Potamogeton

nUit www.artenschutz.ch

Een vrij groot geslacht met meer dan 90 soorten waterplanten van de gematigde en soms tropische gebieden. Ze worden soms gekweekt voor vijvers en aquaria. Bijna 40 soorten zijn inlands in N. Amerika. Vele hybriden. De grasbladige vormen worden soms in het geslacht Stuckenia geplaatst. Nauw verwant aan Groenlandia.

In Nederland komen 18 soorten voor waarvan er enkele in onze sloten zeer algemeen zijn.

Het zijn kruidachtige planten die zich vastgroeien in de meren en rustige waters en houden hun kleine aren van onaanzienlijke bloemen boven het water in het midden van de zomer.

Potamogetonaceae, fonteinkruidfamilie.

=Potamogeton acutifolius, Link (toegespitst blad) meerjarige van 50-100cm lang.

Bladen zijn lijnvormig en toegespitst, compact, met 3 nerven aan een korte sterk vertakte scherp gekante stengel.

Bloeit in juli.

Uit Europa en west Azië.

Naam.

Spitsbladig fonteinkruid, Engels sharp leaved pond weed. Spitzblättriges Laichkraut, potamot acutifolius.

Uit; http://www.biolib.cz/en/image/id139482/

Potamogeton berchtoldii Fieber (graaf Friedrich Carl Eugen Vsemir von Berchtold, 1781-1876, Duits sprekende Boheemse arts en botanicus uit Oostenrijk).

Meerjarige plant van 10-100cm lang.

Sterk vertakte dunne stengels.

Grasachtige bladeren van 2mm breed met drie nerven.

Uit Noordelijk halfrond.

Bloeit met groenachtige bloemen in juni-augustus.

Klein fonteinkruid, small pondweed, Bertoclds laichkraut, potamot de Berchtold.

Uit L. Watson.

Potamogeton alpinus Balb. (uit de Alpen)

Bovenste bladen zijn ovaal of omgekeerd eivormig en versmallend tot een stengel, de lagere bladen zijn lancetvormig en versmallend aan beide kanten.

Drijvende bladen zijn wat taai, de lagere dun en doorzichtig.

De kleur is dof olijfgroen met wat roods ertussen. Het draagt een aar van groenachtige bloemen. Meerjarig.

Naam.

Rozebladig of rossig fonteinkruid, Engelse reddish pond weed of long leaved floating pond weed, Alpen Laichkraut.

Uit L. Watson.

Potamogeton coloratus, Hornem. (gekleurd) (Potamogeton plantiganea)

Heeft een kruipende stengel die aan lange kruipende scheuten groeit.

Bladen zijn alle kort gesteeld, dun en doorzichtig, duidelijk netvormig geaderd, de bovenste is elliptisch en drijvend, de onderste ondergedoken en ovaal. Het is een mooie plant met helder groene en generfde bladeren.

Draagt lange groene aren in juni en juli.

Meerjarig.

Naam.

Weegbreefonteinkruid, doorschijnend fonteinkruid, Engelse plantain leaved pond weed. Gefärbtes Laichkraut.

Uit J. Kops, www.BioLib.de.

=Potamogeton compressus, L. (samengedrukt)

Bladen zijn breed lijnvormig en scherp met vele nerven.

Aren zijn cilindrisch en staan aan lange voetstengels in juli, 3cm lang en groter dan voorgaande.

Meerjarig uit Eurazië en N. Amerika.

Naam.

Vlak of plat fonteinkruid, Engels gras wrack like pond weed. Flachstängeilige Laichkraut.

Uit J. Kops, www.BioLib.de.

Potamogeton crispus, L. (gekruld)

Stengel is wat afgeplat en veel vertakt.

Bladen zijn smal/ovaal, stomp en zittend, gezaagd en meestal wuivend, meestal wat gekruld aan de randen en helderder groen dan andere soorten.

In juni en juli draagt het een korte en losse tros van geelgroene bloemen.

Meerjarige met kruipende wortels die snel een kleine ruimte vult.

Algemeen in Eurazië.

Naam.

Gekruld of gekroesd fonteinkruid, Engels curly pond weed, Duits krausen Laichkraut, Brunnenampfer in Schlesië, Hechtkraut, Frans potamot crépu.

Potamogeton gramineus, L. (grasachtig)

Bladen zijn lijnvormig/breed en staan afwisselend, zittend, van een diepe maar helder groene kleur en lijken op gras zoals ze op het water drijven, de ondergedoken bladen zijn lancetvormig, zittend en doorzichtig.

Stengel is rond en gevorkt.

Bloemstengels zijn nauwelijks langer dan de aren. Draagt een dichte en eivormige aar in juli.

Naam.

Grasfonteinkruid, ongelijkbladig fonteinkruid, Engels grassy pond weed, Duits Graskraut, Grasartiges Laichkraut.

Uit; http://wilde-planten.nl/glanzig%20fonteinkruid.htm

Potamogeton lucens L. (lichtend of in het oog lopend) meerjarig gewas van 60-200cm lang.

Meestal sterk vertakte stengels en vormen vlak onder water grote matten.

Ondergedoken balderen van 10-25cm lang en 1-5cm breed, langwerpig, doorschijnend met 9-15 nerven.

Bloeit in juni-september met groenachtige bloemen.

Uit Europa en west en midden Azië, noordwest Afrika.

Glazig fonteinkruid, shining pondweed, Spiegelndes Laichkraut, potamot luisant.

Uit Fuchs.

Potamogeton natans, L. (zwemmend, drijvend) is het drijvende fonteinkruid die in ons land voorkomt.

De bladeren zijn lang gesteeld en soms wel meer dan een meter lang.

De leergroene/bruingroene en geribbelde bladeren drijven op het water. Die zijn langwerpig met een hartvormige voet. De bladeren zijn zeer verschillend van vorm en grootte, soms glanzend en vrij breed en drijven op het water, soms smal en grasachtig en lang en ondergedoken.

De bruingroene bloemen staan in een aar en vallen niet op in juli/augustus.

Het fonteinkruid kan sterk woekeren, bij droogvallen of bij minder water past het zich aan en kan zelfs een landvorm aannemen. De planten wortelen meestal in de modder en zitten of geheel onder water of drijven door middel van de bovenste bladeren op de waterspiegel.

Fonteinkruid is in zoet en brak water over de gematigde en subtropische zones van de gehele aarde verspreid.

Een geliefd voedsel van zwanen.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Deze kruiden worden hier te lande meest fonteyn-cruydt genoemd. De Latijnse naam is Fontalis en Spicata, als of men aarkruid zei,in Frankrijk espi d’eau’.

Fonteinkruid, de bloemen zitten in aren en steken boven de waterspiegel uit. Frans le potamot en epi d’eau: wateraar, bloemvorm.

Dodonaeus (b) ‘In Hoogduitsland heten ze Zam-kraut’.

Samkraut bij Bock en Tabernaemontanus.

Dodonaeus © “Dan ze zijn beter bekend met de Griekse Potamogeiton, hoewel dat ze ook Stachyïtes heten, in het Spaans espigada en vezina de rios, in het Italiaans potamogeto’.

Potamogeton is afgeleid van het Griekse potamus: vloed, geiton: buurman, een rivierplant

Dodonaeus (d) ‘De eerste soort zal men tot onderscheidt van de andere gewoon fonteinkruid of Potamogeiton prima, dat is eerste fonteinkruid, mogen noemen’.

Dodonaeus (e) ‘De tweede Potamogeiton altera of secunda, dat is tweede fonteinkruid of groot fonteinkruid’.

Dodonaeus (f) ‘De derde Potamogeiton tertia, dat is derde fonteinkruid of klein fonteinkruid.

In oude tijden waren deze kruiden hier te lande met noch meer andere kruiden die op het water drijven en vlotten, swam-cruydt of swem-cruydt genoemd’.

Dodonaeus (g) Duits Froschlattich; kikkersla, Laichkraut de vissen leggen het kuit, laich, tegen de plant aan, Hechtkraut, Seehalden, Flusskraut, Chrab, Sauloffel, Seehalden, Seeholdenkraut, Torfspadenblader, Wasserlak en Wassermangolt, in Zwitserland Haggemanne of Haldekraut, Laichkraut is een nieuwe naam, de andere zijn meestal verzamelnamen voor de vele soorten, Schwimmende Laichkraut.

(h) Engelse pondweed: kruid in meren, een oude naam is water spike: watersnoek, zo ook tench weed, devil’s spoons.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus) ‘Dioscorides voegt aangaande de aard en de natuur van dit kruid dat het zeer nuttig is om de jeuk en krabben van de huid en ook om de hete lopende en voort etende vervuilde zeren en zweren te genezen, daar opgelegd.

Plinius zegt dat fonteinkruid in wijn gekookt en gedronken goed is tegen de rode loop en allerhande loop van de buik en dat de bladeren alleen en meest gebruikt worden en dat die op de kwade lopende gaten van de benen en tegen de hete voort etende vervuilde zeren met honig en azijn vermengd worden en opgelegd die genezen, als blijkt uit het 8^ste kapittel van zijn 26^ste boek. Sommige bakken of fruiten de bladeren van dit fonteyn-cruydt in een pan met olie en azijn en gieten er dan koude melk over en leggen dat zo lauw op de grote onlijdelijke smarten van het jicht die daardoor zeer verzoet, ja dikwijls heel verdreven worden.

Ze zijn ook op dezelfde manier opgelegd zeer goed tegen alle ontstekingen en hete opdrachtigheden van het ganse lichaam, maar vooral van het aanzicht’.

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

Potamogeton pectinatus, L. (met een kam) (Stuckenia pectinata)

Varieert in lengte en grootte van stengels en bladen.

Bladen zijn borstelig en hebben 1-3 ribben die parallel in twee rijen staan, ondergedoken. Helder groen en lijkt op venkel als het in massa’s in het water ligt.

Zijn stengel is veel vertakt.

Aren verschijnen in juli met een paar bloemen.

Meerjarig die algemeen voorkomt.

Als het uitlopersknollen vormt is het de var pectinatus, var. helveticus (uit Zwitserland) vormt geen knollen, var. zosteraceus (Zostera-achtig) geeft bladeren met 3-5 nerven.

Naam.

Kamfonteinkruid, schedefonteinkruid, Engels fennel leaved pond weed, Duits Flasslock en Morgro, Kamm-Laichkraut.

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

Potamogeton perfoliatus, L. (doorboord)

Bladen zijn hartvormig en stengelomvattend, gelijkmatig doorzichtig.

Bladen zijn helder en in jonge toestand dof olijf groen, ze worden bruiner bij ouderdom.

In juli/augustus draagt het ovale aren van groene bloemen.

Meerjarig uit Eurazië, N. Amerika.

Naam.

Doorgegroeid fonteinkruid, Engelse perfoliate pond weed, Duits Durchwachsenes Laichkraut, Frans potamot perfolié.

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

=Potamogeton polygonifolius, Pourr. (met blad als Polygonum)

Bladen zijn allen gesteeld, de bovenste leerachtig en drijvend, ovaal/elliptisch en de lagere lijn/lancetvormig.

Dunne en cilindrisch groenachtige aar met vele bloemen aan een lange en ronde steel in juli.

Meerjarige uit Europa, New Foundland.

Naam.

Duizendknoopfonteinkruid, Engelse oblong leaved pond weed, Duits Knöterich-Laichkraut, Engels bog pondweed, Frans potamot à feuilles de renouée.

Uit wilde-planten.nl

Potamogeton praelongus, Wolf. (zeer lang)

Bladen zijn ovaal en stomp, zittend en generfd vanaf de onderkant en half stengelomvattend

Bloemstengels zijn zeer lang.

Dit is een van de grootste die in diep water grote massa’s bladen vormt, net onder de oppervlakte.

Meerjarige uit Europa.

Naam.

Langstelig fonteinkruid, Engels long stalked pond weed, whitestern pondweed, Duits Langblättriges Laichkraut, Gestrecktes Laichkraut, Frans potamot allongé.

Potamogeton pusillus, L. (zeer klein)

Ronde stengel.

Bladen zijn lijnvormig en toegespitst met 3-5 ribben, bladen staan afwisselend en spreidend aan de basis

Aren staan aan zeer lange stelen en in juli komen de bijna rond hoofdje van bruingroene bloemen.

Meerjarig.

Naam.

Klein of tenger fonteinkruid, Engels small pond weed, kleine Laichkraut, Gewöhnliches Zwerg-Laichkraut.

Uit; http://www.floracatalana.net/potamogeton-trichoides-cham-et-schltdl-

Potamogeton trichoides Cham. et Schltdl. (haarachtig) meerjarige plant van 30-75cm lang.

Bloeit in juni-juli met groenachtige bloemen.

Smal lijn tot borstelvormige bladeren van 0.5-1mm breed.

Vrijwel ronde dunne stengels zijn sterk vertakt.

Wortels komen aan de zwevende knopen.

Komt voor in Europa, west Azië en noordwest Afrika.

Haarfonteinkruid, Fries triedbearzeruch, Engels hairlike pndweed, Duits Haar Laichkraut, frans Potomat capillaire.

Planten.

Vermeerderen door in het late voorjaar de wortelstok te delen. Of zaaien onder een laagje water van 1cm bij 15 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl