Anthyllis

Een geslacht van meerjarige kruiden van 20-25 soorten, soms zijn ze wat struikachtig en komen uit Europa, Midden-Oosten en N. Afrika.

Ze worden geprezen om hun meestal gele en soms purperen of witte bloemaren en gewoonlijk zijdeachtig blad.

Bloemen zijn okselstandig en staan in hoofdjes met schutblaadjes, kelk is tweelippig en 5tandig, vruchtbeginsel is kort gesteeld, peul is bijna geheel door de blijvende kelk omsloten.

Bladeren zijn drietallig of geveerd en soms, als bij de kruidachtige, gedeeltelijk enkelvoudig.

Ook worden ze als voerplanten gebruikt.

Fabaceae, vlinderbloemige, Lotus klasse.

Uit; http://hortuscamden.com/plants/view/anthyllis-barba-jovis-l

Anthyllis barba-jovis L. (baard van Jovis of Jupiter) een tot 1.5m hoge recht opgaande struik.

Oneven geveerde blaadjes, boven groen en onder zilverkleurig behaard.

Eindstandige en okselstandige gesteeld bloemhoofdjes met licht gele bloempjes van april-juni.

Langegerekte spitse en gladde peultjes met 1 zaad.

Uit west M. Zeegbied.

Witte struikwondklaver, silverbush en Franse anthyllide barbe de Jupiter of arbuste d’ argent.

Uit Curtis botanical magazine.

=Anthyllis hermanniae, L. (Duitse botanist Paul Hermann die een 15 jaar directeur was van de hortus botanicus te Leiden, 1646-1695) Bladeren zijn drietallig en kort gesteeld, zittend en 1-1.25cm lang, omgekeerd ei/lancetvormig, zijblaadjes zijn korter dan het topblaadje en aan beide zijden zacht behaard.

Bloeit in juni/juli met goud/gele vlindervormige bloemen in weinig bloeiende, okselstandige trossen. Bloemen zijn zeer klein en tot 1cm lang, kelk is behaard en buisvormig.

Peul is zeer klein en 1zadig.

Een laagblijvende en dicht groeiend struikje met fijn gedoornde en wat overhangende twijgen. Komt uit Z. Italië, Corsica en Klein Azië en wordt 30-50cm hoog. Is beschreven in 1739.

Anthyllis vulneraria, L. Gessner zag zijn waarde in om bloed te stelpen, vandaar de naam vulneraria: wond helend. Wordt 60cm hoog.

De wondklaver heeft oneven geveerde klaverachtige bladeren, 5 of meer, en een groter topblaadje, licht zeegroen en glad aan de randen en zeer dik, ze blijven nog enige maanden groen nadat de bloem al dood is.

De gele bolvormige en dicht opeen staande bloemen lijken wel in een donzen dekbed te liggen. Het kruid bloeit geel als de lotus met een lange buis. De kleur van de bloem varieert aanmerkelijk naar de natuur van de grond. Er zijn ook purperen en witte vormen.

Meerjarige die het liefst op droge gronden groeit, heuvels en liefst kalkrijke grond, het wortelt diep. Groeit in Europa. Vele subspecies en hybriden.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Beide deze kruiden moeten voor soorten van Anthyllis prior of Anthyllis similis gehouden worden, zo het schijnt, in het Grieks Anthyllis en in het Latijn ook Anthyllis welk gewas van Avicenna in het 755^ste kapittel zahara genoemd wordt.

De eerste soort mag men Anthyllis Lenti similis prior noemen, dat is eerste Anthyllis met linzenbladeren. Sommige geven dit kruid de naam Glaudiola en Anthyllon, Anthyllion en Anthycellon zo ze zeggen dat Plinius het noemt en andere noemen het Anthyllis lentifolia’.

Anthyllis is afgeleid van het Griekse anthos: een bloem, en ioulos: dons, een donzige bloem. Een naam die door Dioscorides gebruikt werd, Frans lաnthyllide, de antillide van de Italianen en Spanjaards.

(b) De gezwollen bloembodem die bedekt is met wollig dons is het meest opvallende in de bloem van deze plant, vandaar de Engelse naam lambs toes en Duitse Wollblume of Watteblume. Een andere Z. Europese soort wordt om die reden Jupiter’s beard genoemd.

(c) Engelse sand clover, woundworth en staunch, onze wondklaver, Frans vulneraire, van Latijn vulnus: wond, Duitse Wundklee, Wundwurz bij Hildegard, en Deens vundurt is zo genoemd omdat de bladeren als bloedstelpend middel werden gebruikt, Zweeds ullblomster. Het blad werkt desinfecterend en tezamen trekkend en kan gebruikt worden als een omslag op wonden. In het Engels heet het ook kidney vetch omdat het gewas nierproblemen zou verhelpen, of naar de niervormige zaden, Duitse Gichtbleamen.

(d) In plaats van wondkruid wordt het ook wonderkruid genoemd in verband met zijn toverkracht.

(e) Het is een beter uitziende plant met meer persoonlijkheid dan de verwante Lotus corniculatus. Beide planten dragen vaak dezelfde namen. In Engeland is het devil’s claws of lady’s fingers naar de bloembladvorm, cat’s claw, vergelijk de Duitse Katzenprankerl, Katzenklee, Katzebrakerl, moeten ze ervan overgeven? en Zweeds cattklor.

(f) Lady' slippers vergelijk de Duitse Muttergottes-Schhlein, Herreschuele, Liebe Hergottschueli, Keltisch meoir Mhuire: Maria’s vingers en cas an uain: lam’s voet.

(g) Verder Apothekerklee, Brenklee, Bartklee. Barentassծ, Brenpratzen, Bantoffeli, Chassedalpe, Chassewadele, Frauenkppeln, geeler Hasenklee, Gelber Klee, Goldknopf, Frauenkapperl, Hendelweiss, Kretzenkraut, Russischer Klee, Schafszah, Senne-Bletter, Schafszhn, Schpfli, Sommerklee, Suge, Vogelchlee, Watteblume, Wollklee, Zahnblocker; tandenbleker, Tannenklee, Taubentropfrl. Taubenkrpferl. De Echte Wundklee gold als toverkruid, in de wieg gelegd zou het de kinderen voor er kleine kinderen voor ‘Verschreien’,(=verheksen) behoeden waarvan de naam Schreiklee komt.

Gebruik.

Het gebruik was vroeger zo. (Dodonaeus) ‘Dioscorides schrijft dat de eerste Anthyllis of Anthyllis met linzenbladeren waarvoor we dit kruid houden zeer goed is om de koude plas en druppelplas en verschillende gebreken van de nieren te genezen en om de pijn en weedom van de lendenen te verzachten, te weten een lood of half ons zwaar tegelijk ingedronken. Met melk en olie van rozen gemengd en op de buik gelegd is goed voor de baarmoeder als ze met koude vochtigheid en slijmerigheid geladen is, zoals dezelfde betuigt.

Plinius zegt dat Anthyllis een zeer nuttig kruid is voor de baarmoeder en dat het met wijn te drinken gegeven de krimpingen en rommelingen van de buik geneest en de te lang achterblijvende nageboorte bevorderen kan.

Is de eerste soort van Anthyllis hier beschreven de echte Anthyllis met linzenbladeren daar de oude schrijvers van spreken dan is ze door haar drogende en heilzame kracht zeer goed voor de wonden, daarop gelegd of in de zalven en oliën gedaan.’

Zou uitstekend schapenvlees leveren. De Zwitserse boer houdt ze voor een van de beste melkkruiden. Wordt bezocht door vlinders, vooral het blauwtje bezoekt deze bloem.

Van de bloem wordt een gele verf gewonnen. Vanwege de bloed reinigende eigenschappen is het een bestanddeel van bloed reinigende en afvoerende thee als de Alpenkruidenthee.

Planten.

Ze zijn geschikt voor rotswerk.

Vermeerderen is door zaad. Zaaien bij 20 graden, het zaad komt evenwel onregelmatig op, of door scheuren. Anthyllis montana moet koeler gezaaid worden, 7 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl