Leonurus

Een geslacht van ongeveer 10 soorten.

Het zijn kruiden of onkruiden.

Lamiaceae, lipbloemige, Stachys klasse, subklasse 3, Marrubiaea.

Uit O. Thome, www.BioLib.de.

Leonurus cardiaca, L. (van het hart, oude medicijn) is een meerjarige plant met bruine, vierkante en ruige stengels die tot meer dan een meter kunnen oprijzen.

Ze verdelen zich vlot in vele takjes waar aan elke kant bladeren verschijnen met lange bladstengels. Twee zitten er aan elke knoop en zijn ruig en verfrommeld, met vele nerven bezet van een vermoeide groene kleur, diep getand bij de randen en vrijwel verdeeld.

Uit het midden van de takjes groeit de bloem in scherpgepunte ruige en harde schillen van een meer rode of purperen kleur. De bloemkroon is vlees roze waarbij de bovenlip dicht met witte haren bezet is, kelk met gekromde tanden in augustus.

Hartgespan groeit graag op vochtige en beschaduwde plaatsen. Het zou een goede bijenplant zijn.

Meerjarige met als grootste kenmerk de palmachtig gevormde bladeren. Komt voor aan wegranden, dorpsstraten, tuinen, oorspronkelijk uit centraal Azië.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘In onze tijden wordt het in het Grieks en in het Latijn Cardiaca genoemd, in het Nederduits hertsgespan, in het Hoogduits Hertzgespurr en Hertzgespan. Sommige prijzen dit kruid zeer in de gebreken van het hart en het wordt voor zo krachtig in alle diergelijke ziektes gehouden dat het daarna zijn naam in het Grieks Cardiaca en in het Diets hertsgespan verkregen heeft.’

Hartgespan naar de vorm der bladeren, Fries bermnettel, Duits Herzgespan, Herzgesperr bij Bock, omdat ze het sidderen en kloppen van das Herz beteugelt, het mentale gedeelte, gebruikt tegen melancholie.

Dodonaeus (b) ‘In het Frans heet het agripaulme.’

Frans lաgripaume cardiaque (agger: veld, paume: palma: vlakke hand, dus veldhand naar de bladvorm) agripalme van de Italianen en Spanjaarden.

Dodonaeus ‘in het Engels heet het motherworte en in het Boheems Erdeeniik.’

Moederkruid en in het Engels motherwort, Duits wild Mutterkraut omdat het goed is tegen moederpijnen.

Dodonaeus (d) ‘Sommige houden dat voor een soort van Melissa.’

Franse melisse sauvage; tamme melisse.

(e) Leonurus is afgeleid van de Griekse leon: een leeuw, en oura: een staart, de bloemaren lijken op een leeuwenstaart, vergelijk de Duitse naam Lwenschwanz, Engelse lion’s ear en lion’s tail.

Oude Duitse namen zijn; Andorn, Engeltrank en Wolfstrappen.

Gebruik.

Een kruid van Venus onder het beheer van de Leeuw, volgens Culpeper. ‘There is no better herb to take melancholy vapours from the heart, to strenghten it, and make a merry, cheerful, blythe soul than this herb; therefore the Latins called it cardiaca. Besides, it makes woman joyful mothers of children and settles their wombs as they should be, therefore they call it motherwort. It is held to be of much use for the trembling of the heart, from whence it took the name cardiaca.’ Mooi is dat.

In een afkooksel van 10 gram op een kwart liter water zou de plant werken tegen verslijming van de maag en borst een goede dienst bewijzen.

Het kruid was bij de ouden niet bekend, in latere tijden vooral bekend geworden vanwege de werking op het hart, het heeft mogelijk wat krampstillende krachten.

Zo was het gebruik vroeger. (164, 311, 309) .Men zegt dat het de vertrokken en gekrompen leden genezen kan en tegen de kramp zeer krachtig en goed is en ook de beroerdheid geneest.

Tegen gekrompen of vertrokken leden: Maak een bad van dit kruid om de leden daarin te baden. Dodonaeus. Het is zeer goed tegen de klopping en flauwheid van het hart.

Tegen verstoptheid van het ingewand, zware arbeid van de vrouwen en om de urine en maandstonden te verwekken: Neem van de gedroogde bladeren die fijn gestampt zijn een vierendeel lood en geef het met wijn in. Dodonaeus.

Tegen buikpijn en pijn van de baarmoeder: Neem van dit kruid zo veel als nodig is, fruit het in de boter en leg het papgewijs op de buik. C. Durantus.

Om wonden te genezen en het bloeden te stelpen: Neem de bladeren, stamp ze klein en leg ze op. Dodonaeus.

Dit kruid gedroogd en tot poeder gebracht en daarvan een tijd lang elke avond een lepel vol inneemt is zeer goed voor de benauwdheid. Het laat fluimen lossen en uitspouwen en verlost de longen van hun taaie waterachtige ruwe vochtigheid.

Het geneest de beving zeer gauw en het wordt zeer krachtig gevonden in de zwerende borsten, zelfs al begon daar de kanker in te komen.

Het wordt ook gebruikt in sommige ziekten van de koeien en ossen en wordt daarom zeer gezocht en in waarde gehouden van veel landlieden.

Valerius Cordus schrijft dat hartsgespan de bijen bijeen houdt en verzamelen kan en dat het van hun zo zeer gezocht en bemind wordt als de melisse zelf en daarom hebben ze niet zo groot ongelijk gehad die dat voor een soort van melisse gehouden hebben.’

Naar Bock was er in Mecklenburg een Heilzauber waarbij het hartgespan met een kan bier tot koken gebracht werd en tegen zwellen gebruikt.

Uit premierelandscapeinc.blogspot.com

Leonurus sibiricus, L. (uit Siberië) is beschreven in 1759.

Wordt een anderhalve meter hoog met recht omhoog gaande stengels.

De violet/rode bloemen staan in regelmatige kransen rondom de vierkante stengels in juli.

Naam.

Siberian mother wort, honeyweed. In China heet het i-mu-tsao, wat ook moeder hulp betekent, net als motherwort, Marihuanilla, uit Spaans wat kleine marijuanaappel betekent, Altamisa, Spaans amor mo; mijn liefde, Duitse Chin. Lwenschwanz, Chin. Mutterkraut, Coda di leone, Gras zum Segen der Mutter, Sibirisches Herzgespann, Sibirisches Mutterkraut.

Planten.

Vermeerderen door scheuren in 't voorjaar of zaaien bij 15 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl