Callitriche

Uit botany.cz

Deze familie omvat n- of meerjarige drijvende waterplanten en soms komen ook landvormen voor.

Ze groeien in alle delen van de aarde in diep of ondiep water.

Callitricaceae, sterrenkroosfamilie of nu Plantaginaceae.

70-80 soorten zijn bekend, waarvan Callitriche de meeste soorten inneemt, de rest behoort vrijwel tot Ceratophyllum.

Callitriche.

Sterrenkroos omvat overblijvende waterplanten met onaanzienlijke bloempjes in de oksels van de kruisgewijs geplaatste blaadjes.

Een 17-25 soorten over de hele wereld, met uitzondering van Z. Afrika.

In ons land komen een vijftal soorten voor die ook ‘s winters groen blijven en dan het meest opvallen.

Het zijn kleine, slanke waterplanten, maar landvormen doen zich ook voor.

De planten zijn eenhuizig, de mannelijke bloem bestaat uit n meeldraad, de vrouwelijke uit een vruchtbeginsel waarop 2 draadvormige stijlen zitten.

Het meest algemeen komen voor:

=Callitriche cophocarpa Sendtn. (gekielde vrucht) wordt 5 tot 30 cm hoog en vormt bladrozetten die bestaan uit zo’n 20, spatel- tot iets ruitvormige bladeren.

Bloemen hebben grote schutbladen, mei tot de herfst. De mannelijke bloemen zitten op de hoofdtakken en de vrouwelijke op de zijtakken.

Komt van naturen voor in langzaam stromend, kalkhoudend water van Noord- en Midden-Europa tot in Midden-Siberië.

Naam.

Gekield sterrenkroos, Duits Stumpfkantiger Wasserstern, Stumpffruchtiger Wasserstern, Frans callitriche fruits obtus.

Uit G. Oeder.

=Callitriche hermaphroditica, L (tweeslachtig, dus met stuifmeel en stampers)(Callitriche autumnalis)

Eenjarig.

Naam.

Eenjarige waterplant.

Bloeit in juli-september.

De vruchtstengels zijn zeer kort in juni tot juli.

De vrucht is wat 4 kantig en elke lob is gevleugeld aan de rug.

Geelgroene lijnvormige bladeren zijn doorschijnend.

Een ondergedoken plant, geen drijvende rozetten of landvormen zijn bekend.

Groeit in water.

Rond sterrenkroos, herfststerrenkroos, Fries hjerstjerrekroas, Herbst Wasserstern, Callitriche hermaphrodite in Frans en Engels autumn water starwort.

Uit; http://www.bekenwerkgroep.nl/

Callitriche obtusangula (stompe hoeken of kanten)

Overblijvende waterplant van 5-60cm.

Ondergedoken bladeren zijn lijnvormig en diep uitgerand.

De ongeveer 12 drijvende bladeren vormen een rozet, zijn ruitvormig. Die van de landvorm zijn vlezig en elliptisch.

Eenhuizige bloemen in de bladoksels.

Groeit in water en waterkanten, meest in klei.

Stomphoekig sterrenkroos, Fries spatelstjerrekroas. Blunt fruited water starwort, Callitrich a angles obtus en Duits Nufruchtiger Wasserstern.

Uit G. Oeder.

Callitriche palustris, L. (moeras bewonend)

Bladen staan in paren die verenigd zijn aan de basis.

Het gewas is ondergedoken en de stampers van de kleine groene, okselstandige bloemen komen in juni/juli net boven de wateroppervlakte uit.

Eenjarig.

Komt overvloedig voor in meren, waters en langzame stromen. Het lijkt op een kleine bedstro, Galium.

Zijn bladen zijn echte sterren. Vaak vormt de plant massaճ en dan lijkt het net een groene kussen die in het water ligt tussen het gras van het moeras.

Vele kleine, witte en haarachtige lijkende wortels komen uit de knopen van de zachte stengels.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘Lobel twijfelt of de Hydrocotile de Callitriche van Plinius is waarvan hij aldus schrijft; ԭen maakt ook, zegt hij, van de Callitriche een medicijn om te laten niezen die de bladeren heeft die van de linzen gelijk en de steeltjes als kleine dunne biesjes, de wortel is ook zeer klein en het groeit op donkere en vochtige plaatsen en is heet van smaak.’

Callitriche, Grieks kallistos: schoonheid, thrix: haar, naar de dunne vloeiende stengels en smalle bladeren, of haarachtige wortels. De callitrichon van de ouden was een haarmiddel en was de naam van een varen. De huidige Callitriche is een plant wiens bladeren op groene haren lijken die in het water vloeien.

Plinius XXII 30: ‘Quidam callitrichon vocant ab effectu, tinguit enim capillum.’

Apuleius 48:’Graeci callitrichon. Latini capillum veneris. Herba in oleo trita capilli uncti inficiuntur’.

Isidorus XVII 9.67: ‘Capillum Veneris vocatum, sive quod elapsos post alopeciam capillos recreat, vel quod capillorum fluores coercet, vel quod sit virgulis nigris lenibus cum splendore quasi capilli.’

De bladen drijven op het water in de vorm van stralen, vandaar sterrenkroos en kroos omdat ze in elkaar verwarren, vergelijk kroezen, of verwant met kruid, zie Lemma, Engels star grass of water starwort, Duits Wasserstern en Franse etoile d'au: waterster, en la callitrique. Het is de callitrica van de Italianen.

Duitse Bungel komt mogelijk van bingeln: wateren of urineren, omdat de plant mogelijk als plasdrijvend middel werd gebruikt, vergelijk Mercurialis.

Haarsteng, van haarstengel.

Klein of voorjaarssterrenkroos en Engelse vernal water starwort. Sumpf-Wasserstern.

Uit J. Sowerby.

Callitriche platycarpa, Kutz. (brede vruchten) gewoon sterrenkroos komt overvloedig voor in kanalen en andere waters.

Een vaste tot eenjarige waterplant die van naturen voorkomt in West- en Midden-Europa. Bij ons algemeen in stilstaand als stromend water.

Wordt 5 tot 80 cm lang en heeft bovenaan een al dan niet regelmatige bladrozet. Het blad is zeer variabel in breedte, onderaan elliptisch tot spatelvormig en bovenaan elliptisch-rond.

Gewoon sterrenkroos geeft onaanzienlijke groenachtige bloemen die in de bladoksels zitten van april/mei tot de herfst, meestal bloeit de plant in Nederland niet.

Uit W. en Midden Europa.

Naam.

Gewoon of gevleugeld sterrenkroos, Fries gewoan stjerrekroas, Duits Flachfruchtiger Wasserstern, Engels various-leaved water-starwort, Frans callitriche fruits plats.

Uit C. Lindman.

Callitriche stagnalis, Scop. (meren of stilstaande wateren bewonend) moeras of gevleugeld sterrekroos, die ook buiten het water op vochtige plaatsen groeit.

Pond water starwort. Teich-Wasserstern.

2^de =Callitriche hermaphroditica (tweeslachtig, dus met stuifmeel en stampers) (Callitriche autumnalis; van de herfst)

Uit; http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Callitriche+palustris

Callitriche verna. (voorjaar) (Callitriche palustris L.) waterplant van 10cm.

Bloeit in mei-juli met witte bloemen.

Altijd groene bladeren en goed winterhard.

Voorjaars sterrenkroos.

Planten.

Vermeerderen door zaaien bij 20 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl