Melittis

1 meerjarig kruid in Centraal en Z. Europa, W. Azië. Nauw verwant met Stachys.

Labiaceae, lipbloemige, Stachys klasse.

Uit G. Ducerf.

Melittis melissophylum, L. (met blad als Melissa) Lang gesteelde en grote bladeren zijn eivormig met wat hartvormige voet, spits en grof gekarteld/getand, helder groen en aan beide kanten behaard.

Opstaande, stomp kantige stengel is zacht behaard.

Bloemen staan met 1-3 bijeen in de oksels van de bovenste bladeren, gesteeld en 3-4cm lang, zacht geurend en roze/rood, de bovenste gaafrandig en de onderlip meestal wat gekarteld in juni/augustus.

Meerjarig.

Uit Midden en Z. Europa, wordt 30-80cm hoog.

‘Royal Velvet Distinction,’ is een roodbladige vorm.

Naam, etymologie.

Melittis, Grieks, dezelfde afleiding als Melissa, een bij, meli: honing.

Mogelijk werd met de naam Melissa of Clinopodium bedoeld; (Dodonaeus) ‘Melisse wordt dit kruid in meest alle talen genoemd, in het Grieks Melissophyllon en Meliphyllon of ook Meliteia, Plinius noemt het Melitis, in het Latijn noemt men het Melissophyllum, Apiastrum en Citrago. Voorts heeft ze haar naam gekregen van de bijen omdat ze zo aangenaam is want de bijen worden in het Grieks Melittae en Melissae genoemd en in het Latijn Apes, daarom heet dit kruid ook soms in het Latijn Apiastrum. In de apotheken heet het Melissa, in het Italiaans melissa en cedronella, in het Spaans torongil en yenva cidreira, in het Frans melisse, in het Hoogduits Melissenkraut, in het Nederduits melisse of confilie de greyn, in het Engels bauwme.

Plinius heeft gemeend dat er enig verschil is tussen Melissophyllon en Apiastrum want hij zegt dat men Melissophylon omtrent de bijenkorven eerst zou zaaien en daarna het Apiastrum als twee verschillende kruiden zo het blijkt uit het 12^de kapittel van het 21^ste boek en noch duidelijker uit het 11^de kapittel van het 20^ste boek waar hij zegt dat Hyginus het Apiastrum de naam van Melissophylon geeft en dat het in Sardinië wel bekend is voor een hinderlijk en zeer vergiftig kruid. Maar Plinius is bedrogen geweest en niet alleen omdat hetzelfde woord Apiastrum op twee manieren verstaan kan worden, maar ook omdat het enige gelijkenis met een ander heeft, te weten Apiastellum, want onze melisse of Meliophyllon wordt ook Apiastrum genoemd, dan Apiastellum is een soort van hanenvoet of boterbloem die in Sardinië groeit en zeer kwaad en vergiftig is en zo van Apuleius genoemd die van onze melisse of Apiastrum zeer verschilt.’

Duitse Immenblatt, Franse melitte en Engelse bastard balm of honey balm, Frans mlitte feuille de mlisse.

Biensaug bij Cordus, Biesaug en Tag und Nacht in Zwitserland, wildes Melissenkraut, Mutterkraut, Waldmelisse of Zigeunerblume.

Gebruik.

(164, 311, 309) ‘Avicenna schrijft in zijn boek van de krachten van het hart dat de melisse het hart verheugt en de leven behoudende geesten versterkt. Serapio zegt daar noch meer toe, dat ze de vochtige en koude maag zeer nuttig en behulpzaam is en de concoctie, dat is de vertering van de spijzen helpt en bevordert en voorts ook de verstoppingen en vulling van de hersens opent en dat ze de bangheid en zwaarmoedigheid van het hart verdrijven en verlichten kan. Men zegt ook dat ze het vernuft versterkt en goede dromen maakt als ze voor het slapen gaan ingenomen wordt.

Dioscorides zegt dat de bladeren zeer goed zijn om de maandstonden te verwekken als men de vrouwen in het water daar zij in gekookt zijn laat zitten of als men haar daarmee baadt. Hij zegt ook dat men de zwerende tanden zeer nuttig spoelt met het water daar deze bladeren in gekookt zijn.

Die kort van adem zijn en hun adem niet ophalen of scheppen kunnen dan met rechte hals zullen zeer nuttig een likking van het sap van deze bladeren maken en dagelijks gebruiken.

Melisse mag tot allerhande gebreken gebruikt worden daar witte andoren goed toe is hoewel dat ze in allerhande manieren veel zwakker is om alleen in gebrek van andoren in de medicijnen te gebruiken als sommige zeggen die Galenus woorden daarin volgen. Nochtans is dit kruid met zijn eigen krachten begaafd die men tevergeefs van de andoren, ja van enig ander gewas zou verwachten.

Sap van melisse is goed gedaan in verse, ja ook verouderde wonden, want het heelt en geneest die zeer gauw.

Het water daar de melisse in gekookt heeft geneest de kwetsingen als die daarmee nat gemaakt worden.

Dit kruid is ook zeer goed tegen de pest in wat voor manier dat het gebruikt wordt, ja dat meer is indien iemand twijfelt dat hij enig vergiftig spijs gegeten had en dit kruid gebruikt zal gans geen letsel voelen.

Het gedistilleerde water van melisse in gekarnde en troebele of geronnen en geroerde wijn gedaan maakt die helder en goed en geeft hem een beteren smaak.

Melisse over het vlees gesproeid bevrijdt dat van de vliegen en belet de verrotting.’

In verse staat heeft het een onaangename geur, gedroogd is de geur aangenaam als pas gemaaid hooi of lieve vrouwe bedstro.

Planten.

Groeit goed in kalkrijke grond op tamelijk vochtige maar goed doorlatende en half beschaduwde plaatsen.

Vermeerderen door zaaien, scheuren en stekken.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/