Calochortus

uit Edwards botanical magazine.

In Amerika is de vervanger voor de tulp Calochortus.

Het zijn bolvormende planten die in de border en soms in huis gebruikt worden.

De Mariposa lelie heeft, in tegenstelling met de tulp, vaak vertakte stengels in het voorjaar of vroeg in de zomer. De bloembladen verschillen vaak in kleur van de meeldraden wat in meeste andere lelieachtigen niet gebeurt.

Er komen een 70 soorten voor die meest in de Pacific zone van Washington tot Mexico groeien, sommigen in de binnenlanden. Terwijl de algemene karakterkenmerken duidelijk herkenbaar zijn, hebben de soorten en zelfs de variteiten de meest variabele aanpassingen aan grond en klimaat. De Colorado dessert en de hitte van de Sierra Nevada, de zware kleigronden van de Californische valleien, de vulkanische gronden van de heuvelvoeten en weiden van de Noordwest, elk heeft zijn eigen vertegenwoordiger in deze mooie klasse. Ze worden in klassen verdeeld naar de groeiplaats. Mariposas: droge graslanden en semideserts. Star-tulips: natte weiden. Cat ‘s ears: bergachtige bossen. Fairy lanterns: dichte bossen.

Liliaceae, tulp klasse.

De bloemen zijn uitzonderlijk in een zachtheid van kleuren. De bloei valt in juni/juli. In deze prachtige groep zitten zeer sierlijke en zijdeachtige bloemen met kleuren in de nuances wit, blauw, geel, purperoranje en ook rode. Er zijn soorten met rechte en met hangende bloemen of met gefranjerde bloembladen. De binnenkant van de bloembladen is vaak zeer harig. Die haren, vaak met de nectarin, worden vaak gebruikt om de soorten te onderscheiden.

Ook de bladeren zijn mooi en glanzend.

Ze bezitten een kracht en gezondheid die in hoog aanzien staat.

1. =Calochortus albus, Douglas. (wit) Mooie plant met 1-2 lijnvormige, vlakke bladeren.

Knikkende bloemen, de buitenste bloemdekbladen zijn langwerpig en kort toegespitst, wit en korter dan de binnenste, de laatste is eivormig, behaard en bovenaan gewimperd en satijn/wit in juni/juli.

Houdt van een niet te zonnige plaats.

De vorm van de kuststreek is de pearl calochortus van de tuinen. Die van de Sierras, met minder sterke merken in de lengteopening van de bloemen, is de C. albus van de kwekers. De mooiste zijn de grootbloemige vormen, de Giant Star Tulips. Is beschreven in 1875.

Het zijn stevige en opgaande planten van een 30-50cm. hoog met verscheidene opgaande en belachtige bloemkopjes.

Var. amoenus blijft lager, 20cm met zacht roze bloemen.

Naam, etymologie.

White globe lily. Deze soort wordt ook wel mormonentulp genoemd. De geschiedenis verhaalt dat de Indianen de bollen verzamelden en roosterden om ze vervolgens te eten. Met deze voedselbron konden de Mormoon pionieren in Utah de eerste harde jaren overleven toen hun oogsten mislukten in Great Salt Lake Valley. Daarom heet het mormoontulp en in Duits Mormonentulpe, Franse tulipe des Mormons.

2. uit Curtis botanical magazine.

Calochortus pulchellus, Dougl. (fraai) De 3-4 bladeren zijn smal lijnvormig en opgerold.

De buitenste bloemdekbladeren lancetvormig en groen, de binnenste donkerlila en omgekeerd eivormig, aan de voet donkerder gevlekt en behaard in juni/juli.

Uit Californi wordt 30-40cm hoog. Is beschreven in 1832. Mount Diablo globe lily.

‘Rubra’ heeft lila/rode bloemen.

6. uit Curtis botanical magazine.

Calochortus monophyllus (Lindl.) Lem (een blad) (Calochortus benthamii, Baker. (George Bentham, 1800-1884, Engelse botanicus) Heeft 1-2 lijnvormige bladeren.

De 4-6 bloemen staan rechtop en zijn zacht citroengeel en 1.5cm lang, de binnenste bloemdekbladeren zijn donkerder geel met een rood/bruine vlek aan de voet en geel behaard in juli/augustus.

Uit de Sierra Nevada in Californi wordt 15-20cm hoog. Is beschreven in 1877.

Var. wallacei, (A. R, Wallace, 1823-1913, Engelse zoloog) heeft een donkerrode, bijna zwarte vlek op de binnenste bloemdekbladeren.

Yellow star tulip.

8. uit Curtis botanical magazine.

Calochortus elegans, Pursh. (sierlijk) en var. Meestal is er 1 lijnvormig blad van 10-20cm lang.

Bloemen knikken eerst en gaan later rechtop, groenachtig/wit en van binnen behaard, bloemdekbladeren zijn omgekeerd eivormig en ca. 2cm lang met purper/rode voet in juni/juli.

Uit Washington tot Oregon en Californië, wordt 10-20cm hoog. Is beschreven in 1826.

Northwestern Mariposa lily; star tulip.

11. uit www.bulbsociety.org

Calochortus tolmiei, Hook. & Arn. (Dr. William Fraser Tolmie, geneesheer van de Hudson Bay Company uit de negentiende eeuw en overleden in 1886 te Victoria, Brits Columbia) wordt meer dan 30cm hoog en is meestal vertakt.

De bloem is lila met purperen en witte haren.

De plant groeit op de berg Shasta en blijft een lange tijd in bloei.

Tolmie ‘s star-tulip, hairy pussy ears.

Calochortus nitidus, Douglas. (glanzend) Meestal 1 lijnvormig omgerold, glanzend blad.

Breed trechtervormige bloemen die rechtop staan en 3-4cm lang, de buitenste bloemdekbladeren zijn lijnvormig en onbehaard, de binnenste omgekeerd eivormig tot spatelvormig, helder lila met een donkere vlek in het midden, aan de voet wat geel behaard in juni/juli.

Uit Oregon tot Nevada, Washington tot Idaho, wordt 30-50cm hoog. Is beschreven in 1896.

Broadfruit mariposa lily.

23 Uit Curtis botanical magazine.

Calochortus clavatus, Wats. (knotsvormig) Meestal is er 1 zeer groot blad.

De vertakte stengel is stevig, zwaar en gaat zigzag.

De bloemen zijn geschapen als een breed bowlglas van soms 10-15cm. doorsnede, heeft de grootste bloemen van alle. Ze staan rechtop, schaalvormig en goudgeel, de binnenste bloemdekbladeren zijn wat bruin gelijnd en onderaan bezet met gele, knotsvormige haartjes in juni/juli.

De bol is zeer groot, soms 60cm of meer.

Is afkomstig uit Californië. Is beschreven in 1897.

Clubhar Mariposa lily. Golden bowl.

25 Uit L. Van Houtte.

=Calochortus luteus, Dougl. (geel) De 3-4 blauw/groene bladeren zijn lijnvormig en gootvormig

Donker gele bloemen staan met 1-6 bijeen en zijn 5cm groot en meer, komvormig, de buitenste bloemdekbladeren zijn smal/lancetvormig, geel/groen met gele vlek en zwarte stippels, de binnenste bloemdekbladeren omgekeerd eivormig en geel tot oranje, in het midden purper/bruin gestreept en meestal zwak behaard in juni/juli.

Uit Californië wordt 30-40cm hoog. Is beschreven in 1831. Yellow Mariposa lily.

‘Citrinus’ is citroen/geel met donker purper/rode vlek.

‘Oculatus’ heeft roomwitte, lila of geelachtige bloemen met donker purper/rood midden.

‘Robustus’ is een van de mooiste met witte bloemen en purper/rode vlek.

Yellow mariposa lily.

26. uit www.flickr.com

Calochortus vestae, Purdy. (is zo genoemd door zijn vinder naar zijn vrouw, Vesta)

De butterfly tulip is groot en grootbloemig met melkwitte en prachtig gevlekte bloemen, de kleur loopt van wit met lila tot roze en lilapurper. Dit is een van de grootst bloeiende en een van de gemakkelijkst te kweken vormen.

Vestaճ mariposa, coast range mariposa.

27. Uit Edwards botanical register.

=Calochortus venustus, Benth. (bekoorlijk) De butterfly tulip heeft 3-4 smal lijnvormige bladeren die omgerold zijn.

Bloemen staan rechtop en zijn komvormig, 7cm in doorsnede, de buitenste bloemdekbladen lancetvormig en room/wit met bruin/rode top, de binnenste omgekeerd eivormig met wigvormige voet en witachtig tot lila met helder oranje/gele behaarde, roodbruin gestippelde voet in juni/juli.

Uit Californië,wordt 40-80cm hoog. Is beschreven in 1836.

Deze soort varieert sterk in kleur, er zijn vele vormen van. Butterfly mariposa, white mariposa.

‘Eldorado’ is eigenlijk een mengsel die varieert van zuiver wit tot roze, lila en purper, genoemd naar Eldorado County, Californië, waar ze voor het eerst werden gevonden.

‘Purpurascens’, heeft diep lila bloembladen tot purper met donkerder centrum van we; 7cm doorsnede, sterke groeier.

‘Sulphureus’ is hoger met warm geel oog en een roze kleurig blok aan de top.

‘Splendens’ is groot en dun, bloemen 2.5-4cm doorsnede, diep purper met een donkere vlek

‘Major,’, sterk en groot, grote lila bloembladen die lichter eronder zijn.

‘Montanus’ is dunner dan het type, lila tot zalm/roze, dicht behaard.

‘Rubra’, met roodachtige bol en rood/lila bloemen, roze of purper.

‘Ventura’, diep geel.

Butterfly of white mariposa.

28. uit Edwards botanical register.

Calochortus splendens, Dougl. (schitterend) De 3-4 bladeren zijn smal lancetvormig en omgerold.

De buitenste bloemdekbladeren zijn lancetvormig en groen, de binnenste donkerlila en omgekeerd eivormig, aan de voet donkerder gevlekt en behaard in juni/juli.

Uit Californië wordt 30-40cm hoog. Is beschreven in 1832.

‘Rubra’, heeft lila/rode bloemen.

Splendid mariposa lily.

32. uit www.pfaf.org

Calochortus nuttallii, Tor.r & Gray. (Thomas Nuttal, 1786-1859, Engelse botanist en ornitholoog) Meestal 1 lijnvormig en gootvormig, geurend, as/groen blad.

De segonlily is een opgaande Calochortus met een stijve stengel.

De 1-5 bloemen zijn trechtervormig en staan rechtop, de buitenste bloemdekbladeren zijn lancetvormig en spits, geelachtig/wit met een wat purperen vlek, de binnenste omgekeerd eivormig en 3.5cm lang, stomp en strogeel met een wat violette middenstreep, aan de voet geel tot geel/bruin behaard in juni/juli.

Uit Dakota en Nebraska tot Californië en New Mexico, wordt 30-50cm hoog. Is beschreven in 1869.

Het heeft de wijdste verspreiding van alle soorten en is een soort die wel eens aangeboden wordt.

Er zijn niet meer uitzonderlijk mooiere bloemen dan deze segonlelies (Mormoon naam) van de Great Basin. Het zijn meestal planten van het saliestruik desert.

Naam, etymologie.

Calochortus is een naam die afgeleid is van het Griekse kalos: wat mooi betekent en chortos: gras, dus mooi gras.

Mariposa lily, star tulip of globe tulip.

Mariposa is de Spaanse naam voor de butterfly ofwel vlinder. Waarschijnlijk kreeg Calochortus venustus, die naam omdat die voorzien is van een briljant kleurenscala met op de bloembladen de oogachtige stippen en andere opvallende markeringen als lijnen en haren die sterk doen denken aan de vleugels van een helder gekleurde vlinder. Sego lily.

Staatsbloem.

In Utah werden de oogsten vernield tussen 1840 en 1851 door krekels. Voedsel was schaars en vele mensen werden gedwongen om de segonlelie te eten die hun leven redde. Uit dankbaarheid en vanwege zijn mooie bloemen werd de bloem in 1911 tot staatsbloem van Utah gekozen.

34. uit.wikipedia.org

Calochortus gunnisonii, S. Wats. (Amerikaanse officier en onderzoeker John Williams Gunnison, 1812-1853) Lijnvormige en gootvormige bladeren met 3-4 stuks.

Lila bloemen waarvan de buitenste bloemdekbladeren omgekeerd eivormig zijn met onder aan een geel/groene vlek en purper/rode strepen aan de voet, dicht behaard in juni/juli.

Uit Montana tot New Mexico en Arizona wordt 30-40cm hoog. Gunnison’ s Mariposa lily.

‘Krelagei’ (kweker E. H. Krelage en zoon te Haarlem) komt uit Californië en is beschreven in 1873. Is geel, wit, groen en zwart.

Gunnison ‘s mariposa lily.

35 Uit transactions of the horticultural society.

=Calochortus macrocarpus, Dougl. (grote vruchten) De 3-5 lijnvormige bladeren zijn omgerold

Rechtopstaande stengel.

Rechtopstaande bloemen 1-2, van ca. 4cm lang, bloemdekbladeren zijn spits en wat behaard, mooi zacht lavendelkleurig met groene middennerf en gele voet in juni/juli.

Uit Brits Columbia tot Idaho en Californië, de sagebrush mariposa wordt 40-60cm hoog. Is beschreven in 1826.

‘Maculosus,’ heeft de buitenste bloemdekbladeren purper gevlekt.

Heeft een zeer grote bol.

Uit www.flickr.com

Calochortus hartwegii, Benth. (K. Th. Hartweg, 1812-1871, Duitse plantenverzamelaar) De 5-6 bladeren zijn lijnvormig, de bovenste staan in kransen.

De 1-2 grote bloemen zijn purper met donkerder geaderde binnenste bloemdekbladeren en lang gewimperd, de buitenste bloemdekbladeren zijn langwerpig met een donkerder vlek aan de voet in juni/juli.

Uit W. N. Amerika wordt 40-50cm hoog.

Planten.

Ze zijn niet geheel winterhard en houden niet van natte vorst, in milde winters verliezen ze hun blad. In streken als bijvoorbeeld de Mojavo woestijn regent het na de bloeitijd niet meer, zodat ze droog kunnen rijpen. Dat droge rijpen geeft hier de meeste complicaties. Sommige soorten zijn hier te houden door ze in pot te kweken en deze pot na het bloeien droog en warm te bewaren tot het volgende voorjaar.

Vermeerderen door zaaien en broedbolletjes.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl