siberië, Kaukasus, O. Europa en wordt 80-125cm hoog. Is beschreven in 1754.

‘Pinnatifida’, verschilt door de veel dieper ingesneden bladeren met spitse, grof getande slippen.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘Tataria van Hongarije is van Clusius Tataria Hungarica genoemd. Dit zou misschien mogen de Chara radix wezen daar Julius Caesar zijn krijgsvolk een tijd lang mee voedde door er wat melk bij te doen of het is de Baleracan daar Josaphat Barbaro van schrijft wiens zaad is als venkelzaad, maar groter en sterk van reuk, doch goed van smaak en wiens bladeren in Tartarije of Tatari gekookt worden om dat water daarna koud te drinken om het ingewand te verkoelen en wiens wortel ook voor spijs strekt.’(Zie Lathyrus)

Heeft grote vlezige wortels. Daar wordt de schil van af gehaald en de wortel in stukjes gesneden. Gegeten met olie en azijn. Kinderen eten deze wortel of jonge scheuten gekookt.

De vlezige zoete wortel (tartar) werd in O. Europa als salade of groente gegeten, evenals de jonge spruiten. Duits Tatarkenya of Tatorya, tatarischen Meerkohl, Engelse tartar bread plant.

Planten.

Groeit gemakkelijk in lichte, losse grond op niet te droge, zonnige plaatsen.

Scheuren.

Zaaien bij 5 graden. De eerste twee jaren uit zaad maakt de plant alleen bladeren, het derde jaar mag een bloem verwacht worden, waarna de plant meestal zwak wordt en sterft.

Gemakkelijk is via wortelstek. In februari rooi je wat wortels op. De stevigere wortels verdeel je in stukken van een 10cm en leg je ze rechtop in stekgrond. Afdekken met een 2cm stekgrond en bevochtigen. Bij warmte, 15 graden, zullen de knoppen direct beginnen te groeien, na het uitlopen verspenen en half weg mei in buiten te planten.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl