Arenga

Uit Flora de Filipinas.

Arenga, de naam afleiding is onzeker. Arenga van Frans harangue; feestelijke aanspraken, uit Germaans Heeresring; herenring, een ringvormige verzameling voor de heer om een gunst.

Palmaceae, palmenfamilie, Areca klasse.

De suikerpalmen zijn bomen met hoge, dikke en ringvormig generfde stam die rijkelijk met stijve zwarte vezels bezet is, soms met stekelige stelen en geveerde bladeren.

Ze bloeien maar eenmaal in hun leven en na dit toppunt beleefd te hebben gaan ze heen. In hun bruidsdagen dragen ze hangende aren met grote groenachtige bloemen die gevolgd worden door een vaste en groene, driezadige bes.

24 soorten komen voor op de oostkust van Tropisch Azië, Filippijnen, Maleise archipel en de noordkust van Australië.

Arenga pinnata Merr. (geveerd) (Arenga saccharifera, Labill.) (suiker dragend) In de kroon staan een 25 lange bladen van een 12m lengte en 1.5m breed. Het blad heeft 100-200 bladsegmenten van 40-70cm lang en 5cm breed.

In jonge staat wordt ze in schoonheid door vele palmen overtroffen. Als ze een 8 tot 10 jaar oud zijn vertonen ze hun kenmerken goed en vanaf die periode tot ze beginnen te bloeien, wat ze vanuit de top doen vanuit de oksels der bladeren, zijn het dan een van de mooiste palmen voor hoge en ruime zalen en kamers.

Geeft een vrucht ter grootte van een appel waar het qua vorm ook wel op lijkt, 7cm groot.

Deze 9-12m hoge en 65cm dikke vederpalm wordt gecultiveerd in het berg regenbos van zuidoost Azi en Indonesi tot op 1000m hoogte. Is beschreven in 1829.

Naam, etymologie.

Arenga palm of suikerpalm, Molukse suikerpalm, sagwire of gomutipalm, Duitse Zuckerpalme, Frans Palmier sucre, Engels sugar palm, gomuti palm, Arenga palm, black-fiber palm, aren, irok en kaong, Portugees gomuteira, Spaans Palmera del azcar. Arabisch Nakhlet es sukkar (als A. saccharifera) Maleis kabung, Kabung enau.

Gebruik.

De nog niet ontvouwen bladeren worden algemeen gebruikt als wikkelblad voor strootjes, de inheemse sigaretten. De volwassen bladeren vinden toepassing als dakbedekking. Van de bladnerven worden grove bezems en kleine fuiken gemaakt. De vlezige buitenste vruchtenschaal bevat een uiterst scherp sap dat de inwoners van de Molukken in hun oorlogen tegen de Hollanders gebruikten. De zaden werden door de Chinezen ingemaakt en gegeten.

Het hout, kitool, is diepbruin en zwart met goudglanzende lengtestrepen. Dit is een van de mooiste, hardste en duurzaamste palmhoutsoorten.

Paardenhaar.

Tevens geeft het een uiterst weerstandbestendig en zwartharig paardenhaarachtige vezel die afkomstig is van de bladvoeten. Dat is geschikt voor touwwerk en borstels en ook om te weven. Deze vezel komt onder de namen goavezels, gomuti, ejoo, kitool, kittul idjoek of doek in de handel voor, het is het hoofdbestanddeel van crin vegetal. Bij werken om afschuivingen van de grond te voorkomen wikkelt men de doek om de palen die in de grond staan om deze tegen de witte mieren te beveiligen. Bovendien levert het een zacht en spinnenwebachtig materiaal, dat onder de grote vezels ligt, en als merg en tonder gebruikt werd.

Uit C. Martius.

Toddy.

Het sap wordt voor commercieel gebruik gewonnen in Oost-Azië en wordt in India gur genoemd. Uit het sap wordt suiker gewonnen.

Verder levert deze plant palmwijn of toddy als hoofdproduct. Voor winning hiervan worden de manlijke bloeikolven afgesneden. De bloei begint in het 13^de jaar en de tap kan aan de achtereenvolgende bloeiwijzen (gemiddeld 6) 3-4 jaren worden voortgezet. Elke bloeiwijze blijft door er regelmatig dunne schijfjes af te snijden gedurende 1,5 a 2 maanden in productie met een opbrengst van 6-7 liter sap per etmaal. 10 liter sap geeft ongeveer een kg suiker zodat de totale suikerproductie, per palm, ca. 200kg bedraagt.

Dit sap is ook geschikt voor siroop, suiker en saguer suikerwinning en azijn.

Door het merg te hakken of te stampen levert het meel of patie op.

De vrucht wordt ook gegeten, maar moet wel worden bereid omdat het sap en het vruchtvlees vers bijtend zijn.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl