Hedysarum

Uit Favourite flowers of garden and greenhouse.

Een geslacht van een of tweejarige en meerjarige kruiden of halfstruiken, zelden zijn ze struikvormig.

Ze hebben oneven geveerde afvallende bladeren.

Purperen, witte of gele bloemen staan in okselstandige gesteelde trossen, 2cm lang met tweelippige en kort getande kelk, gestrekte vlag en een zeer kleine en geoorde vleugel. Vruchtbeginsel zittend met afstaande lange stijl, de vlakke peulvrucht geleed en heeft 1-2 en soms meer niervormige zaden.

Meer dan 100 soorten komen voor in berggebieden en droogtegebieden van gematigd Europa, N. Afrika en Azië en N. Amerika.

Deze planten zijn nauw verwant met Desmodium, maar die heeft drielobbige bladeren.

Fabaceae, vlinderbloemige, Hedysarum klasse.

=Hedysarum coronarium, L. (kroon of krans) Geveerde bladeren zijn blauwachtig/groen tot donkergroen met elliptische, stompe en aan de achterkant behaarde blaadjes.

De liggend/opstijgende en vertakte stengels zijn bezet met ovale en zacht behaarde blaadjes.

Talrijke okselstandige, 10-20cm lange aarvormige trossen van 1-2cm lange purper/rode aangenaam ruikende bloempjes waarvan de vlag ongeveer even lang is als de kiel in juni/juli

De Spaanse zoete klaver of rode hanenkop uit Z. Europa, wordt 60-100cm hoog. Is beschreven in 1596.

Var. albiflorum met zuiver witte bloemen.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Hedysarum groeit tussen gerst of rogge en ander koren, als Dioscorides zegt. Galenus houdt het voor een gebrek of miswas van linzen en betuigt ( in het 1^ste boek De aliment.facult.) dat het met die plag voort te komen. Hetzelfde betuigt Plinius ook. Maar Theophrastus zegt dat het bij de Aphaca groeit. De Grieken hebben dit gewas, hetzij dat men het voor een legumen of hauwgewas, hetzij dat men het voor een gebrek of miswas van die hauwvruchten wil houden, in hun taal Hedysaron.’

Hedysarum: Grieks hedys: zoet, saron: bezem, van de rechte stengels werden bezems gemaakt. Waarschijnlijker van zoet en reuk, een plant met zoete geur. Mannaklaver of Spaanse zoete klaver, Duitse Suszklee, Mannaklee, Spanische Esparsette, Engels French honeysuckle.

Dodonaeus (b) ‘Ze hebben het soms Pelecinon genoemd en de Latijnse schrijvers Securidaca naar de gedaante van het zaad alsof men bijltjeskruid zei. In de apotheken is het onbekend. Dan om enig verschil tussen deze twee soorten te maken zal men de eerste of groot bijltjeskruid mogen noemen, in het Latijn Hedysarum primum of Securidaca major en de andere tweede of klein bijltjeskruid noemen, in het Latijn Hedysarum alterum of Securidaca minor. (zie volgende soort) Vooral de grote die in Engeland ook axede of axwurt, dat is bijltjeskruid heet.’

Franse sainfoin en sulla, Duitse Sulla, Engelse Maltese clover, soola clover, en red satin flower. Planten lijken veel op Onobrychis, waar het vroeger ook onder geplaatst was, vandaar de overeenkomst in namen.

(d) Rode hanenkop, Duitse Italienischer Hahnenkopf, Franse tete de coq, Engelse cock’s head naar de bijna kogelronde hoofdjes.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus) Ԅioscorides verhaalt ook dat Hedysarum nuttig en goed is voor de maag met enige drank ingenomen en dat het bij de dingen gedaan wordt die men tegen allerhande vergif plag te bereiden, Antidota genoemd, en noch meer dat als het met honig gemengd en als een pessarium van onder gebruikt en ingestoken wordt voor het bijslapen het ontvangen voor die keer belet.

Hetzelfde zaad wordt nuttig gedronken tegen de beten van de vergiftige dieren. Een likking er van met honig gemaakt zuivert de borst sterk van alle taaie slijmerige vochtigheden en hetzelfde doet dit meel ook met verkookte wijn ingegeven. Met zoete loog gedronken doodt het de wormen van de buik en hetzelfde doet het ook met melk of wijn en wat saffraan gedronken. Het is zo geschikt om de maandstonden te verwekken dat het de zwangere vrouwen gans te verbieden is het te gebruikenռ/p>

Werd op vele plaatsen gekweekt omdat die een grote bestendigheid tegen hitte en droogte bezit. Hier meestal als eenjarige omdat de winters te nat zijn, mogelijk ook te koud.

Symbool van rustieke schoonheid.

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

=Hedysarum hedysaroides, Sch. & Thell. (Hedysarum-achtig) Geveerde en helder groene bladeren met elliptische tot langwerpige, stompe en gladde blaadjes.

Opstaande stengels zijn gegroefd, meestal niet vertakt.

Lang gesteelde trosjes van 2cm lange, knikkende violet/roze bloempjes waarvan de uitgerande vlag langer is dan de kiel in juni/augustus.

Uit de Alpen, Pyreneeën, Karpaten en Klein Azië, wordt 20-40cm hoog.

Var. albiflorum heeft witte bloemen.

Var. caucasicum (uit de Kaukasus) van 40-60cm verschilt door de hogere groei, langere bloemstelen en behaarde vruchtjes.

Alpen-Sussklee.

Uit Curtis botanical magazine.

Hedysarum multijugum, Maxim. (veel jukkig) Bladeren zijn grijs en samengesteld uit 12-20 deelblaadjes, 6-15mm lang en 3-6mm breed, ovaal.

Een breed spreidende en wat zwak groeiende struik met door elkaar groeiende grijs/bruine takken en groene, zijdeachtig behaarde jonge twijgen.

Bloemen staan in opstaande en zeer kort gesteelde en 20cm lange trossen, dieprood tot violet en elke bloem is 1.5-2cm lang met behaarde kelk die aan een zijde gespleten is, de vlag aan de voet is geelgroen gevlekt in juni en kan maanden duren.

De peul is tot 3cm lang met 1-2 zaden en geleed.

Een mooie fijne struik die geschikt is voor droge gronden en een zonnige plaats.

Vriest in de winter vaak af, bloeit dan toch goed.

Uit Mongolië, wordt 80-150cm hoog en wel zo breed.

Var. apiculatum (blad met een korte brede punt) verschilt doordat de bladeren een kleiner aantal blaadjes bevatten die niet stomp, maar meer spits zijn.

Planten.

Velen zijn goede voerkruiden en borderplanten.

Groeien gemakkelijk in zandige grond op beschutte en wat droge plaatsen. In de winter wat bedekken.

Men kweekt ze zeer gemakkelijk van zaad, met wisselende groei en bloeirijkheid en wijze, daarom is stekken beter van een goed bloeiende plant. Zomerstek en dat wel van jong hout. Gemakkelijk is via wortelstek. In februari rooi je wat wortels op. De stevigere wortels verdeel je in stukken van een 10cm en leg je ze horizontaal in stekgrond. Afdekken met een 2cm stekgrond en bevochtigen. Bij warmte zullen de knoppen direct beginnen te groeien, na het uitlopen verspenen en half weg mei in buiten te planten.

Scheuren en wortelstek.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/