Cynoglossum

Een wijd verspreid geslacht van twee of meerjarige kruiden, zelden eenjarig..

Meestal zijn het grote (on)kruiden.

75 soorten komen voor waarvan 11 in Europa.

Bladen staan afwisselend.

Bloemen staan altijd in verlengde eenzijdige trossen.

Boraginaceae, ruwbladige, Heliotrope klasse.

=Cynoglossum amabile St.& Dr. (lieflijk) Langwerpige tot lancetvormige, kot gesteelde bladeren, de bovenste zittend.

Opstaande stengels die gewoonlijk vertakt zijn.

Talrijke trechtervormige en 6mm lange mooie hemelsblauwe bloempjes staan in los gevormde trossen in juli/augustus.

Eivormige vruchtjes van 4mm breed, zonder rand.

Een meestal twee of eenjarige hondstong die geheel wollig behaard is.

De amabile of liefelijke is afkomstig uit W. China en wordt 40-60cm hoog. In 1893 werd het plantje in Duitsland ingevoerd.

Chinese veldhondstong of vergeet mij nietje, Engelse Chinese forget-me-not en Chinese hound’s tongue.

Vormen.

=’Firmament’, is hemelsblauw en compact groeiend. 30cm. Voor het geheel uitgebloeid is moet het teruggesnoeid worden voor een tweede bloei. Houdt van zon. Dit blauw combineert mooi met oranje. Zet de plant op warme en liefst kalkhoudende grond.

Vermeerderen door zaaien.

Uit plantgenera.org

Cynoglossum cheirifolium, L (met blad als de muurbloem) (Pardoglossum cherifolium)

Lancetvormige bladeren zijn gesteeld met de voet langzaam in de steel verlopend, de bovenste zittend

Opstaande stengels.

Trossen van trechtervormige en 1cm lange, eerst purper/roze en later donkerblauwe bloempjes in mei/juli.

Vruchtjes zijn 5-8mm groot met uitstekende rand.

Sterk groeiende en meestal tweejarige, geheel grijs viltige behaarde plant.

Komt uit Z. Europa en wordt 25-45cm hoog. Is beschreven in 1596.

Stock leaved hound’s tongue.

Uit; http://delta-intkey.com/angio/www/boragina.htm

Cynoglossum germanicum (van Duitsland) (Cynoglossum nebrodense, Cynoglossum montanum)

Tweejarige plant van 30-60cm hoog.

Opstaande ruw behaarde stengels.

Groene lancetvormige bladeren zijn van boven kaal of licht behaard, onderkant is wel behaard.

Trechtervormige rood paarse bloemen in mei-juli.

Komt uit zuid en midden Europa en zuidwest Azië.

Boshondstong, mountain hound’s tongue, Deutsche hundszunge, cynoglosse d’Allemagne

Cynoglossum nervosum. (verschillende nerven) Meerjarig kruid van 50-70cm hoog.

Behaarde grijsgroene bladeren.

Azuurblauwe bloemen in juni-augustus.

Winterhard.

Himalayahondstong, afkomst.

Uit O. Thome, www.BioLib.de

Cynoglossum officinale, L. (geneeskrachtig) heeft vele zachte en wat lange bladen. Door de vele haren is het blad van een dode grijze kleur voorzien. Lagere bladen zijn elliptisch en gesteeld, de bovenste lancetvormig en versmallend onderaan, wat hartvormig en half de stengel omvattend.

Hieruit rijst een ruige en harige stengel van een halve meter op die zich aan de top in diverse delen vertakt.

Hierop komen donkerkleurige bloemen in juni tot augustus. Samen is het een doffe kleur die omringd wordt door een sterke muizengeur.

Een tweejarige plant uit Eurazië, Afrika.

Komt nu vrijwel over de hele wereld voor. De vruchten raken vaak verward in de wol van schapen en is dan een lastig onkruid.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Dit kruid wordt in het Nederduits hondstong genoemd, in het Grieks Cynoglossos of Cynoglosson, in het Latijn Lingua Canis, in het Hoogduits Hundszungen, in het Spaans lengua de perro, in het Italiaans lingua di cana, in het Frans langue de chien, in het Engels hounwndes tunghe, in het Boheems ysy pazyck. Voorts zo vindt men bij Apuleius en ook onder de bastaard namen van de kruiden sommige onechte toenamen van dit gewas, als zijn deze Griekse, Phrygia, Hemeionion, Splenion of Spleneion, Caballion of Caballation, Scolimos, Pyrgis, Leuctios en deze Latijnse, Canina Lingua en Macedonica. Plinius noemt dit kruid ook Cynoglossos die twee soorten van Cynoglossos verhaalt, maar hetgeen dat hij van de eerste soort schrijft dat heeft hij geheel uit Dioscorides in het kapittel van buglos overgezet zonder te merken dat het geen hondstong, maar ossentong is.’

(578) Cynoglossum is een samengesteld woord, het Griekse kyon (in Latijn canis) is de bekende hond, en glosse is een tong en zo wordt het hondstong, waarschijnlijk niet vanwege de onaangename geur. Mogelijk is dit via de signatuurleer naar de vorm van het ruwe blad. Apuleius, medic. Herb 96, ‘Graeci cynoglosson, Itali linguam canis.’

De meeste namen en ook in het buitenland zijn verbindingen met het woord hond of tong. Dyetsche heeft hunds tonghe of lingua canis of anoglossa cinos. In oud-Engels komt hundes micgean voor en later werd het hundestunge, in oude glossaria hundezunga van de 12^de eeuw was het huntzunge en is nu houndճ tongue of dogճ tongue. In Frans werd het langue de chien, in Duits Hundszunge en het Italiaans heeft lingua canis, Spaans komt met lengua de perro, Portugezen met lingua de cao, het is de Zweedse hundtunga, de Nederlandse hondstong of hondsribbe. Frans heeft ook cynoglosse en Italiaans cinaglossa. H. Bock; ‘Dit gewas met stengel, kruid en bloemen stinkt en ruikt zoals de honden stinken, vandaar het wel vanwege de reuk honden kruid of honden wortel heten mag.’

(b) Frans herbe au diable en Duitse Teufelskraut, naar de geur? Of naar de donkerrode bloem of naar de met haakjes voorziene vruchtjes?

(c) Geneest scabies, ringworm en andere huidziektes, vandaar Engelse scald-head en gypsy flower, rats and mice vanwege zijn geur.

(D) Verder in Duits, Pracherlause, Lausewurrz en Schofzeng.

Werking.

Zo werd het vroeger gebruikt. (141, 164, 311, 309) ‘Dioscorides zegt er noch meer van, te weten dat ze de beten van de honden genezen kunnen wat ze misschien door enige eigenschap van haar gehele stof of maaksel doen mogen zonder dat men daar de echte reden of oorzaak van weten of goed doorgronden kan.

Dit kruid in wijn gekookt, zegt Dioscorides, maakt de buik week en laat te kamer gaan, de bladeren met oud varkensvet gemengd beletten het uitvallen van het haar, Alopecia genoemd, of die kaalheid die van hete en scherpe vochtigheid komt en genezen ook de verbranding.

Dat hondstong de verbranding geneest dat weten de vrouwen en dat omdat ze zo opmerkelijk verkoelt, verdroogt en de pijn verzoet en omdat ze de grotere toevloeiing belet en vooral als die met gesmolten smeer gemengd is en heet daarop gedruppeld wordt.

Tegen zwerende wonden en zere benen: Neem dit gestampte kruid en leg het op. C. Durantus.

Als je hondstong met weegbree en tasjeskruid tezamen kookt en daar in een bad neemt is het goed tegen het gomorream (dat is dat je tegen je wil sperma of je natuur kwijt wordt. Als je een bad genomen hebt doe je in het afkooksel waterwilg met wat bevergeil en azijn op een sponsje en leg het zo warm op de mannelijkheid of vrouwelijkheid. Of neem het zaad van sla, van Pulicaria, van citrullus, van meloenen, van komkommer, van postelein en van Salvia sclarea, dit wordt gebroken of gekookt in azijn en jus waarvan je een drank maakt, dat is goed tegen onkuisheid en maakt grover of dikker sperma. Andere dingen zijn er die de sperma en de geest verdrogen of naar buiten brengen als waterwilg, ruit, majoraan, steentijm, komijn en dille, want ze openen en verteren als Platearius in het kapittel van waterwilg zegt.

Neem hondstong met het hart van een klein kikkertje met zijn matrices of baarmoeder, leg het waar je wilt. En wat later zullen alle honden van die omgeving tezamen komen. Als je hetzelfde onder de duim of grote teen van de voet doet zullen alle honden zwijgen en niet meer kunnen bassen. Als je hetzelfde aan de hals van een hond bindt, maar zo dat hij het van zichzelf niet af kan krijgen, zal die hond als een razende omdraaien tot dat hij op de aarde valt alsof hij dood is. Dit is bij onze tijden waar gehouden zegt Albertus van de krachten der kruiden.’

Hondstong, omdat het de tong van een hond vastbindt. Als de bladeren onder de poot van een hond gelegd wordt zal dit voorkomen dat die tegen je blaft. Bij Culpeper komen we dit ook tegen en ‘Yet I cured the biting of a mad dog with this only medicine’. Een plant onder Mercurius. Tegen honden plaatste men zo een blad in de schoen en onder de grote teen.

De bladeren lijken toch een zekere werking te hebben, die werken op het centrale zenuwstelsel.

Wortel en bladeren werden af en toe bij het volk bij ontstekingen van luchtwegen en darmslijmhuid gebruikt. Uit het kruid en wortel werd een afkooksel gemaakt, 10 gram op een kwart liter water, die als pijn en kramp stillend middel gebruikt werd bij hoesten, catarre en doorval gebruikt werd. Het kan ook als omslag gebruikt worden tegen zwellen en huidverbranding. Het kruid zou goed zijn om muizen en ratten te verdrijven. Het vers geperste sap tegen hoofdluizen, ook het afkooksel, 50 gram op een liter water.

Albertus Magnus; 'Het zevende kruid is door de Chaldeeërs genoemd Aigeil, door de Grieken Orum, door de Latijnen lingua Canis, door de Engelse mensen houndes tounge. Als je dit kruid met het hart van een jonge kikker en zijn baarmoeder doet waar je wilt zullen na een tijdje alle honden van de hele stad zich daar verzamelen. En als je het voor vermelde kruid doet onder de voorste tong zullen alle honden zwijgen en zullen geen kracht hebben te bassen. En als je het voor vermelde ding in de nek van een hond doet zodat hij het niet kan aanraken met zijn mond, hij zal altijd ronddraaien zoals een draaiend wiel totdat hij op de grond als dood valt en dit is geprobeerd in onze tijd.'

Uit www.delawarewildflowers.org

Cynoglossum virginianum, L. (uit Virginia) Lang gesteelde bladeren zijn eivormig tot langwerpig met de voet uitlopend in een gevleugelde steel, de bovenste stengelbladeren zittend met hartvormige voet.

Opstaande stengels die meestal onvertakt zijn.

Trossen van trechtervormige en 1cm grote, zacht hemelsblauwe bloempjes in mei/juli

Vruchtjes van 5mm breed zonder rand.

Sterk groeiende en geheel behaarde plant.

Wordt 30-80cm hoog. Is beschreven in 1812.

Wild comfrey of N. America.

Planten.

Vermeerderen door scheuren in het voorjaar of zaaien bij 5 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl