Lycium

Uit www.made-in-china.com

Dit zijn planten die gekweekt worden om hun bloemen en aantrekkelijke vruchten. Bij de meeste soorten zijn de vruchten rood.

Een 100 soorten komen verspreid voor door de gematigde en subtropische regionen van beide halfronden, 51 in Amerika, 30 in de oude wereld waarvan 17 in Z. Afrika.

Meestal zijn het struiken met opgaande en soms met hangende doornige takken.

Bladverliezend of bladhoudend, gewapend of ongewapend, bladen staan afwisselend en zijn kort gesteeld en meestal dof gekleurd.

Bloemen zijn okselstandig en staan enkelvoudig of in groepen van 1-4, wit/purper of violet meestal 5tandige kelk die niet met de vrucht meegroeit, 5 kroonbladen en evenveel meeldraden die voor de kroonbladen uitsteken

Vrucht is een 1 tot veel zadige rode, zelden gele of zwarte bes.

Solanaceae, nachtschadeachtige.

=Lycium chinense, Mill. (uit China) wordt 2m hoog.

Dofgroene bladeren die lang aan de struik blijven, lang eivormig.

Bloeit in juni/augustus met purper/rode bloemen, 1-3 en zelden 4 bijeen, kelk is meestal 5tandig, bloemkroon met iets kortere kroonlobben dan kroonbuis, meeldraden zijn aan de voet behaard.

Vrucht is iets groter dan de volgende en scharlakenrood.

Wijkt van de volgende af door de dunnere en minder sterk gedoornde en meer kruipende of in bogen overhangende twijgen.

Groeit in Z. China.

Chinese boksdoorn, Engels wolfberry, Chinees gǒuqǐ, wordt al duizenden jaren in Chinese kruidmedicijnen gebruikt. Er wordt naar verwezen in de Chinese folklore van Shen Nung, China 's legendarische eerste keizer. Mythische vader van akkerbouw en kruidkundige die leefde rond 2800 v. Chr.

Uit D. Ehret.

= Lycium barbarum, L. (vreemd, buitenlands, van de barbaren) (Lycium halimifolium) (met blad als Halimus, dus meldeblad-achtig) Grijs/groen lancetvormige bladeren van 30-7cm lang met spitse of stompe top en houdt die kleur tot diep in de herfst

Bloeit in juni/juli met kleine, trechtervormige, violette bloemen van 12-15mm lang, kelk is meestal 3lobbig en soms ondiep gelobd, lobben zijn stomp, kroonbladen zijn ongeveer even lang als de of iets langer dan de kroonbuis, meeldraden zijn aan de voet dicht ringvormig behaard.

Eivormige scharlaken of oranje/rode vruchten van 1.5-2cm lang.

De meest gekweekte soort die gebruikt wordt aks klimmer voor beplanting op zonnige hellingen, hagen en de duiden waar het wild voorkomt, bedekt vaak de muren van de cottages in Engeland.

Een hoge en brede struik met meestal gedoornde en opgaand groeiende wat overhangende licht grijze takken. Een hanger van 3‑10m die van een zonnige plaats houdt. Door die hangende vorm kunnen ze zo hangen dat ze weer op de grond terechtkomen en daar weer wortelen, daarom wordt de plant gebruikt voor prielen. Door de wortelende en gedoornde eigenschap kan het dan ook een lastig onkruid vormen.

Wordt 3m en meer hoog. Is beschreven in 1696.

Er zijn 2 var.; Lycium barbarum var. auranticarpum K.F.Ching (gele zaden) die alleen in China voorkomt, bladeren zijn meer smal en vlezig, 4-8 zaden bevinden zich in de oranje gele vrucht. Lycium barbarum var. barbarum L.; bladeren zijn breder, dun en wat papierachtig, meer dan 15 zaden in een rode bes.

Zijn oorspronkelijk plaats is moeilijk te zeggen, waarschijnlijk China. Een typische boksdoorngebied in N. China is Ningxia. Vandaaruit verspreidde het zich als cultuurplant door de rest van de wereld. Bessen worden onder de naam Goji bes commercieel geteeld voor consumptie op plantages aan de Gele Rivier in de provincie Ninxia in China, heet daar Nngxi gǒuqǐ.

Naam, etymologie.

Lycium was een sap dat gemaakt werd van een doornige heester. (Dodonaeus) ‘Dit stekelig of doornachtig gewas heet in het Grieks Pyxacantha en daarnaar zou het in het Latijn Buxea spina, dat is doornachtige buksboom of buksboomachtige doren, mogen heten. Men noemt het ook wel Lycium naar het voor vermelde sap dat daaruit gekookt wordt. Dan het sap zelf wordt eigenlijk Lycion genoemd en in het Latijn ook Lycium, hoewel dat in de apotheken het echt Lycium onbekend is want daar wordt in plaats van het Lycium zeer kwalijk en met zeer grote dwaling het sap van de bessen van geitenblad gebruikt.’

Linnaeus heeft deze plant de naam Lycium gegeven omdat hij dacht aan de bij Dioscorides met Lykion aangeduide doornige struik. (Rhamnus saxatiles) Het woord stamt van het Griekse Lykion, een naam van een plant die afkomstig was uit Lyci, Klein Azi. Franse lyciet.

(b) Zijn bladen lijken op die de Chinese theeplant wat in 1770 onder aandacht kwam van de derde Duke of Argyll, Archibald Campbell, een liefhebber van bomen en struiken. Hij ontving een theeplant samen met Lycium barbarum , met hun labels en zo hun eigenschappen omgewisseld. Het lijkt dat de Duke de Lycium onder de verkeerde label teelde en zo verwijst de naam naar hem als gebruiker van de theeplant, Duke of Argyle ‘s tea tree. Dan kwam deze plant toch ook uit China samen met de theeplant.

Boksdoorn heeft spreidende en overhangende takken die gedoornd zijn. Duitse Bocks-, Buchsdorn is een overzetting uit het voor vermelde verhaal van Dodonaeus, Engelse boxthorn, bocksdorn, prickley box of asss box tree, ook matrimony vine.

(d) Franse jasmin batard, onze doornige jasmijn, de struik herinnert aan de jasmijn.

(g) Engels wolfberry, naam voor tomaat, Lycopersicum, lycos; wolf, Duits Wolfsdorn, Chinesische Wolfsbeere, Hexenstrang of Teufelszwirn: giftige klimplant. De lange dunne twijgen waarin het vee verstrikt raakt, is aan Donar gewijd wiens dier een bok is en op de doornige stengels rijden de heksen naar de Bocksberg.

Bijbel.

Als doornstruik (braam) zou ze kunnen voorkomen in Richteren 9: 14-15. De Hebreeuwse naam die daar gebruikt wordt is atab of atad, dit naar zijn schaduw gevende en neerbuigende gestalte. Ongetwijfeld is het ‘plein van de doornbos,’Gen 50: 10, waar een rouwplechtigheid voor de overleden Jacob gehouden werd niet anders dan zoals de Hebreeuwse naam goren ha-atad trouwens uitdrukt, een dorsvloer omgeven door een haag van atad, de boksdoorn.

Op andere plaatsen, waar distels en dorens van de woestijn voorkomen, zijn mogelijk species van de braam bedoeld.

Uit flora Graeca.

Lycium europaeum L (uit Europa) is een struik die 1-4m hoog kan worden.

Twijgen zijn met stompe dorens bezet.

Enkelvoudige bladeren zijn 20-50mm lang, 3-10mm breed meestal omgekeerd lancetvormig.

Gesteelde bloemen staan alleen of in groepen van 2, soms 3, kelkbladeren zijn klokvormig vergroeid en 2-3mm groot, roze of wit gekleurde bloemkroon heeft een doorsnede van 11-13mm, eng trechtervormig, meeldraden steken meestal uit de bloem.

Besvormige vrucht is rood met een doorsnede van 8mm.

Groeit in het M. Zeegebied en vooral Portugal.

Er komen 2 var voor die soms als soorten gezien worden; Lycium europaeum var. europaeum, Lycium europaeum var. ramulosum

(Dunal) Fiori, is kleiner met kleinere bladeren maar grotere bloemen, wordt ook wel Lycium intricatum Boiss genoemd.

Bevat giftige alkaloïde, maar wordt toch wel rouw of gekookt gegeten, bevat vele vitaminen en mineralen en bioactieve substanties.

Duivelskruid.

Deze zuid Europese doornheester was aan Aesculapius gewijd. Orpheus, ten einde in de mysteriën van Hecate ingewijd te worden, verbrandde de plant met enige andere kruiden.

Boksdoorn of Teufelszwirn. Waarom die namen? Aan de oud Germaanse Barbarossa van de godenwereld, Donar, waren planten en dieren gewijd die een geel/rode kleur droegen. Onder de planten zijn dit het Johanneskruid en de lijsterbes, bij de dieren de wolf en bok. Deze laatste was de drager van de hamer slingerende dondergod zodat de bok vaak met de god vereenzelvigd wordt (zie boksberg, een offerplaats van Donar) De god van de wolkenbeheerder, getover en hekserij werd in christelijke tijd met de duivel geïdentificeerd.

(187) Naar Donar is de plant, die ook rode bloemen en bessen draagt, genoemd. Daarom is het ook een heksen- en toverkruid. Op zijn doornige twijgen rijden de heksen, als Donar ze in die geheimzinnige Walpurgisnacht voor wilde feesten uitnodigt op de Wolperberg in de Brocken of in de Schwaben bij de Heuberg en in Bayern bij de Walpurgberg. Het Frankische Walperl draagt nu een kapel en is een geliefd bedevaartsoord geworden. De christelijken verzuimden niet om het toverrijke en voor een deel zeer onchristelijke gebruiken van de oude Donarnacht in gebruik te nemen zodat ze de eerste meidag tot een christelijke feestdag maakten en berg en dag aan de heilige Walpurg wijdden. Noch viert men hier de dag met feesten en blijheid en in dans draait het jonge volkje rond op de mooie platte Bocksberg. Daarbij is het betekend genoeg dat de boven aan de berg gevonden wortels, aan Donar gewijd, in hoeveelheid ter verkoop aangeboden worden en door de jonge dansers om de schouder en hoofd gedragen worden.

Zo is de Walpurgisnacht niets anders als de rest van een aan Donar geheiligd voorjaarsfeest waarin alle heilzame, maar ook schadelijke heksenkruiden tot nieuw leven opgewekt worden uit de lange winterdoodsslaap en ze gelijk tot nieuw gebruik van de grote tovergod gewijd werden. Wat nu aan de heksen gewijd is en bij hun boze werken hun middel was, behoedt nu gelijk de onschuldige tegen hun duivelse praktijken.

De vurige draak, die in de Walpurgisnacht rondvliegt, kan de hof van de goede mensen geen schade aanbrengen als er een kruid van Donartwijg hangt. Als een rund niet eten wil en dus behekst is, doe je er goed aan om aan beide zijden van de haard het oude toverteken, de drudenvoet, aan te brengen om haard en vuur te zuiveren en het betreffende dier na deze voorbereidingen met de boksdoorn te slaan, daardoor wordt de heks bekend, ja zelfs getroffen en moet verdwijnen.

“Es tragt der Besen, tragt der Stock

Die Gabel tragt, es tragt der Bock.’ Faust bij Goethe zegt ‘Das’tdie Windbraut durtch die Luft.’

Lang heeft nog het Brocken spook rond gewaard, een fata morgana of lucht spiegeling die ontstaat doordat de zon de schaduw van de berg en hetgeen er op zit als lichtbeeld op een nevelgordijn tovert.

Planten.

Vermeerderen door winterstek, ook stekken in juli/augustus kan zonder groeistof, ook via zaad gaat zeer goed. Zaaien bij 15 graden. Zelfs wortelstek is mogelijk.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl