Eruca

Mogelijk 5 kruiden (of 1) komen voor in dit geslacht die in Europa en W. Azië groeien.

Verwant aan Brassica.

Het zijn n- of tweejarigen, 20-100cm.

Bladen zijn pinachtig gelobd of getand.

Bloemen zijn tamelijk groot, 2-4cm, geel tot purper.

Brassicaceae, kruisbloemenfamilie.

Uit Fuchs.

Eruca sativa, L. (gekweekt of tam) (Brassica eruca) mosterdkool is een eenjarige

De plant heeft lange en smalle, veel verdeelde bladeren van een vermoeide groene kleur.

Grote witte en purper geaderde bloemen met een geur als sinaasappelbloesems.

Afkomstig uit Z. Europa, waar het als groente en salade dienstdoet.

Mosterdkool smaakt scherp, bitter. Bij wrijven geven de bladeren een aparte geur die soms als aromatisch wordt ervaren of eigenaardig onaangenaam.

De zaden bezitten gelijke eigenschappen als mosterd.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Dit kruid wordt in het Grieks Euzomos genoemd en in het Latijn Eruca.’

Eruca komt mogelijk van het Latijn urere: branden, een verwijzing naar de hete zaden. Of van erudere: uitknabbelen, omdat deze plant een hete en bijtende smaak heeft. Of van ructare: uitstoten, overgeven of oprispen.

Dodonaeus (b) ‘In het Nederduits heet het rakette, in het Frans roquette, in het Italiaans ruchetta en rucola, in het Spaans oruga en arugua, in het Engels great rockett,’

Van Italiaans ruchetta en Frans roquette, (riquette) stamt het Nederlandse raket, Engelse rocket, de rocket salade, roquette, Roquelen en Ernockel in midden-Hoogduits. Frans en Nederlands rucola, Engels rugola, rucola, Duits Arugula. De term arugula (variaties van Italiaanse dialecten rond arigola) werd door Italiaanse immigranten in Australi en N. Amerika gebruikt en vandaar kwam het in andere talen, vooral als keukengroente. De naam komt van het Latijnse woord eruca. Zie Diplotaxis tenuifolia.

Dodonaeus; ‘Ze is tweevormig, de eerste noemt Lobel Eruca major sive Hispanica & Gentilis (hoewel dat de Italianen tegenwoordig de kleine en wilde raket ruchette gentile noemen) in het Nederduits Roomsche rakette, in het Hoogduits Romischer Kole: buitenlandse kool. Ze is uit Spanje gebracht. Sommige noemen het Eruca hortensis en Eruca sativa. Sommige zeggen dat wit mosterdkruid een soort van raket is omdat het zaad ervan voor het raketzaad gebruikt wordt is, zoals gezegd is, andere noemen raket zelf wild mosterdkruid,’

Mogelijk wordt op een soort mosterd gedoeld.

Dodonaeus (d) ‘In het Hoogduits heet het Raucken en Rauckenkraut.’

Vanuit het Latijnse eruca: Plinius mosterdkool, kwam het Italiaanse ruca en van daaruit Duits Rauke of Ruke, Raukelkohl, Senfkohl, Gerheb of Gernol, weis zam Senff.

Dodonaeus (e) ‘De poëten hebben dat soms ook Herba falax genoemd. Deze Eruca verschilt veel van Aeruca dat geen kruid is, maar dat betekent niets anders niet dan roest van koper die ook anders Aerugo plag te heten. Dan Eruca betekent in het Latijn noch wat anders, te weten een soort van rupsen, rispen of rupen die men in alle moeskruiden, doch meest in de kolen plag te vinden en in het Grieks Campe heten.’

Frans rochetta komt van rocca: rups, omdat de harige stengel aan een rups doet denken.

Gebruik.

Het gebruik was vroeger zo. (Dodonaeus) ‘Raket is warm en droog en daarom kan men die niet goed alleen eten, noch men plag dat ook nimmermeer te doen, dan ze wordt gewoonlijk met sla, postelein of diergelijke andere zeer koude kruiden in salade gegeten want op zoծ manier gebruikt is ze voor de maag goed en bekwaam en maakt dan door haar onmatige hitte dat de al te koude eigenschap van de voor vermelde kruiden de maag en het gans lichaam geen letsel doet, als Plinius ons wel vermaant. Dan raket maakt hoofdpijn en verwarmt te zeer en vooral alleen ingenomen, als Galenus betuigt.

Raket in de spijs gebruikt maakt ook lust tot bijslapen en er wordt geloofd dat ze het menselijk zaad vermeerdert. Het zaad van raket is ook geschikt om de plas te verwekken en te laten rijzen en het is goed tegen het venijn van de schorpioenen, kwade spinnen en ook alle diergelijke schadelijke gedierten en zelfs is het geschikt om alle beestjes en moeilijk gedrocht of wormen dat zowel binnen als buiten het lijf groeit om te brengen of te verdrijven.

Alle soorten van raket worden rouw gegeten om de spijs te verteren, de slappe maag te versterken en de appetijt of eetlust te laten wederkeren. Het zaad wordt gebruikt in sausen en met melk en azijn gemengd worden er balletjes van gemaakt die men lang bewaart. Dit kruid gegeten laat de voedsters veel melk krijgen en kan hetzelfde dat wit mosterdkruid kan doen.

Plinius schrijft dat sommige geloven dat diegene die enige menigte van raketzaad ingenomen heeft eer hij geslagen wordt de slagen niet voelen zal.

Men zegt ook dat drie bladeren van raket met honigwater gestoten en ingenomen de geelzucht en hardheid van de milt genezen en de wormen doden en de stank van de oksels verdrijven en het lichaam een goede kleur laten krijgen.

De wortel van raket gekookt en gestoten en op een gebroken of gekneusd been gelegd trekt de smart eruit en haalt ook de splinters en gebroken beentjes er uit.

De raket die in Italië erucagine heet wordt zeer goed gehouden om de hazen een goede smaak te geven en andere spijzen, maar dan koken ze de bladeren eerst en werpen het eerste sap weg. En dat geeft de spijs zo’n goede smaak dat de Italianen als ze te kennen willen geven dat ze goed en lekker onthaald zijn gewoonlijk zeggen; ‘Ik heb een haas met wilde raket gegeten,’

De raket bezit opwekkende eigenschappen en bevordert een goede spijsvertering. Het kruid zou als afrodisiacum gebruikt zijn. Volgens Plinius, Dioscorides, Ovidius en Columella diende het om vleselijke lusten op te wekken. De Heilige Hildegard beval sla als tegenmiddel aan en verbood het kweken van Eruca. Symbool van mededinger.

Culpeper zegt dat het verboden is om de rocket alleen te eten, dit vanwege de scherpte die brandt in het hoofd en daar pijn veroorzaakt. Mars regeert ook over dit kruid.

Wordt ook geteeld vanwege de oliehoudende zaden en als groente.

Lobel met Diplotaxis muralis: ‘Deze twee tamme raketten zijn de lieflijkste en edelste in de spijzen waarvan de grootste Roomse raket geheten verschilt van de onze dat ze groter bladeren heeft de waterkers gelijk en zwart zaad, gele bloemen en het hauwtje de mosterd gelijk, maar groter. Deze of omdat ze in de sausen smakelijker is of meer verwekt tot bijslapen wordt gewoonlijk geheten Gentil bij welk woord de Spanjaarden en Italianen aanduiden alle zaken die bekwaam zijn om een mens blij en wakker te maken tot genoegen, spel en bijslapen. Welke deugden, omdat die een hoop goed gemeste monniken in het zeer lustig eiland van Languedoc aan de zee van Montpellier daardoor zouden mogen genieten, zo hen van een Spaanse monnik en landloper het zaad van deze rakette was gegeven en zaaiden dit alle jaren en aten dat tijdens de maaltijd liever dan enige lekkere spijs die zij mochten hebben. Want zij wisten wel door het gebruik hoe zeer dat het dikwijls eten in hen verwekte de onkuisheid die door leegheid en dagelijks grote sier te maken in hen verstorven was en ook om de geest te verwekken, maar voornamelijk om hun grof vet lichaam magerder te maken en de slaap te verdrijven omdat zij als ratten of beren de gehele winter zich gemest hebben en bijna van het vet verstikten. Maar met deze Spaanse remedie werden zij zo lustig en kloek ter baan dat zij meestal de zuiverheid verlof gaven en gedwongen waren hun beloften te overtreden en de muren van het klooster over te springen en wat genoegen te bedrijven met hun goede buurtjes, gelijk we gezien en ook het genoegen daarvan gehad hebben. Voorwaar de raket is daar noch zeer overvloedig gebleven tot een toekomende gedachte van de kuisheid der monniken en van de waarheid der zaken.'

Uit; http://www.wikiwand.com/es/Eruca_vesicaria

Eruca vesicaria Cav. (blaasvormig) Rechtopstaande vertakte stengel.

Liervormige bladeren met lang gerekte getande slippen.

Witte of geelachtige bloemen met violette aderen in trossen.

Rechtopstaande hauwen in juni.

Var. glabrescens( kaal) waarvan de bladeren helemaal geen haren hebben.

Uit M. Zeegebied, Marokko.

Zwaardherik, raketsla, rocket, rocketsalad.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl