Spondias

Uit Flora de Filipinas.

Een klein geslacht van tropische bomen die verwant is aan de mango, 25m.

Ze worden gekweekt vanwege de vruchten en vaak voor hagen vanwege het gemak waarmee ze groeien en zich herstellen na het snoeien.

17 soorten zijn aanwezig die meestal in de West en Mexico voorkomen, ook in Z. Amerika, 1 soort komt tot de Society eilanden en een ander in India.

Het zijn bomen met kleine en onaanzienlijke bloemen en vlezige op pruimen gelijkende vruchten.

Bladeren zijn meestal samen gegroepeerd aan het eind van de twijgen en zijn afwisselend geplaatst, deelblaadjes tegenoverstaand.

Vrucht lijkt op mango, 4-10cm lang die geel tot oranje wordt als hij rijpt.

Terebinthaceae, Anacardiaceae, pruikenboomfamilie.

=Spondias dulcis Sol ex Parkinson (heerlijk, liefelijk) (Spondias cytherea, Sonn.) (verborgen, verzegeld) is een tot 25m hoge boom die in droge tijden zijn blad verliest.

Bladeren zijn oneven geveerd en tot 50cm lang en bestaan uit 9-25, tot 15 cm lange lancetvormige blaadjes met een gave of fijn gezaagde rand.

Kleine witte bloemen in een tot 35cm lange pluim verschijnen voordat het blad uitloopt.

Hangende steenvruchten zijn eivormig en 3,5-7cm lang en 5-9cm breed met goudgele schilt die glad tot licht wrattig is met 1 steenpit. Het vruchtvlees van jonge vruchten is wit tot geelgroen, stevig, sappig en zoetzuur van smaak en rijp zacht en zoet.

Komt uit zuidoost Azië.

Onrijpe vruchten worden in Azië in zoetzure curry’s verwerkt. Rijpe vruchten kunnen uit de hand worden gegeten.

Het is een opgaande statige boom met tamelijk stijve takken. Is beschreven in 1793.

Naam.

Ambarella, kedondong of Tahiti-appel, Franse pomme cythere, prune Cythère, pomme Cythère, Duits Goldpflaume, Goldene Balsampflaume, Engelse Otaheite apple, caja manga, Tahitian apple, Otaheite apple, golden apple.

Gebruik.

De gouden appels van Otaheite worden graag gegeten.

Uit de vruchten kan een smakelijke moes worden bereid. Het zeer lichte hout, s.g. 0,26, zachte en weinig duurzame hout wordt niet gebruikt.

Historie.

De boom is afkomstig van de Society eilanden, maar komt nu wijdverspreid voor in de tropen.

De otaheiti appel zou in Jamaica in 1782 ingevoerd zijn en weer in 1792 door de befaamde kapitein Bligh die de broodvrucht van Tahiti naar de West bracht. De plant kreeg toch weinig voet aan de grond en in Cuba werd de vrucht niet gegeten, mogelijk hing dit af van de cv.

Uit www.tropilab.com

Spondias mombin, L. (Mombin) is een 20-30m hoge, eenhuizige boom die in droge tijden zijn blad verliest met een stam van 60-75cm dik met diepe groeven.

De bladeren zijn tegenoverstaand, oneven geveerd en 20-50cm lang, met 5-19 ei-lancetvormige deelblaadjes van 5-15cm lang.

Geelwitte kleine bloemen zijn 5-6mm groot, mannelijke, vrouwelijke of tweeslachtige bloemen staan in eindstandige pluimen nadat het blad uitloopt.

Goudgele vale vruchten van 4cm lang en 3cm breed met 1 pit staan in 50cm lange trossen. Vruchtvlees is rijp zeer sappig en heeft een aangename zoetzure smaak die aan pruimen doet denken.

De vruchten kunnen volrijp als handfruit worden genuttigd of met suiker worden ingekookt en tot gelei, marmelade en jam worden verwerkt. Van het sap kunnen sappen en frisdranken worden gemaakt, ook alcoholische dranken. Jonge bladeren kunnen als groente worden gegeten en een bladaftreksel wordt gebruikt tegen ontstekingen, buikpijn en diarree. Het relatief lichte hout wordt gebruikt in de bouw en voor de fabricage van lucifers en meubels.

Uit het Caribisch gebied en Z. Amerika, is beschreven in 1739.

Vormen.

De Spaanse pruim is meer gewoon in Z. Amerika en var. verschijnen in grote aantallen. In Cuba, waar de vruchten ciruela heten, worden verschillende var. onderscheiden met toevoegingen als roja: rood, amarilla: geel, etc.

Naam, etymologie.

Spondias is een Grieks woord dat gebruikt werd door Theophrastus. Dit was de oude naam van de wilde pruim, dit naar de overeenkomst in de vrucht.

Gele mombinpruim of Spaanse pruim, Gelbe Mombinpflaume, Engelse Spanish plum, yellow mombin, golden apple, hog plum, Franse prunier d’espagne of ciruella. In de Spaanse sprekende landen van Z. Amerika heet het jobo, uit een taal van de Cariben, cajá in Brazilië.

Uit R. Wight.

=Spondias pinnata (J. Koenig ex L. f.) Kurz (geveerd) (Spondias mangifera, Pers.) (mango-dragend) ook de vruchten van de amraboom zijn eetbaar en van beide soorten krijgt men de amra- of arurahars die als wierook dient.

Afkomstig uit Tropisch Azië en beschreven in 1820.

Hog plum. Gelbe Balsampflaume.

(Dodonaeus) ‘Ambare van Oost-Indië is een dikke grote boom met bladeren als walnotenbladeren, maar bleker groen en voor bot en met vele aderen, fraai om te zien, de bloemen zijn klein en wit, de vrucht is als een peer of als een volwassen walnoot, bleker groen, gladder van schors en zwaar van reuk en straf van smaak als ze groen is, maar geel als ze rijp is beter van reuk en aangenaam scherp van smaak, haar vlees is ros, korrelachtig en hard en van vele dooreen gevlochten zenuwen verzameld. De boom heet in Canara ambre of ambare, de vrucht ambares, in Perzië ambereth en in Turkije harb. Deze vrucht wordt bij de spijs gedaan in plaats van sap van onrijpe druiven omdat ze zo lieflijk scherp is als ze rijp is en daarom wordt ze ook in zout en azijn gelegd en zo vers of oud gegeten om de maag gretig te maken, de Indianen achten ze veel in de hete ziekten en koortsen om de scherpte van de gal te bedwingen. Ludovicus Romanus noemt ze Amba en zegt dat ze beter smaken dan de pruimen van Damascus en in kuipen bewaard worden als olijven, maar veel beter is en dat de kernen zijn als droge amandels en de struik zelf noemt hij Magna.

Uit commons.wikimedia.org

Spondias purpurea L (purperkleurig) is een tot 10m hoge boom of struik die in droge tijden zijn blad kan verliezen.

Tegenoverstaande bladeren zijn oneven geveerd en tot 25cm lang en bestaan uit 5-19 tot 4cm lange lancetvormige deelblaadjes met een gladde rand.

Kleine rode of violette bloemen groeien met 4-5 stuks in tot 4cm lange pluimen aan dikke takken voordat het blad gaat uitlopen.

Gladde, glanzende rode vrucht is elliptisch tot eivormig en 3,5cm lang en 4,5cm breed en 20-30g zwaar. Het sappige, melige, iets vezelige, zachte vruchtvlees is geel tot oranje van kleur, zoet of zuur aromatisch van smaak.

Groeit in Z. Mexico en de Cariben.

Rode mombinpruim, red of purple mombin, imbu, ciruela of hog plum. Rote Mombinpflaume.

Uit brasnica.com.br

Spondias tuberosa Arruda (bolvormig, slaat veel water op in zijn knolachtige wortels voor het droge seizoen, 3000 liter) is een kleine boom die zelden hoger wordt dan 6m met een uitgebreide kroon van 10m.

Heeft een ronde, gele tot rode vrucht van 2-4cm met een leerachtige schaal. Het vlees is zacht en sappig met een zoete smaak en apart aroma, gebruikt is sappen, jams en sorbets.

Uit noordoost Brazilië.

Umbú, Imbu of Brazil plum, van de inlandse spraak y-mb-u; boom die te drinken geeft.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl