Hibiscus

mUit www.hawaiiantropicalplants.com

Een geslacht van opvallend bloeiende kruiden of struiken, zelfs bomen die wijd verspreid zijn in de gematigde en tropische streken.

Meer dan 200 soorten komen erin voor. Verwant aan Gossypium, Abutilon en dergelijke.

De bladen zijn palmachtig gelobd of gedeeld, zomer en wintergroen.

Bloemen zijn tweeslachtig met 5 kelk en 5 kroonbladen, vruchtbeginsel is bovenstandig en 5hokkig, doosvrucht, zaden zijn niervormig.

De hibiscusvezels behoren alle tot de zachte touwvezels en worden verwerkt tot garens en zakken.

Malvaceae, kaasjeskruidfamilie.

Het geslacht kan als groep in vieren verdeeld worden.

1) De eenjarige.

2) De meerjarige borderplanten.

3) De harde heesters.

4) De kasplanten waar de tropische boomvormen bijgevoegd worden.

=Hibiscus acetosella Welw. (zuurachtig) heeft rode bladeren die op die van de Japanse esdoorn lijken.

De bladeren worden gebruikt om een populaire drank te maken en centraal en zuid Amerika. Bladeren zijn eetbaar, salades en voor een taart met cranberryachtige geur, toch wat zuurachtig.

Cranberry hibiscus.

Uit fr.wikipedia.org

Hibiscus insularis Endl..(van een eiland) is een groenblijvende en sterk vertakte struik.

Afwisselend geplaatste, getande bladeren.

Bleekgele bloemen met karmozijn centrum die later wat paars worden komen vrijwel het hele jaar door

Groeit op Philip eiland ten zuiden van de Norfolk eilanden.

Phillip Island Hibiscus.

1. uit Redoute.

= Hibiscus trionum, L. (de soortnaam betekent 3 uren bloem, deze eendagsbloem bloeit echter wel langer dan 3 uren).

Groeit gedurende het jaar door steeds hoger met losse takken met het mooie diep ingesneden blad. Het is een mooie eenjarige met witte en donker gevlekte bloemen.

Een plant die veel bloeit tijdens een hete zomer, een prima plant en goed voor rotstuinen.

Ook de zaden zijn later opvallend, een soort ballonnetjes.

Uit Italië, O. Middellands Zeegebied, is beschreven in 1596.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘De eerste van deze twee kruiden (zie Hibiscus sabdariffa) wordt tegenwoordig hier te lande Veneetse Alcea genoemd, in het Latijn Alcea Veneta, dat is Sigmaartskruid van Venetië, dan men zou het Alcea vesicaria mogen noemen, dat is Alcea met blaasjes daar de vrucht of het zaad in schuilt. Sommige noemen het Malva Theophrasti, maar de maluwe van Theophrastus verschilt van de gewone maluwe nergens in. Matthiolus schijnt dit gewas voor het Hypecoon te schilderen waarmee dat totaal geen gemeenschap of gelijkenis heeft, want het Hypecoon is van bladeren de ruit gelijk, maar de bladeren van dit gewas verschillen daar zeer veel van.

Deze Alcea met de blaasjes is in het Hoogduits Venediger Pappeln en Wetter Rosszlin genoemd en daarom van sommige in het Nederduits ook Veneetse maluwe of Italiaanse maluwe, hoewel dat ze in Italië net zo weinig te vinden is als in Nederland, ja minder zoals Lobel er van schrijft die het vreemde Alcea noemt, in het Latijn Alcea peregrina solitequa of Alcea Veneta Tragi of ook Hypecoum Matthioli’.

Eendagsbloem, drie urenbloem, Duitse Stundenblume, Einjähriger Stundeneibisch, Stundenröslein of Gelber Hibiskus, Engelse flower of an-hour, bladder ketmia, good night at noon of Venice mallow, Black-eyed Susan, bladder hibiscus, modesty, rosemallow, shoofly, Venice mallow. Veneetse malva.

2. Uit Redoute bij Bonpland.

=Hibiscus sabdariffa, L. (Sabdariffa) het is een een of tweejarig kruid of houtige halfheester die 2-2.5m hoog wordt

De bladeren zijn diep gelobd, 3-5 lobben en 8-15cm lang en staan afwisselend aan de stengels.

De bloemen zijn 8-10cm in diameter, wit tot licht geel met een donkere vlek op de basis van elk bloemblad.

De bloemkelk wordt vlezig en rood als de vrucht rijpt. Als eenjarige plant duurt het 6 maanden om vruchten te geven.

Deze soort komt uit de oude wereld tropen.

Van deze plant kan de volwassen en vlezige vruchtkelk gebruikt worden om er een saus van te maken die een geur heeft als de cranberry. Ook maakt men van het sap een scherpe koeldrank, gelei en siroop.

De zaden zijn echter niet eetbaar.

De jonge toppen en jonge bladeren worden als groente gebruikt, als een thee en vezels voor jute.

Uit tropisch Azië.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘Het ander geslacht is ook een medesoort van deze maluweachtige kruiden, maar het heeft geen andere namen dan Sabdarifa, immers die mij bekend zijn. Sabdarifa is van Clusius Alcea Americana genoemd. Dit gewas is uit Spanje gezonden geweest met naam van Malva Indica of Indiaanse maluwe en uit Italië met naam van Sabdariffa’.

Roselle of Amerikaans zuur, Engelse jamaica sorrel, thorny mallow, roselle of rozelle, Duitse Roselle, Sabdariff-Eibisch, Sudan-Eibisch, Afrikanische Malve of Karkade. Karkadel in Egypte, Arabie en Soedan, sorrel in de Caribbean en Jamaica.

3. Uit W. Roxburgh.

=Hibiscus cannabinus, L. de bladeren van dit gewas lijken op die van hennep, Cannabis.

Blad is hartvormig tot diep gelobd, 10-15cm lang.

Een eenjarige van 3m hoog met ruwe, houtachtige stengels, 1-2cm doorsnede.

Bloem is groot, 8-15cm, geel met een donkere kelk.

Komt waarschijnlijk uit Z. Azië.

Naam.

Hennnepbladstokroos, Engelse hemp mallow, bimli, ambary hemp, Deccan hemp en bimlipatum jute, kenaf en Duits Ostindische Hanfrose en Kenaf, uit Perzisch.

Gebruik.

De zure en ietwat slijmige, zuurachtig smakende bladeren eet men als een groente in O. Indië. Uit de zaden wint men een brand- en spijsolie. Uit de bast wint men vezels, zogenaamde bimlipatam jute, verder papier. Er zijn een 9000 cultivars van.

De plant zou gekweekt worden als medicijn tegen een zeldzame koorts.

9. uit Curtis botanical magazine.

Hibiscus laevis All. (glad of effen) (Hibiscus militaris, Cav. (in grote menigte voorkomend) Lang gesteelde bladeren zijn eivormig/spiesvormig, 3lobbig met spitse gezaagd/getande lobben, bladsteel is ongeveer even lang als de bladschijf.

Heeft opstaande stengels die soms wat vertakt zijn.

De helder purper/roze bloemen zijn 8-10cm in doorsnede en hebben een purperen vlek aan de voet in augustus/oktober.

Uit Pennsylvania tot Minnesota en Florida wordt 125-175cm hoog. Is beschreven in 1804.

Halberd leaved rose mallow of swaeting weed.

13. Uit L. van Houtte.

Hibiscus moscheutos, L. (muskus geurend) Bladeren zijn breed eivormig tot lancetvormig en toegespitst, gezaagd/getand en aan de achterkant grijsachtig behaard, de onderste bladeren 3lobbig, bladsteel is korter dan de bladschijf.

Heeft opstaande en meestal niet vertakte stengels die bovenaan behaard zijn.

De zacht roze bloemen zijn 10-15cm groot met een bloed/rode vlek aan de voet in augustus/oktober.

Uit Ontario tot Florida en Texas wordt 1-2m hoog. Is in 1759 beschreven.

Swamp rose mallow. Roseneibisch, Sumpfeibisch.

Hybriden.

In Amerika werden in het begin van deze eeuw waardevolle vormen van de inlandse rose-mallows geïntroduceerd. Deze vormen bloeien vrijwel het gehele seizoen.

De Meehan Mallow Marvels werden in 1905 geïntroduceerd, de eerste succesvolle kruising gebeurde in 1895. Gewonnen door B. Meehan & Co, kwekers te Germantown, Philadelphia, N. Amerika Dit waren hybriden van Hibiscus coccineus, Hibiscus militaris en Hibiscus moscheutos. (scharlakenrood, militair: in grote menigte voorkomend, en musku sgeurend).

Ze lijken in groei en bloeiwijze veel op moscheutos. Zeer grote bloemen van 12-15cm in doorsnede die variëren in tinten van licht tot donker roze, sommige met kleine en andere met een grote vlek aan de voet van de bloembladeren, andere weer ongevlekt in september/oktober, 100-175cm hoog.

De giant bloeiende vormen van Bobbink & Atkins die nu aangeboden worden onder de naam moscheutos hybriden, werden voor het eerst aangeboden in 1909 en kwamen in 1911 in de handel. Dit waren hybriden van Hibiscus coccineus en Hibiscus moscheutos. De eerste kruising was in 1905 en de eerste plant bloeide in 1906. var albiflorus heeft witte bloemen.

20. uit Curtis botanical magazine.

Hibiscus elatus, Swartz. (verheven) groeit snel en wordt 20m hoog, zelfs tot 1200 m hoogte.

Rechte stam, brede groene bladeren en mooie rode bloemen. Ze veranderen van kleur tijdens de bloei, gaan van helder geel naar oranjerood en eindelijk tot donkerrood.

Is afkomstig uit de Tropisch Amerika, Cuba en is in 1790 beschreven.

Blue Mahoe is de nationale boom van Jamaica waar het inlands is, blue naar zijn blauwgroene strepen in het gepolijste hout.

Gebruik.

Deze vorm levert ook een soort raffia, zogenaamde Cuba bast die gebruikt werd om sigaren in te pakken. De bladen en scheuten werden wel medicinaal gebruikt.

Frans mahot bois bleu, Engels Cuba bast, blue mahoe. Duurzaam timmerhout om er kasten van te maken, schalen in om er in te kerven.

21. Uit W. Hooker.

=Hibiscus tiliaceus, L. (Tilia-achtig) (Paritium tiliaceum. St.. Hill.) Een struik of boom met grote hartvormige bladeren.

In de ochtend verschijnen gele bloemen die ‘s avonds rood worden.

De lindeachtige hibiscus groeit op de zeekusten van alle tropen.

Uit Hong Kong.

Waroeboom, Hau in Hawai, purau in Tahiti, beach hibiscus, tewalpin, coastal cottonwood. Lindenblättrige Eibisch. Gebruikt vanwege zijn vezels en om er hoelarokken van te maken.

Gebruik.

De plant levert op de Antillen een kurkachtig hout dat door zwemmers wordt gebruikt, voor visnetten, boten en als een vervanger van rozenhout voor inlegwerk dient. De vezels blijven in water lange tijd onveranderd. De vezels worden ook voor papierfabricage gebruikt.

Het is de fau van de Samoa eilanden, die de bast voor koorden gebruiken. Cork wood.

23. uit Curtis botanical magazine.

Hibiscus schizopetalus, Hook. (met gespleten kroonbladen) Ovaal elliptische bladeren zijn getand

Grote glanzende struik met dunne, hangende takken.

Oranje en 5cm brede bloemen met teruggeslagen, franjeachtig ingesneden kroonbladen.

Uit Tropisch Afrika, 2-3m hoog.

Koraalmalve. Coral Hibiscus.

27. Uit H. Andrews.

Hibiscus mutabilis, L. De laatste naam betekent veranderlijk. De bloem is ‘s morgens bij het opengaan wit, tegen de middag roze/rood en tegen de avond purper/rood. De witte bloemen vergelijkt men met een melkwitte zuigeling, de rooskleurige met een rozerode jonkvrouw en de rode met de donkerrode wangen van een matrone.

Herfstbloeiende struik van 3-5m hoog.

De veranderlijke is afkomstig uit China en is in 1690 beschreven.

Naam.

Het gewas werd geïntroduceerd in Florida onder de naam cotton rose of confederate rose.

De veranderlijke heet in Frans ketmie a fleurs changeantes, Duits Mandeleibisch en bij de Chinezen fu-yo.

De heester groeit in de Hemel van de Brahmanen en heet deva: godin.

Hibiscus rosa‑sinensis, L. (roos uit China) Eironde bladeren zijn aan de top gespitst met een gezaagde bladrand.

De afzonderlijke okselstandige, lang gesteelde en grote, bloem bloeit maar een dag, de oorspronkelijke enkelbloemige vorm heeft rozerode en gaafrandige kroonbladen, 10-15cm brede bloemen.

De Chinese roos is een struik die meer bekend en gebruikt is voor kamercultuur. De Chinese roos is afkomstig uit O. Indië, China en kan daar 4,5m groot worden. De struik is in 1731 beschreven.

Planten.

Nu zijn er vele bastaarden en daardoor vele vormen en kleuren, meestal met donkerder oog, gevlekt of dubbele bloemen.

‘Cooperi’ (sir Daniel Cooper die deze plant rond 1864 uit Z. Australië naar Engeland bracht) groeit niet zo fors, kleine bladeren met witte rand zijn roze en rood gevlekt.

Zet de plant op een warme plaats in een wat vochtige omgeving. Licht is ook heel belangrijk, te kort licht geeft geen bloemen. Snoei de plant elk voorjaar terug, elke goede tak op een 3-5 ogen, de dunnere wegknippen, denk wel om de vorm. Dit snoeihout is ook te stekken, hoewel moeizaam, op de manier van winterstek, stekhout is ongeveer 15cm lang.

Naam, etymologie.

In het Oosten maken ze van deze prachtige bloemen guirlandes die ze bij allerhande festiviteiten en geestelijke riten gebruiken. Het is de staatsbloem van Hawaï en Maleisië. Met de ‘bloem van de mooie dromen’ sieren de Zuidzee dames zich bij de dans. Vaak zie je ze ook als bloemenoffer bij tempelbezoek. Het gebruik is daar soms tegenovergesteld aan hun schoonheid. De Chinese roos wordt daar wel schoenpoetsplant genoemd omdat de bladeren, wortels en bloemen, net als andere Malva ’s in Europa, dienen om de schoenen te zwarten en haren, wenkbrauwen zwart te verven waarom men deze planten in O. Indië china kembang sapatoe noemen.

Engels Malabar rose, blacking plant, Chinese rose mallow, China rose, shoe black plant, shoe flower.

Chinese roos, Frans rose de Chine, Duitse Chinesischer Roseneibisch, Malvenrose of Roseneibisch. Nationale bloem van Maleisië, Maleise vrouwen steken graag zo’n bloem in het haar en in Maleisië wordt het bunga raya genoemd wat zoveel als grote bloem of feestelijke bloem betekent.

Symbool voor delicate schoonheid. In China geldt de Hibiscus als symbool voor roem, rijkdom en pracht en de seksuele aantrekkingskracht van jonge meisjes.

Gebruik.

De kembang sepatoe wordt om zijn mooie rode of paarse bloemen in Indonesië veel gebruikt voor het aanleggen van levende hagen.

29. Uit Redoute.

Hibiscus syriacus, L. (uit Syrië) is beschreven in 1596.

Het blad is een kruising tussen eik en esdoorn en meestal 3 lobbig, 5-9cm lang.

Jonge twijgen zijn eerst dicht viltig behaard en worden later kaal en voelen ruw aan.

Komt zeer laat in blad.

In de winter is het struikje maar grauw en grijs, stijf en opgaand met doffe takken.

Als boompje gekweekt kan het een 3-5m halen met piramidale vorm.

Het althea boompje is een boompje dat verbleekt bij de oosterse pracht van de Chinese roos, Hibiscus rosa-chinensis. Toch brengt het met zijn mooie bloemen een vleugje tropische overdaad in onze tuinen. In de volle weelde van de zon komen de brede trompetvormige bloemen goed uit. Ze verlichten dit struikje in vele kleuren. Van juli tot in de herfst komen uit de bladoksels van de jonge takken voortdurend bloemen, waarvan de kleuren variëren van wit naar roze, ze gaan door donkerrood naar paars en blauw, alleen geel en oranje ontbreken (nog). Enkele bloemen komen vaak beter tot ontwikkeling dan de gevulde, 6-10cm in diameter. De enkele en halfgevulde bloeien ook eerder dan de dubbelen. Het moet wel mooi weer zijn, anders regenen ze er af.

De bloei is op het eenjarige hout, wat betekent dat ze elk voorjaar flink gesnoeid kunnen worden.

Een droge en opspringende doosvrucht met niervormige zaden met platte rug.

Groeit in de volle zon op goed afgewaterde en voedzame grond.

Komt uit Indië.

Vormen.

‘Oiseau Blue’ (‘Blue Bird’) is zeer groots blauw met een donker hart.

‘Lady Stanley’ is gevuld wit met een vleugje roze en rode vlekken in haar, bijna gevulde midden.

‘Woodbridge’ is diep roserood.

‘Hamabo’ is rose met een rode vlek.

‘Puniceus Plenus’ is granaatappelrood en halfgevuld.

‘William R. Smith’ is groots in zijn witheid.

Naam, etymologie.

Althea boompje of ibisstruik is afkomstig uit de Oriënt, India, China en niet uit Syrië. Het is al een oude cultuurplant. De plant werd zo genoemd door Linnaeus, omdat het aan de Ibis was gewijd, H‑ibis‑cus, maar Hibiscus is een naam die gegeven is door Virgilius aan de heemst en andere Malva-achtige. Maar in de Gart der Gesundheit komt voor; ‘Althaea malva hyspanica, Ibiscus, Eniscus Latijn’. Hyspanica is Spaans, dan kan de naam Ibiscus stammen van Iberia.

Sinds eeuwen wordt het gekweekt in de grote Engelse buitens waar het de naam Syrian ketmie kreeg, ook common Althaea frutex en rose of Sharon. Linnaeus gaf de plant naar aanleiding daarvan de naam syriacus. Het is de onderstam voor de vele cv’s.

Franse ketmie, Duits Ketmie, Syrische Rose, Straucheibisch, Sharonrose, Syrischer Eibisch, Garteneibisch of Festblume. Symbool voor overreden, bepraten.

Narionale bloem van Z. Korea en wordt mugunghwa genoemd, Koreaan mugung, betekent onsterfelijk.

Abelmoschus.

Abelmoschus is een geslacht van 15 soorten die uit Afrika, Azië en N. Australië voorkomen. Vroeger in het geslacht Hibiscus, nu een apart geslacht.

Een en meerjarige planten van 2m.

Bladeren zijn 10-40cm lang en breed, palmachtig gelobd met 3-7 lobben, de lobben variëren in diepte, van vrijwel nauwelijks tot zeer diep.

Bloemen zijn 4-8cm in diameter met 5 witte tot gele bloembladeren, vaak met een rode of purperen vlek aan de basis van elk blad.

4. Uit Descourtilz.

Abelmoschus moschatus, Moench, (muskusachtig) (Hibiscus abelmoschus, L. ) (muskus-akro) (Abelmoschus manihot)

Zeer grote bladeren, 45cm, die min of meer handvormig zijn ingesneden.

Deze plant heeft opgaande en van onderen houtige stengels die tot een hoogte van 2m reiken. Stengels, bladstelen en hoofdnerven zijn meestal gedeeltelijk rood gekleurd en bezet met lange en stijve haren.

Okro heeft roomgele bloemen die met een rood hart pronken, de bloemen hebben een diameter van 8cm met bloei vanaf juli.

De zaden zijn in piramideachtig zaadomhulsels opgesloten en ruiken aromatisch en zoet als ze gewreven worden, 12-16cm lang en slank, lady’s fingers.

Het is een een- of tweejarige Hibiscus. Houdt zeer veel van warmte, buiten in pot of op een beschutte plaats zetten.. Vroeg zaaien met warmte, 24 graden.

Naam.

Abelmoschus, van Arabische kabb‑el‑musk: dat is zaad van muskus. Muskuszaad, ambrette, Duits Moschus-Eibisch, Bisameibisch, Gombo, Engels musk okro, musk seed, ab-el-mosch, ambrette seeds, annual hibiscus, bamia moschata, galu gasturi, muskdana, ornamental okra, rose mallow seeds, tropical jewel hibiscus, yorka okra, Frans graine de musc, ambrette, Italiaans ambretta, abelmosco, Sanskriet zatakasturika, lata-kasturikam, Arabisch hub-ul-mishk, Indië mushak-danak, Perzië mushk-danah.

Bij Plinius is deze plant mogelijk vermeld als mosceutos en moscheutos.

Gebruik.

De grote zaden met hun muskusachtige geur worden wel als vervangingsmiddel genomen voor de zeldzame dierlijke muskus en gebruikt in medicijnen. Symbool van zwakheid. De Arabieren voegen het aan koffie toe en geuren er soep mee. Tabak krijgt er soms een geur van. De zaaddozen worden ook gekookt als groente gegeten. In India haalt men er ook een verf uit die als medicijn tegen hysterie en zenuwen gebruikt wordt.

In Europa is het gewas bekend sinds 1640.

5. uit J. Moninckx.

Abelmoschus esculentus Moench. (eetbaar) (Hibiscus esculentus, L. ) een eenjarige met tot 2m hoge en recht opgaande stengels.

Bladeren zijn hartvormig.

In de bladoksels verschijnen de alleenstaande gele bloemen met een rood hart die een doorsnede hebben van 7cm.

Na de bloei geeft de plant overlangs gegroefde en langwerpige vruchten die als vingers schuin omhoog staan.

Het is een eenjarige forse plant uit Ethiopië of tropisch Azië. Wordt in Suriname als vaste plant geteeld.

Naam.

In India is het gewas inlands en wordt daar okrao of ochro, genoemd. Dit is afgeleid van een West-Afrikaans woord, mogelijk nkruma, waaronder de plant bekend is in de Twi taal aan de Goudkust. Onder de naam ochinggombo is de plant bekend in de Umbundutaal van Angola.

Duitse Esbarer Eibisch, Okra, Engels lady finger, okra, gumbo.

Gebruik.

De esculentus, de eetbare, wordt geteeld om zijn vruchten. Die worden gebruikt als groente of voor soep, ochropeulen en stamppot. In soepen geven ze body aan de dis. Gekookt zijn ze slijmig en eerst niet aangenaam voor vele personen, maar het is een smaak die gemakkelijk went. Ook wordt het meel gedroogd voor wintergebruik. De rijpe en zwarte zaden worden soms geroosterd en als vervanger voor koffie gebruikt.

Vermeerderen.

De soort wordt door zaden vermeerderd, zaaien in april, zaad 2 dagen voorweken.

De tuinvormen door veredeling onder glas op de wortelhals van twee of driejarige zaailingen van de soort, door spleet griffelen of driehoeksenten. Afleggen is ook mogelijk

De meeste zachte soorten stekken gemakkelijk.

Het altheaboompje kan ook gestekt worden, vaak wordt het ook geënt, het groeit dan beter.

Deze plant is via winterstek te vermeerderen. Knip eind februari stengels van snoeischaarlengte, +20cm, onder en boven een knoop. Dan verwond je het onderste oog, niet erger dan dat je het met je duimnagel zou doen, haal dit door 1% ibz groeistofpoeder en stek ze in een diepe pot. Wat plastic eroverheen stimuleert een betere opkomst. Denk dan wel om het verbranden van de stek door de zon. Er moeten altijd waterdruppeltjes op het plastic zitten. Dan worden de zonnestralen tegen gehouden en weet je dat de luchtvochtigheid hoog genoeg is. Met warm weer luchten, halfweg mei kan je het plastic er af halen. Bij sommige planten is het gewenst dat ze een struikvorm hebben of meer vertakt moeten zijn. Top de eerste scheuten dan in mei op een 5-10cm boven de grond. Geef dan ook (kunst)mest.

De andere soorten kunnen ook gezaaid worden, maar op warmte en meer dan 24 graden.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/