Sideritis

mUit kanlaipoulorondaidan.fr

Een geslacht van kruiden of halfheesters en zelfs struiken.

Veelal zijn ze harig of zacht viltig.

Bladeren zijn gaaf of getand.

Bloemen staan in okselstandige groepen van 6 tot vele bloemen of in onderbroken dichte aren. Ze zijn klein en vaak geelachtig.

Ongeveer 140 soorten komen voor in het M. Zeegebied en de Canarische eilanden, ook in de Oriënt.

Labiateae, lipbloemige, Stachys klasse, subklasse 3, Marrubiaea.

Sideritis hyssopifolia L. (met blad als hysop) (Sideritis scordioides) (Scordium-achtig) 30cm hoge plant met bloei in september.

uit Z. Europa is beschreven in 1597.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Men noemt deze eerste soort glidkruid. Het heet glidkruid omdat het de verstuikte leden als ze weer ingezet zijn gauw weer geneest’.

Duitse Gliedkraut, Engelse glidewort. Glidkruid, Hoogduits gliedkraut, wel van gelid (glied) kruid, kruid tegen jicht.

Dodonaeus (b) ‘Het heet Sideritis al of men Ferraria in het Latijn of ijzerkruid in het Nederduits zei naar het Grieks woord Sideros wat ijzer betekent omdat het de verse wonden die met ijzer gedaan zijn genezen en dicht maken kan’.

Siderites komt van sideros: dit is Grieks voor ijzer, naar de veronderstelde geneeskracht bij wonden die door ijzer zijn toegebracht, of omdat de kelktanden de vorm van een speerpunt hebben. Dioscorides gebruikte de naam voor een andere plant met dezelfde mogelijkheden. Maar Dioscorides noemde ook drie soorten van Sideritis, wat voor veel verwarring zorgde.

IJzerkruid, Duitse Zeischenkraut, Engelse ironwort.

Dodonaeus © ‘De eerste soort wordt in deze tijden Herba Judaica in het Latijn genoemd en Tetrahil of Tetrahit met de Franse naam’.

Zie Galeopsis tetrahit en Stachys recta.

Dodonaeus ‘Er zijn zeer vele kruiden bij de ouders beschreven geweest die de naam van Sideritis voeren, want bijna alle kruidbeschrijvers houden elk een verschillend kruid voor Sideritis, ja bijna al die kruiden die kracht hebben om de leden die door ijzer gekwetst zijn te genezen hebben ze Sideritis genoemd en hebben die maar een toenaam Heraclea gegeven’.

Dodonaeus (d) ‘Echt glidkruid (zo Lobel betuigt) wordt in Frankrijk carpentaria of timmerliedenkruid genoemd en Ferruminatrix Heraclea of helend kruid en ook Herba Judaica of Jodenkruid. In Hongarije, als Clusius schrijft, noemt men het Tiz ros fiu, dat is te zeggen edelkruid en bij Wenen noemt men het Fues peer-kraut. Bovenal is dit een uitnemend goed wondkruid. De eerste en zesde soort van die glidkruiden die Clusius beschrijft wordt in Stiermarkt van de vrouwen gedroogd en bewaard om de pijn van het hoofd te genezen die ze in hun taal Fues peer noemen, want ze wassen het hoofd met het water daar dit kruid in gekookt is en met hetzelfde water wassen ze de voeten en andere leden om de vermoeidheid te laten vergaan en die genezen de verstijfde leden daarmee ook gauw’.

(e) Franse crapaudine of faux marrube (valse Marrobium), zo ook. Duits Feldandorn, verder Furchtkraut, Beruf- of Beschreikraut, Ysopblättriges Gliedkraut. Griekse berghthee.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (164, 311, 309) ‘Tegen verse wonden en breuken: Neem van dit kruid zo veel als nodig is, stamp het klein en leg het pap- of pleistergewijs op. Dodonaeus.

Tegen roos aan de benen: Neem van de verse bladeren zo veel als nodig is, kook ze in schoon water en baad de voeten daarin. Clusius.

Glidkruid is geweldig goed en krachtig om de bloedige, verse wonden die met ijzer gedaan zijn te genezen.

Men zegt ook dat men de breuken van de darmen of de breuken met dit kruid gemakkelijk en snel genezen kan.

Het kan den witte vloed van de vrouwen stelpen.

Plinius en Dioscorides schrijven hun Sideritis diergelijke krachten ook toe, want Dioscorides zegt dat de bladeren van dit kruid op de wonden gedaan die zonder enige vrees van zweren of ontsteking dicht maken en tezamen voegen en Plinius zegt dat de Sideritis zo sterk en krachtig is dat als ze op een verse wond gebonden is het bloed stelpt en gans laat ophouden’.

Uit J. Kops, www.BioLib.de.

Sideritis montana, L. (van de bergen) IJzerkruid, is een half wintergroene en behaarde plant met elliptisch gezaagde bladeren en gele bloemen.

Het kruid houdt van droogte en zandgronden.

Is afkomstig uit het M. Zeegebied en Oriënt.

Berg-Gliedkraut, ironwort, mountain tea.

Uit J. Sibthrop.

Sideritis syriaca L (uit Syrië) een meerjarige kruidachtige plant van een 40cm hoog.

Grauw behaarde bladeren.

Ongesteelde gele bloemen.

Groeit in M. Zeegebied tot Syrië op rotsige plaatsen.

Er wordt een thee van gemaakt.

Griekse bergthee, Syrische Gliedkraut, Greek mountain tea, Duits Syrische Gliedkraut.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl