Platanthera

Uit; M. Schulze, www.BioLib.de.

Dit is een geslacht met 80-100 soorten waarvan de meeste, 52, in Azië,13 in de tropen van Azië, 37 in N. Amerika voorkomen, 7 in Europa.

De beide soorten die in Nederland groeien zijn de vrij algemene Platanthera bifolia, (twee bladen) en de vrij zeldzame Platanthera chlorantha (groen gele bloemen) Beiden hebben ongedeelde knollen en elliptische of langwerpige bladeren, een bijna naakte stengel en witte of geelachtige bloemen in een lange losse aar.

De bloemen hebben een lange dunne spoor. De bloemen van P. bifolia zijn zeer welriekend, die van de andere vrijwel reukloos. Nauw verwant aan Habenaria en Orchis. Vele hybriden binnen en buiten het geslacht.

Orchidaceae, orchideefamilie.

Platanthera bifolia, L. C. Rich. (tweebladig)

Slechts twee breed/lancetvormige bladeren komen er aan de voet van de stengels die helder groen zijn, smal en lancetvormig, de voet uitlopend in een gevleugelde steel.

De stengel is dun en kantig, hol.

Een losse aar van witte tot groenachtige bloemen openen van juni tot augustus Lange en dunne honingspoor.

De bloemen beginnen tegen de avond te geuren naar lelietjes der dalen, het is dan ook niet verwonderlijk dat de plant bestoven wordt door een nachtvlinder, onder andere de pijlstaart. De vlinder en de plant zijn zo op elkaar afgestemd, dat als een van hen verdwijnt de ander ook geen overlevingskansen meer heeft. Die eigenschap wordt gebruikt om het aantal planten te tellen dat hier nog groeit. Door met een vanglamp de vlinders te vangen kun je zien hoeveel planten er zijn, zijn er minder vlinders, dan ook minder planten.

Heeft 2 knollen, ongedeelde knolletjes zijn raapvormig.

Deze orchidee van 15-40cm hoog groeit op vochtige heide en duingrond, verder in Europa, W. Azië en N. Afrika.

Platanthera bifolia subsp. graciliflora, (sierlijke bloemen) bifolia subsp. latiflora, (brede bloemen) Plantahera bifolia var. subalpina. (uit bergstreken onder de Alpen niveau)

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Tegenwoordig wordt dit gewas in het Nederduits tweebladt genoemd, in het Hoogduits Zweyblat, in het Latijn Bifolium of Pseudo-orchis, dat is bastaard standelkruid’.

Frans orchis a deux feuilles; twee bladen. Zweiblättrige Waldhyazinthe.

Dodonaeus (b) ‘Het andere geslacht wordt tot verschil van het eerste Bifolium bulbosum genoemd, dat is tweeblad met uiachtige wortel.

Voorts zo wordt geloofd dat dit gewoon tweeblad hetzelfde gewas is dat Plinius Ophris noemt en zegt dat het een kruid is dat het getand moeskruid gelijk is met twee bladeren. Maar dat het de echte Ophris zou wezen dat kan men niet goed verzekeren zolang het niet blijkt welk kruid dat getand moeskruid of Denticulatum olus mag wezen daar Plinius van spreekt waarmee hij deze Ophris vergelijkt. Andere zien dat voor Alisma aan, maar hoe weinig dat het met het Alisma overeen komt dat is voor iedereen gemakkelijk te begrijpen uit hetgeen in het kapittel van zeepkruid aangetoond hebben wat Alisma voor een kruid is. Daarom en om onze mening echt uit te drukken denken we dat het enig nieuw gewas is daar de ouders nooit van gesproken of immers er geen acht op geslagen hebben’.

(b) Platanthera komt van Grieks πλατύς, platys: breed, en ανθέρα, anthera: een helmknop, met brede helmknoppen, bij Platanthera montana gaan de helmknoppen uit elkaar. Het geslacht is in 1817 door de Franse botanist prof. Louis Claude Marie Richard (1754-1821) naar de typesoort Platanthera bifolia beschrevenn.

© Weide breedknop of welriekende nachtorchis, in het Duits Weiss Stendelwurz, Engelse lesser butterfly orchid of nachtlilie.

(d) Weisse Waldhyazinthe, Nachtlilie, Nachtschatten, Orant.

(e) Fuchshodlein, Ragwurz en gross Ragwurz, Manlein III bij Tabern, weiss Stendelwurz III bij Fuchs. Kuckucksblume of Breitkölbchen.

M. Schulze, www.BioLib.de.

Platanthera chlorantha, Rchb. (groene bloem) (Platanthera montana)

Wortelbladen zijn elliptisch en meestal twee.

De stengel is meestal een 30 –50cm hoog.

Groter en steviger, de bloemen zijn veel groter en mooier, de bloeitijd is gelijk Spoor is lang en meestal naar de top toe verdikt, boogvormig gekromd.

Heeft 2 knollen.

Veel gelijkend op de vorige, maar minder geurend. Uit Eurazië.

Naam.

Bergnachtorchis, Engelse great butterfly orchis, Frans platanthére. Grünliche Waldhyazinthe.

Planten.

De welriekende nachtorchis groeit op vochtige en rustige bodem, liefst op humeuze en zure zandgronden op voedselrijke ondergrond, bijvoorbeeld leem.

Ze groeien goed in zandige veengrond op matig vochtige en goed doorlatende, half beschaduwde plaatsen.

Vermeerderen door zaaien en scheuren.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl