Epimedium

Een geslacht van kruidachtige meerjarige.

Bodembedekkers die zich goed thuis voelen op schaduwrijke plaatsen en ook in de zon kunnen groeien. Ze zijn ook geschikt voor (liefst wat beschaduwde) rotstuinen.

De grillig gevormde en vaak gespoorde bloemetjes zijn aantrekkelijk. Ze zijn als kleine orchideeën.

Mooi zijn de bronzen voorjaarstinten van het jonge blad dat contrasteert met de veelkleurige bloemen. Mooi zijn ook de herfstkleuren in bronzen tinten, anderen zijn wintergroen. De bladeren kunnen zo in een bloemstuk gebruikt worden.

Een 25-50 soorten komen voor in Europa, N. Afrika en Azië, de meeste in China.

Berberidaceae, zuurbesfamilie.

Uit; http://www.hessenhof.nl/al/e039.html

Epimedium acuminatum (met lang toegespitste punt) Bloeit met donker, roze tot paarse bloempjes in april-juni.

Wordt een 40cm hoog.

=’Night Mistress; is uitgebracht door Darrel Probst, Amerikaanse kweker van Epimedium.

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

Epimedium alpinum, L (uit de Alpen) Blaadjes zijn scheef hartvormig/eirond, toegespitst en gewimperd, gezaagd en de achterkant wat behaard, later kaal.

Opstaande stengels met 1 groot lang gesteeld en dubbel drietallig blad.

Een los gevormde tros van ca. 1cm grote bloemen staan aan klierachtig, behaarde stelen met roodachtige kelkbladeren en geelachtige kroonbladen, zeer kort spoor die geel is met verdikte top en ongeveer even lang als de kelkbladeren in april/mei.

Wordt 15-30cm hoog.

Var. rubrum verschilt door de 2cm grote bloemen met karmijn/purperen kelkbladeren en heldergele kroonbladeren.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Epimedium, als Dioscorides en Plinius schrijven, groeit in vochtige broekachtige plaatsen. Het heeft een steel die niet zeer groot is, bladeren als die van klimop en tien of twaalf in het getal. Dan het brengt geen bloemen noch vrucht of zaad voort. De wortel is dun, zwart, sterk en zwaar van reuk. Zodanig Epimedium is van niemand tegenwoordig gevonden geweest dat ik weet, nochtans tonen sommige een kruid met die naam wat een watergewas is, doch bloemen en vruchten voortbrengt. De bloempjes van deze zijn vierbladig als een kostbare hyacintsteen die van de goudsmeden kruisvormig ingezet is en zeer wonderlijk om te zien die enigszins wat gelijkenis met de bloem van papenhoed hebben

De nieuwe kruidbeschrijvers noemen dit gewas Epimedium, maar of dit het echt Epimedium is dat kan men niet verzekeren, want, als tevoren gezegd is, Dioscorides zegt dat het geen bloemen, noch zaad voortbrengt. Plinius zegt ook dat het Epimedium nimmermeer bloeit.

Is het ‘t Epimedium Dioscoridis dan heet het ook Epimetron, Epipetron, Thryon, Erineos en Acinos Plinij.’

Epimedium is een Griekse naam die ‘als medion betekent’, een plant die zou groeien in Medië. Het woord is waarschijnlijk bedoeld geweest voor een op Medicago parasiterende plant. Naar een andere verklaring is het zoveel als een plant die, vanwege de drietallige bladeren, uit klaver voortkomt.

Dodonaeus (b) ‘Dioscorides schrijft er aldus van: ‘De bladeren van Epimedium, zegt hij, gestoten en met olie gemengd en papvormig of pleistervormig op de borsten gelegd maken dat ze niet te groot worden, maar in een vorm blijven. De wortel belet de vrouwen te ontvangen. De bladeren gestoten en daarvan vijf drachmen zwaar vijf dagen lang met wijn te drinken gegeven nadat de vrouwen hun maandstonden gehad hebben beletten ook het ontvangen van de vrucht. Plinius schrijft ook dat Epimedium zo dik makend en verkoelend van krachten is dat de vrouwen van het gebruik er van behoren te wachten. Galenus zegt naast het voor verhaalde dat er geen merkelijke eigenschap in is, dan dat men geloofd dat het met enig nat ingenomen onvruchtbaar maakt.’

Als we Gerard, 1597, mogen geloven is het barrenwort gedronken een ‘enimie to conception. “its leaves bruised in wine inhibit the breasts of virgins.’

(c) Ook is het bekend als bishopճ hat en onze bisschopsmuts, Duitse Bischofsmutze, Franse le chapeau dեveque; bisschopsmuts.

(d) Bij ons zou het eind 1800 bekend zijn geweest als muiltjesbloem, elfenbloem. Verdere namen zijn naar de bloem of blad, Sockenblume, Nickvierblatt en Elfenblume, Frans plante des elfes, epimede. Het is de epimedio van de Spanjaards en Italianen, een gelijke soort is in Japan bekend als ikaniso.

Uit plantgenera.org

Epimedium diphyllum, Lodd. (met twee bladeren) Blaadjes zijn scheef hartvormig/eirond, stomp en gaafrandig, wat gegolfd met zwak behaarde achterkant.

Opstaande stengel met een tweetallig blad.

Tros met 4-5 kleine blauwachtig/witte bloemen met kroonbladen die ongeveer even lang zijn als de kelkbladeren, spoor is meestal afwezig en als die aanwezig is dan klein en stomp in april/mei

Uit Japan wordt 10-15cm hoog.

Two leaved barren wort.

Uit flickr.com

Epimedium x lilacinum Donck. (lilakleurig) = kruising van diphyllum x grandiflorum. Gewonnen door Donckelaer, kweker te Gent, Belgi.

Stengel met 1 dubbel, drietallige bladen ongeveer als die van diphyllum.

Grote bloemen als die van macranthum zijn lila kleurig, kroonbladen steeds met een dun spoor die ongeveer even lang is als de kelkbladeren in april/mei.

Var. concinnum (net of aardig) verschilt van de volgende door licht purperen en zeer kort gespoorde bloemen

Var. youngianum, (Young kweker te Epsom, Engeland die de plant heeft ingevoerd) de verschilpunten tussen deze mooie var en het type zijn: gewimperde blaadjes, getand, witte bloemen met groenachtig/witte buitenkant, zeer korte of geen spoor. ‘Roseum.’

Uit C. Morren.

Ook Epimedium x rubrum, (rood) is zo’n hybriden met karmijnrode bloemen. Een plantje van nog geen halve meter hoogte.

=Epimedium x versicolor Sulphureu’ s is zwavelgeel met wit.

Uit B. Maund.

=Epimedium grandiflorum, Morr. (grootbloemig) (Epimedium macranthum) Wortelbladen zijn dubbel drietallig, donkergroen en lang gesteeld, hartvormig/eirond, gewimperd en getand, 4-12cm lang en 3-7.5cm breed, jonge blaadjes zijn aan de achterkant dicht behaard.

Opstaande stengel die onderaan dicht behaard is en 1 blad draagt.

Tros van 6cm lange en 2-4cm grote bloemen met zacht roze kelkbladeren en zuiver witte kroonbladeren, dunne, geelachtige spoor van 2cm lang in april/mei.

Uit Japan, Korea en Mantsjoerije, wordt 25-35cm hoog, is in 1836 beschreven.

Var. musschianum (J.H. Mussche, Vlaamse hortulanus, 1765-1834) verschilt door de lagere groeiwijze en enkel drietallige bladeren met iets kleinere bloemen die geelachtig wit zijn.

Var. versicolor (verschillend gekleurd) verschilt door de enkel drietallige bladeren met bloemen van 2-2.5cm, roze kelkbladeren en gele kroonbladeren, purper/rode sporen met gele top die half zo lang is als de kelkbladen.

Var. violaceum (viooltjesachtig)verschilt door de geheel violet/rode bloemen.

Dit is een van de aardigste en een van de interessantste planten die in de border gekweekt worden. Deze plant is bijzonder fascinerend en bloeit als een zeldzame, zachte en kostbare orchidee. Horny goat weed, naar de vruchten, Chinees Yin Yang Huo. Volgens overlevering zou zijn afrodisie krachten ontdekt zijn door een Chinese geitenherder, die verhoogde seksuele activiteit bij zijn dieren waarnam nadat ze ven deze planten gegeten hadden. Het wordt als voedingssupplement verkocht, gewoonlijk als onverwerkt kruid of als pil, apart of samen met andere supplementen.

Uit www.taxateco.com

Epimedium pinnatum, Fisch. (geveerd)

Alle bladeren zijn wortelstandig en lang gesteeld, geveerd tot dubbel drietallig, donkergroene en hartvormig/eironde blaadjes zijn spits en gezaagd, 5-8cm lang en 4-5cm breed, de achterkant blauw/groen, jonge bladeren zijn eerst behaard en later kaal.

Stengels zijn vaak behaard, zonder bladeren, en dragen een losse veelbloemige tros.

Bloemen zijn helder geel en 1.5cm in doorsnede met oranje/gele sporen van 1.5mm lang in april/mei.

Uit Perzië en Kaukasus wordt 20-30cm hoog.

Var. colchicum (uit Colchis) verschilt door grotere en lichter groene bladeren die meestal gaafrandig zijn, iets grotere bloemen van 2-4 cm met langere sporen.

Var. elegans (elegant) verschilt door langere bloemstengels en grotere helderder gekleurde bloemen.

‘Sulphureum,’ (zwavelachtig) verschilt door de dubbel drietallige bladeren en bloemen van 8-15mm lang met zwavelgele kelkbladeren en groen/gele kroonbladeren, sporen zijn half zo lang als de kelkbladeren.

Large flowered barren wort.

Uit www.herbalhard.com

Epimedium sagittatum (Siebold) (Epimedium sinense, Sieb.) (uit China) Wortelbladen zijn lang gesteeld en dubbel drietallig, blaadjes ei/lancetvormig en spits, getand, 4-12cm lang en 3-5cm breed met behaarde achterkant.

Stengels met 2 drietallige bladeren.

Tros van 10cm lang met vele bloemen van 4-8mm in doorsnede die geelachtig/wit zijn met stompe sporen van 0.5cm lang die even lang zijn als de kelkbladeren en iets naar beneden gebogen in april/mei. Horny goat weed.

Wordt 25-40cm hoog.

Epimedium x youngianum ‘Niveum’, Is een kruising van diphyllum x grandiflorum. (wel gedaan door Young) Wordt 20-30cm hoog.

Het is een wit bloeiende vorm in april.

Zo is er ook een roze ‘Roseum.’

Planten.

Planten in matig vochtige en half beschaduwde tot schaduwrijke plaatsen.

Vermeerderen door in maart te scheuren. Zaaien bij 20 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl