Clematis

Clematis komt in alle werelddelen voor.

Er zijn meer dan 297 wilde soorten bekend van een wijde geografische verspreiding en het meest in de gematigde streken. Ze zijn in een 19 secties verdeeld.

Naast klimmers zijn er ook halfheesters en vaste planten. Typerend is de tegenoverstaande bladstand.

De soorten geven een opmerkelijk adembenemende draaikolk van kleuren, die golft van blauw naar rood en gaat over geel naar wit met vele gradaties daartussen.

De verschillende botanische soorten zijn misschien wel net zo mooi al zijn hun bloemen niet zo groot en mooi getint. Ze geven vaak meer bloemen die soms gevolgd worden door mooi behaarde zaaddozen. Bovendien groeien ze vaak sneller en slaan beter aan. Naar hun kenmerken worden de soorten verdeeld in drie hoofdgroepen, namelijk de Flammula, Viticella en Viorna en die worden weer in groepen onderverdeeld.

Ranunculaceae, ranonkelfamilie.

Hoofdgroep Viorna.

Klimplanten of halfheesters of overblijvende klimplanten. Bladeren zijn enkelvoudig of geveerd. Bloemen gewoonlijk met vier kelkbladen en opstaand, ook zo de meeldraden die meestal behaard zijn.

Groep Crispae.

Bladeren zijn gaaf en niet gedeeld. Bloemen zijn klokvormig, alleenstaand en zelden 2-3 bij elkaar, kelkbladen zijn aan de top omgebogen en wat gekroesd, meeldraden zijn behaard.

1. uit L. Watson.

=Clematis integrifolia, L. (gaafbladig) Bladeren zijn ongesteeld en 6-10cm lang, 2-5cm breed, eivormig of elliptisch, aan de achterkant behaard.

Bloeit van juni tot augustus met kleine, alleenstaande violet/blauwe en wit getinte, lang gesteelde en klokvormig bloemen van 3cm lang en 7mm breed, kelkbladen zijn toegespitst en boven het midden teruggebogen, behaard, net als de meeldraden.

Een halfstruik of overblijvende vaste plant met hoekige twijgen, 50-60cm hoog.

Komt uit Europa en W. Azië en wordt een meter hoog. Is beschreven in 1596.

‘Albiflora’ heeft helder witte bloemen.

‘Grandiflora’, heeft grotere bloemen, 4-4.5cm lang en ca. 1 cm breed.

‘Humilis’ blijft veel lager, 20-35cm hoog.

Naam.

Entire leaved clematis, Duitse Violette Waldrebe.

2. uit williamcullian.com

Clematis fremontii, S. Wats. (J.H. Fremont, 1813-1890, Amerikaans officier) Enkelvoudige bladeren zijn zittend en eivormig, aan de achterkant wat behaard.

Opstaande stengels die niet ranken en wat behaard zijn.

Alleenstaande en kort gesteelde, knikkende bloemen zijn purper met omgebogen kelkbladen aan de top en behaarde meeldraden in juli/augustus.

Lijkt veel op integrifolia.

Uit Kansas tot Missouri, wordt 30-60cm hoog. Is in 1890 beschreven.

Fremont's leather flower.

3. uit www.floraofvirginia.org

Clematis ochroleuca, Ait. (okergeel/wit) Enkelvoudige zittende, eivormige bladeren zijn stomp en meestal gaafrandig, aan de achterkant zijdeachtig behaard.

Eindstandige bloemen zijn lang gesteeld, hangend en 2cm lang, geelachtig met dikke kelkbladen die aan de top omgebogen zijn en aan de buitenkant zijdeachtig behaard, meeldraden zijn behaard in mei/juni.

Groeit het liefst op zandige en vrij droge plaatsen.

Vaste plant met opstaande en niet rankende stengels, aan de voet wat houtachtig.

Uit New York tot Pennsylvania en Georgia wordt 30-60cm hoog. Is beschreven in 1767.

Curlyheads.

4. uit www.flickr.com

Clematis douglasii, Hook. (David Douglas, 1798-1834, Schotse plantenverzamelaar) Bladeren zijn dubbel geveerd met lijn/lancetvormige blaadjes.

Opstaande en kantige, geribde stengels.

Alleenstaande bloemen zijn eindstandig en knikkend, buis- tot klokvormig en 2.5cm lang, van binnen donker purper en aan de buitenkant lichter, kelkbladen zijn aan de top omgebogen, behaarde meeldraden in juni.

Vaste plant die veel op integrifolia lijkt.

Uit Montana tot New Mexico, wordt 60-80cm hoog. Is beschreven in 1889. Harige Clematis.

6. uit www.swsbm.com

Clematis crispa, L. (gekroesd) Geveerde tot zeventallige bladeren, blaadjes zijn kort gesteeld en tot 6cm lang, van boven donkergroen en aan de onderkant licht behaard, eivormig en zeer dun.

Bloeit van juni tot september met 2-3cm lange bloemen die kelkvormig zijn, okselstandig en lang gesteeld, wat hangend en zeer geurend, violet/roze.

Een struikvormig groeiende heester met zwak rankende twijgen.

Komt uit O. N. Amerika, Virginie tot Florida en Texas en wordt 2-3m hoog. Is beschreven in 1823.

‘Walteri’ (Th. Walter, 1740-1788, Amerikaanse botanicus) verschilt door de lijnvormige tot smal lancetvormige blaadjes.

Curled sepaled clematis, curly virginsbower.

9. Uit H. Andrews.

=Clematis viorna, L. (langs de wegen) Bladeren zijn soms enkelvoudig maar meestal geveerd, gewoonlijk 5-7tallig en zeer kort gesteeld, 3-6cm lang en heldergroen, van onder grijs of blauw/groen, ei/lancetvormig tot lang eivormig.

Bloeit van juli tot september met alleenstaande en wat hangende bloemen aan 12 cm lange bloemstelen, rood tot purper/violet, kelkbladen zijn ei/lancetvormig en aan de top toegespitst en wat terug gebogen.

komt uit O. N. Amerika en wordt 3-4m hoog. Is beschreven in 1730.

Blue virginճ bower, leather flower, vasevine of American traveller ‘s joy.

10. uit wiliamcullina.com

Clematis texensis, Buckl. (uit Texas) Bladeren zijn geveerd en blauw/groen, tot 7tallig, blaadjes 3-6cm lang en rond tot eivormig, zelden gelobd.

Bruin/rode, rankende twijgen.

Bloeit van juni tot september met 2-3cm lange scharlakenrode klokvormige bloemen, kelkbladen zijn zeer dik en fijn toegespitst, de top teruggebogen en aan de binnenkant min of meer wit/geel gekleurd.

Een zeer sterk groeiende klimplant die het best als overblijvende plant behandeld kan worden omdat de twijgen gewoonlijk sterk terug vriezen.

Uit Texas en wordt 2-3m hoog. ‘Princess Diana.’

Scarlet leather flower.

Groep Tubulosae.

Niet klimmende planten, halfheesters of overblijvende planten, bladeren zijn driedelig en ongelijk getand. Bloemen zijn trechter- of buisvormig, meeldraden zijn gewoonlijk kaal.

12. uit plantillustrations.org

Clematis heracleifolia var. davidiana (berenklauwbladig, Armand David, 1826-1900, Franse missionaris en plantenverzamelaar in China) Bladeren zijn driedelig en 6-12cm lang, heldergroen, deelblaadjes zijn gezaagd, ovaal en licht harig en staan aan 6cm lange bladstelen.

Jonge twijgen zijn sterk kantig en grijs/bruin met wat blauw.

Vele geurende bloemen van 2.5cm groot staan in trossen met vier lichtblauwe bloembladen in augustus/september. Kelkbladen zijn boven het midden teruggeslagen, het verschil met de soort.

Vaste plant met niet rankende, opstaande stengels.

Uit China is een stevige en opgaande meerjarig die wat verhout is aan de basis, 1m.

Clematis x bonstedtii Whn. (C. Bonstedt, hortulanus aan de botanische tuin te Göttingen, Duitsland) = kruising tussen davidiana x stans en wordt 80-150cm hoog met de eigenschappen van beide ouders

Bloeit van half augustus tot eind september met dichte trossen hyacintachtige/witte tot blauwe bloempjes.

Opstaande en niet rankende stengels.

Hiervan zijn vele tuinvormen die vaak sterk op elkaar lijken. Ze zijn allen gewonnen door V. Lemoine & fils uit Nancy, Frankrijk.

‘Azurռ’ van 80-100cm met lange piramidale trossen van talloze licht blauwe bloempjes met wit hartje en roomwitte meeldraden.

‘Campanile’, van 100-150cm die over de hele lengte van de stengels bloeit zodat een grote tros van lila/blauwe bloempjes ontstaat met witachtig hartje.

‘Colombine’, van 90-100cm met flinke trossen van violet/blauwe bloemen.

‘Cote d’or’ van 100-150cm met smalle piramidale trossen van donker hemelsblauwe bloempjes.

‘Crepescule’ van 90-100cm met flinke trossen van grijs/blauwe bloempjes.

‘Fraicheur’, van 50-60cm met zacht lila bloempjes.

‘Oiseau Bleu’, van 100-125cm met zacht blauwe bloempjes.

‘Profusion’, van 90-100cm met asblauwe bloempjes.

13. uit www.anniesannuals.com

Clematis stans, S. & Z. (overeind staande) Drietallige en donkergroene bladeren zijn breed eivormig met gelobde tot getande kant en wat behaarde blaadjes.

Bloemen staan in okselstandige trosjes over een groot gedeelte van de stengels zodat tezamen een grote, tot 60cm, lange tros gevormd wordt, hyacintvormige as/blauwe bloemen van 1-1.5cm lang, kelkbladen zijn aan de top sterk terug gebogen in september/oktober.

Verschilt van davidiana door de hogere groeiwijze en sterker omgebogen kelkbladen, van heracleifolia ook de hogere groei en de sterkere beharing, scherper getande bladeren en grotere, lichter gekleurde bloemen.

Vaste plant met opstaande en niet rankende, grijsachtig behaarde stengels.

Uit Japan wordt 125-175cm hoog.

Kusabotan.

Groep Connatae.

Bladeren zijn enkelvoudig of geveerd, ingezaagd of ingesneden. Bloemen staan okselstadig en zijn klokvormig en staan in schijnschermen, kelkbladen opstaand met een meer of min toegespitste top, meeldraden zijn behaard.

14. uit www.studiobotanika.com

Clematis rehderiana, Craib. (Duitse schrijver en botanist Alfred Rehder, 1863-1949, werkte voor het Arnold Arboretum) Bladeren zijn geveerd en 5-9tallig, deelblaadjes zijn 4-6cm lang, breed tot lang eivormig, top is toegespitst, grof getand of gelobd.

Bloeit van augustus tot oktober met talrijke kleine, geel/witte, klokvormige bloemen van 1.5cm lang die in korte trossen staan, de omgeslagen rand is fluwelig, kelkbladeren zijn toegespitst en meeldraden behaard.

Wordt vaak vermeld onder de naam C. nutans.

Sterk groeiend met rankende twijgen, jonge twijgen zijn dicht viltig behaard.

Komt uit W. China en wordt 6-8m hoog.

15. uit gardenwise.wordpress.com

Clematis lasiandra, Maxim. (behaarde meeldraden) Bladeren zijn meestal 3voudig geveerd, ook wel 5-7tallig, blaadjes zijn 4-6cm lang en glanzend fris groen, aan beide kanten spaarzaam behaard, eivormig tot lang eivormig, scherp gezaagd of ingesneden, zelden gelobd.

Bloeit rijk van augustus tot oktober met kleine klokvormige, rood tot purperviolet getinte bloemen die gewoonlijk met 3 bijeen staan en 1.5cm lang zijn. Aparte kleur.

Een sterk groeiende plant met behaarde en sterk kantige twijgen.

Komt uit Midden en W. China en wordt 3-5m hoog.

16. uit plantillustrations.org

Clematis aethusifolia Turcz. (met blad als Aethusa) Dubbel geveerde, licht groene bladeren zijn behaard, eivormige en meestal 3lobbig, ingesneden/gezaagd.

Okselstandige bloemen staan met 1-3 bijeen en zijn lang gesteeld, licht geel met spitse kelkbladeren met omgebogen top, behaarde meeldraden in augustus/september.

Vruchtjes met sierlijke, lange pluimen.

Mooie heester met rankende twijgen.

Uit Mongolië en Mantsjoerije, wordt 150-200cm hoog.

‘Latisecta’, verschilt door de bredere eivormige lobben en kortere bloemsteeltjes.

Foolճ parsley leaved clematis.

Groep Atragenae.

Dit zijn allen klimplanten met zeshoekige of ronde twijgen. Bladeren zijn drietallig of dubbel drietallig. Bloemen staan alleen en hebben vergroeide meeldraden.

18. Uit O. Thome, www.BioLib.de

Clematis alpina, Mill. (uit de Alpen) Bladeren zijn meestal dubbel drietallig en soms drietallig, kort gesteeld of zittend, lang eivormig en grof gezaagd.

Bloemen staan aan behaarde stelen, zijn knikkend en klokvormig en ca. 6cm groot met 4 violet/blauwe, fijn behaarde kelkbladeren en vergroeide, bloembladachtige blauwachtig/witte meeldraden. Dit is een van de vroegst bloeiende, al in april met alleenstaande klokjes. Mocht je ze gemist hebben dan klingelen ze ook nog wel eens in de herfst voor de tweede keer.

Die klokjes worden gevolgd door zilverig behaarde zaadhoofdjes.

De alpenbosrank klimt in Zwit­serland tot 2-3m hoog. Is beschreven in 1753.

‘Sibirica’ heeft helderwitte bloemen.

‘Pamela Jackson’, heeft grote zuiver blauwe bloemen, 2-3m.

‘Ruby’ is rozerood.

‘Francis Revis’, (‘Blue Giant,’ heeft grote, diepblauwe bloemen. 2-3m.

Naam.

Alpenbosrank, Duits Alpenrebe en Engelse Austrian clematis, Engelse Alpine clematis.

Hoofdgroep Viticella.

Alle zijn klimmende planten met enkelvoudige of samengestelde bladeren. Blaadjes zijn gaafrandig of gelobd. Bloemen staan met 1-3 bijeen en zijn eind of okselstandig met meestal een late bloei. Kelkbladen soms opstaand maar meestal uitgespreid en groot. Meeldraden zijn kaal of zeer zwak onder de helmknoppen behaard.

20. uit www.clematischoice.co.uk

Clematis x eriostemon Decne. (wollige meeldraden) =kruising tussen viticella x integrifolia en wordt 150-300cm hoog.

Heesterachtige plant die gewonnen is door Henderson, kweker te Pineapple Nursery te Londen.

De ranke groeiwijze als viticella en bladeren en bloemen als integrifolia.

Mooie violet/blauwe bloemen van 4-6cm in doornsnede met 4 uitgespreide en aan de top omgebogen kelkbladeren, rijke bloei in juli/september.

‘Bergeronii’, lijkt meer op integrifolia maar groeit lager met ca. 5cm grote roze bloemen in eindstandige trossen.

20. Uit Redoute.

Clematis viticella, L. (druivenboog) Bladeren zijn dubbel geveerd, 2-5cm lang en van boven donkergroen en aan de onderkant iets lichter, eirond of lang eivormig met gave of wat gelobde rand.

Wat hangende bloemen zijn wijd klokvormig en violet/roze, 3-5cm in doorsneden en staan aan 10cm lange stelen met 1-3 bijeen.

De 4 uitgespreide bloemblaadjes zijn er in blauw, purperrood of wit en bloeien van juni tot september.

Dit is een Middellandse Zee plant die in de zomer op het jonge hout bloeit. Daardoor kan het gewas in het voorjaar teruggesnoeid worden, haalt 3-5m lengte.

Uit Spanje en is beschreven in 1569.

Hiervan stammen veel hybriden af.

‘Cermesina’, is amandelrood en ‘Purpurea’, is een gevulde purperen.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘Dit kruid kunnen we geen andere naam geven dan tweede Clematis naar de Griekse Clematis hetera en de Latijnse Clematis altera. Het heet nochtans ook in het Grieks bij sommige Epigetis en in het Latijn Ambuxum zoals men onder de bastaardnamen bij Dioscorides geschreven vindt. De Spanjaarden noemen het gormadera als of men in het Latijn Vomitoria, dat is braakkruid, zei. In Italië is dit gewas van de gewone man voor de Flammula gehouden en flammola of flammela genoemd, maar meestal Vitalba porporea. Want ze maken er twee soorten van, een met paarse of blauwachtige bloemen die we hier beschrijven en een met witte bloemen, dat is onze Flammula, of ook Vitalba of lijnen. Daarom zou men die Flammula Italorum mogen noemen. Sommige noemen het Jasminum caeruleum, dat is blauwe jasmijn, doch heel oneigenlijk, want de jasmijn is een gans ander geslacht dan dit gewas.’

De purperbloeiende Italiaanse bosrank of Italiaanse clematis, Engelse Italian clematis, purple virginճ bower of vine bower clematis, Duitse Italienische Waldrebe.

Gebruik.

Het gebruik was vroeger zo. (Dodonaeus) ‘Dioscorides verhaalt dat de bladeren van de tweede Clematis op de huid gelegd of er over gewreven en gestreken alle kwade witte schurft en melaatsheden laten vergaan en dat die met zout of pekel (mits er peperkruid of meerwortel bij te doen) bereid en bewaard worden om gegeten en voor spijs gebruikt te worden.

Het zaad van dit kruid klein gestoten en hetzij met helder en rein water, hetzij met mede of honingwater ingenomen jaagt door de kamergang de taaie slijmachtige koude en ook gele vochtigheden uit het lijf zoals dezelfde Dioscorides betuigt.’

23.

Hybriden.

De hybriden, gewoonlijk bekend als grootbloemige Clematis, zijn een van de mooiste van winterharde klimplanten.

Ze hybridiseren zo gemakkelijk dat het aantal kruisingen lange lijsten beslaat.

De bekende Clematissoorten, met grote bloemen in vele kleuren zijn meestal kruisingen tussen viticella, de purperbloeiende Italiaanse bosrank, en de blauwbloeiende lanuginosa uit China die in 1851 in Europa aankwam.

Ze worden verdeeld in;

1, de lanuginosa groep die het meest op de stamvorm lijken.

2, de patens groep die op patens lijken.

3, de florida groep die op florida lijken.

4, de jackmanni groep die op Jackmanni lijken.

5, de viticella groep die op viticella lijken.

6, de texensis groep die op texensis lijken.

Hieruit ontstond in 1862 de grootbloemige blauwbloeiende,’Jackmanni’. Die werd gewonnen door George Jackman.

‘Alba’, verscheen in 1884.

Verdere kruisingen hebben tot een zeer groot en mooi sortiment gezorgd. Er zijn er bij die bloemen kunnen produceren met 17cm doorsnede.

De geur is bij de meeste wel verdwenen.

‘Jackmannii Superba’,, met vier diep paarsblauwe bloembladen, bloeit uitbundig in juli/augustus. Flink snoeien in maart.

‘Madame Le Coultre’, met acht helderwitte brede bloemdekbladen, waarin de gele meeldraden prachtig afsteken. De witte kleur contrasteert heel goed tegen het donkergroene blad.

‘Melly Moser’, 8 licht roze bloembladen met donkere nerven die al gauw verbleken. Licht snoeien in maart.

Een mogelijk verbetering in kleur is ‘Dr. Ruppel’,, geen verbetering in Naam.

‘The President,’ is groots donkerblauw met 6-8 puntig toelopende bloembladen. Licht snoeien in maart.

‘Ville de Lyon’, heeft 6 karmijnrode bloemdekbladen. Flink snoeien in maart.

‘Rouge Cardinal,’ is een mooiere kleurvorm en de beste rode clematis van het moment.

Curieus is’ Vyvyan Penne’,լ een gevulde vorm die al in het voorjaar bloeit, vervolgens met enkele bloemen als nabloei in augustus. Twee soorten bloemen op 1 plant, de kleur blijft lavendel tot paarsblauw. Licht snoeien in maart.

Uit www.winrownurseries.co.uk

Clematis x durandii Durand (gewonnen door Durand freres, kwekers te Lyon) Enkelvoudige bladeren die eivormig en stevig zijn, spits en gaafrandig, glanzend donkergroen.

Bloemen van 12cm doorsnede zijn violet/blauw met 4, zelden 5 of 6, uitgespreide kelkbladeren en gele meeldraden in juni/september.

Heesterachtige plant met opgerichte stengels die niet ranken.

= kruising tussen integrifolia x jackmanni, wordt 100-180cm hoog.

Uit; http://gardenofeaden.blogspot.nl/2014/06/how-to-grow-clematis-florida-sieboldii.html

Clematis florida Thunb. (rijk bloeiend)

Bloeit wit met een opvallend paars hart.

Uit China.

=’Sieboldii’, bloeit soms wel tot september.

Wordt 2.5-3m groot.

23 . Uit C. Lemaire.

Clematis lanuginosa, Lindl. (wollig of zachtharig) Bladeren zijn enkelvoudig of driedelig en van onderen blijvend behaard, van boven kaal, blaadjes tot 12cm lang, eivormig en gaafrandig.

Een grootbloemige Clematis die bloeit van juli tot september op het eind van de twijgen met grote lila en wit getinte bloemen met 6-8 uitgespreide kelkbladen die breed elliptisch zijn. Bloemknoppen en stelen zijn zacht behaard, bloemen Uit deze soort x patens x viticella zijn de grootbloemige Clematis ontstaan.

Komt uit China en wordt 2m hoog. Is beschreven in 1851.

Woolly clematis.

24. Uit C. Lemaire.

=Clematis patens, Morren. (openstaand) (Clematis coerulea (hemelsblauw) komt uit Japan en wordt 2-43m hoog.

Is in 1836 door von Siebold ingevoerd en was de eerste grootbloemige Clematis hier. Toen in 1850 C. lanuginosa door Fortune werd ingevoerd en de kwekers zich gingen toeleggen op het winnen van grootbloemige vormen, verdween deze soort uit de cultuur.

Deze bloeit aan twijgen van het vorig jaar en vroeg in de voorzomer.

Open flowered clematis.

Groep Montanae.

Deze groep omvat alleen klimheesters. Bladeren zijn driedelig en de bloemen komen aan de twijgen die vorig jaar gevormd zijn. Bloemen staan in groepjes, okselstandig met vier kelkbladen die wit zijn en soms wat roze gekleurd.

Uit; http://www.joycreek.com/clematis-macropetala-maidwell-hall-150-002.htm

Clematis macropetala Ledeb. (grote bloembladeren) Bloeit in april-mei met lavendelblauwe bloemen met een geel hart.

Bladeren zijn 15cm lang en dubbel driedelig.

Wordt 3m hoog.

=’Maidwell Hall.’

Komt uit noord China, Siberië.

28. uit hortuscamden.com

Clematis montana, Buch. & Ham. (van de bergen) Drietallige bladeren met eivormige, toegespitste, gave of meestal getande blaadjes.

Rankende rood/bruine twijgen.

Talrijke okselstandige en lang gesteelde, zuiver witte en wat geurende bloemen die roze uitbloeien van 4-5cm lang met 4 uitgespreide kelkbladen in mei/juni. Zijn vier bloemblaadjes spreidt het vlak uit zodat het gouden hart goed uit komt. De plant is in het geheel met een purperen kleur doortrokken.

Verschilt van de anderen door de 3tallige bladeren en elk afzonderlijk blad is eivormig. Wordt 5-10m hoog..

De bergclematis is afkomstig uit de Himalaya en werd door Lady Amhurst in 1831 geïntroduceerd. E. H. Wilson bezocht in 1900 de Chinese provincie Setschuan en stuurde zaden hiervan, met de var. Wilsonii, naar Engeland. (Engelsman Ernest Wilson 1876-1930, Engels botanicus en plantenverzamelaar vooral in China)

Naam.

Bergclematis en Engelse mountain clematis, Anemone clematis.

Vormen.

=Bij de var. rubens is alle jonge spul met brons doortrokken tot purperbruin gekleurd. Bloeit al vroeg met 6cm grote roze/rode bloemen.

‘Tetrarose’, is een door chromosomen behandeling een blijvend vergrote roze vorm van rubens, 8cm in doorsnee, 6-8m. ‘Alba’ is in wit.

‘Wilsonii,’ komt met de soort overeen, blad is groter en bloemen 7cm in doorsnede, zuiver wit met een latere bloei zodat ze achter elkaar aan bloeien, juli/augustus.

‘Grandiflora’ bloeit zuiver wit met wat grotere en bredere kelkbladen, 6-10cm in doorsnede.

‘Lilacina’, is een kruising van grandiflora x rubens met veel grotere bloemen dan rubens en lila/blauw.

‘Perfecta’, uit dezelfde kruising heeft grotere bloemen dan grandiflora en witachtig tot porselein/blauw. Kruising van Lemoine uit Nancy.

‘Platysepala’, lijkt op wilsonii met mooie ronde bloemen en breed omgekeerd eivormige, zuiver witte kelkbladen.

‘Undulata ‘heeft 8cm grote witachtig/blauwe, sterk gegolfde kelkbladen

Deze vormen kunnen goed geleid worden om vruchtbomen als de lijsterbes en zelfs als bodembedekker.

Groep Rectae.

Klimmende of opgaande groeiende heesters met enkelvoudige tot dubbel geveerde bladeren en bloemen aan twijgen van dit jaar die meestal in pluimen staan, tweeslachtig, de helmdraden zijn in het begin niet veel langer dan de helmknoppen.

30. uit www.huisentuinmagazine.nl

Clematis armandii, Franch. (Armand David, 1826-1900, Franse missionaris en plantenverzamelaar in China) Bladeren zijn kort gesteeld en driedelig, deelblaadjes 6-10cm lang en 3-4cm breed, ovaal/lancetvormig en gaafrandig.

Bloeit aan twijgen van het vorige jaar met zuiver witte bloemen van 3-5cm doorsnede die in eindstandige en losse pluimen staan, eind mei.

Een groenblijvende Clematis die hier waarschijnlijk niet voldoende winterhard is.

Komt uit Midden en West China en wordt 3-5m hoog. Is beschreven in 1904.

Clematis recta, L. (recht opgaand) Geveerde bladeren met 2-3 paar eivormige deelblaadjes zijn gesteeld en toegespitst, donkergroen en aan de achterkant blauwachtig.

Talrijke ca. 2.5cm grote, witte geurende bloempjes staan in eindstandige, dichte trossen met 4-5 kelkbladen die aan de buitenkant een zacht behaarde rand hebben in juni/augustus.

Goede vaste plant met opstaande stengels die niet ranken die niet zo stevig en hol zijn en bovenaan vertakt.

Uit Europa, Balkan en Siberië wordt 60-125cm hoog. Is beschreven in 1597.

‘Pleniflora’, heeft dubbele witte bloempjes.

‘Purpurascens’, heeft jonge bladen in een wat groenachtig purperen kleur.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘De tweede soort wordt ook Flammula naar haar vlammende of brandende scherpe bijtende smaak van de geleerde van deze tijden genoemd. Matthiolus is van mening dat ze dat gewas is wat Platearius in zijn boek de Simplici medicina in het eerste kapittel in de letter F de naam Flammula geeft en warm en droog in de vierde graad schrijft te wezen. Nochtans vindt men een soort van hanenvoet of Ranunculus die ook Flammula van de geleerde genoemd wordt wiens krachten merkelijk en bekend zijn doordat ze de huid in korte tijd ophalen, branden en ontsteken en er bleinen, blaren en zeren in maken waarvan zo ik geloof Platearius veel eerder van gesproken zal hebben dan van deze onze tweede Flammula daar we nu van handelen. De tweede soort is dezelfde die sommige Flammula recta noemen of zoals Lobel schrijft Flammula surrecta. Deze heeft steviger bladeren. Clusius noemt ze eigenlijk Flammula Matthioli en heeft er twee soorten van gezien in Oostenrijk.’

Blatterzug en Brennkraut heet het in Thuringen, Steife Waldrebe. Ground clematis, erect clematis of ground virginsbower. Aufrechte Waldrebe.

34. uit www.dewilde.nl

Clematis mandshurica Rupr. (uit Mantsjoerije) wordt 1-1.50m hoog.

Zuiver witte bloemen in juni/augustus.

Vrij droge plaatst.

Vaste plant die veel op recta lijkt maar ervan verschilt door de hogere en wat rankende stengels en bladeren met 3-5 eivormige, stompe, aan de voet hartvormige blaadjes.

35. uit www.easybloom.com

Clematis terniflora DC (drie bloemen) (Clematis paniculata, Thunb.) (tros vormend) Geveerde en glanzend groene bladeren met 3-5, soms 7 eivormige blaadjes die een afgeronde tot wat hartvormige voet hebben, toegespitst en meestal gaafrandig, 2.5-3cm groot, donkergroen en van onderen iets lichter.

Sterk groeiende plant met rankende twijgen, jonge twijgen zijn kantig.

Grote bloemen staan in dichte trossen, zijn zuiverwit, 2.5-3cm groot en geurend met 4 kelkbladeren in augustus/september.

Vruchten zijn kort behaard of geveerd.

Een van de laatst bloeiende en verlangt een beschutte en warme plaats.

Een van de mooiste en best bloeiende uit deze groep ook wat vorm en kleur van de bladeren betreft

Uit Japan wordt 5-10m lang,

Panicled clematis.

36. uit www.alchemy-works.com

Clematis flammula, L. (vuurrood, brandend) Glanzend groene, enkel of dubbel geveerde bladeren, deelblaadjes zijn 1.5-4cm lang en eivormig, kort gesteeld.

Jonge twijgen zijn kaal en kantig.

Kleurt in augustus/oktober massaal wit in grote losse en eindstandige pluimen wat gevolgd wordt door de zilveren zaadpluimen. Op afstand ruik je dat het gewas bloeit, verspreidt een zoete geur. Bloem is 2-3cm in doorsnede.

Het is een krachtige klimmer van 4-5m hoog en komt uit Europa, N. Afrika en de Oriënt. Is beschreven in 1596.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) ‘De eerste soort heeft onlangs de naam Flammula, dat is brandende of vlammende of hete klim gekregen, want hier voortijds hield men ze voor een medesoort van Clematis altera daar ze nochtans van in zaad en in gedaante, grootte en kleur van haar bloemen verschilt. Lobel houdt het voor de echte Clematis hetera of Clematis altera van de ouders en noemt het Clematis altera urens, vulgi Flammula, dat is tweede Clematis brandend of Flammula van de gewone man. Dezelfde naam Flammula vulgi wordt de egelkool (Ranunculus) en de liggende Flammula bij Lobel gegeven. Sommige verduitsen de naam Flammula in onze taal vier-cruydt of vlam-cruydt, bern-cruydt of brandt-cruydt.’

Scherpe clematis, Duitse Scharfe Waldrebe, Franse clematite brulante of flammule, de Engelsen hebben een naam naar de geurende bloem, sweet scented of fragrant virginճ bower.

Als je een blad neemt met een hete zomerse dag, het verwondt en het in je neusgaten stopt weet je waarom het vlammend genoemd wordt.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger (Dodonaeus) ‘De naam Flammula als vuurkruid of vlamkruid wijst de kracht er van uit omdat als het op de huid gebonden is als een vlammende hitte blaartjes, zweertjes, blaasjes of koortsen en zeerheden brandt. Ja dat meer is, zegt Lobel, de hitte van deze kruiden is zo doordringend en fijn dat als de bladeren tussen de vingers gewreven worden hun brandende geest met de rook of stof van ver in de neus jagen en de hersens en zinnen terstond zeer beroeren en ontstellen. Wat ons bekender dan aangenamer was om de kracht te leren kennen. ‘

Groep Vitalba.

Deze groep omvat hoog groeiende klimmers met kleine bloemen die met meerdere bijeen staan en opstaand. Vier kelkbladen die aan de buitenkant viltig behaard zijn, meeldraden zijn kaal en korter dan de kelkbladen.

37 Uit commons.wikipedia.org

Clematis potaninii Maxim (G.N. Potanin, Russische natuuronderzoeker en plantenverzamelaar, 1835-1920) (Clematis fargesii, Franch. (P.G. Farges, 1844-1912, Franse missionaris en plantenverzamelaar in W. China) Dubbel geveerde en lang gesteelde bladeren, 5-7 eivormige en spitse blaadjes van 5cm lang zijn ingesneden/gezaagd en soms 3lobbig, wat zijdeachtig behaard.

Bloemen staan met 1-3 bijeen, lang gesteeld en 5cm groot, zuiver wit, 4-6 kelkbladen zijn omgekeerd eivormig en aan de buitenkant geelachtig en zwak behaard in juli/september.

Vruchtjes met lange witte pluizen.

Mooie heester met rankende en behaarde twijgen die veel op montana lijkt.

Uit China en wordt 4-6m hoog.

41. Uit O. Thome, www.BioLib.de

Clematis vitalba, L. (Latijn vitis: wijn, alba: wit, witbloeiende wijnstok) de bosrank rankt als een van onze mooiste lianen de bomen in tot 15m en meer. In het vroege voorjaar lijken de levenloze en gedraaide, getwiste en grijze touwachtige stengels van onze wilde bosrank doods. Ze zijn met lange strepen van afschilferende bast behangen en met taaie krullen van oude bladstengels. Sommigen, met de verweerde bruine bladeren van vorig jaar er nog aan, geven bosjes van pluimachtige vruchten waartussen snelle en sierlijk opgaande scheuten uitspruiten.

De scheut is zeskantig en donkerolijfgroen waaraan de jonge bladeren zich ontvouwen en de boom bedekken in een helder kleed. De onderkant van de bladstengel is gevoelig en wel zo sterk dat het zijn gastheer omknelt en zelfs dodelijk omarmt.

De donkergroene bladeren zijn verdeeld, deelblaadjes ovaal en hartvormig aan de basis.

In mei/juni starten ze met nieuwe schoonheid aan bloemen, trossen van groen tot room/wit die een fijne amandelachtige geur afgeven.

Tegen de herfst verschijnen de shagachtige pluimen in lange krullen als grijze baarden. Dan is het gewas op zijn mooist. Mooi mengt het bonte loof zich tussen het matte groen en het glinsterende wit van de populier. In onbeschrijflijke volheid rankt het bladwerk van de bosrank als een guirlande van boom tot boom en spint met zijn pluimen langs de bosrand in zulke dichte massaճ dat je in het groene loof maar weinig goud van de zon terug kan vinden. Het vruchtpluis blijft tot in het voorjaar aan de boom en na een ruige vorst glinsteren ze als juwelen aan een boom. Als ze dan wegzeilen op de wind lijken het wel een massa spinnenwebben. Vandaar de Engelse naam withywind.

De bosrank is onze grootste en sterkste inheemse liaan van bossen en hagen op de betere klei- en leemgronden van Z. Limburg en verder langs de Maas en de hellingen van de leemgronden van centraal België.

‘Crenata’, verschilt door de gekartelde blaadjes.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Zowel hier te lande als in Hoogduitsland wordt dit gewas tegenwoordig Lijnen en Linen genoemd, in Frankrijk als Ruellius betuigt viorne, hoewel dat het nochtans verschilt van dat heesterachtig gewas wat dezelfde Fransen ook viorne noemen en in het Latijn eigenlijk Viburnum heetծ

Een andere naam voor de bosrank is lierelei en deze naam heeft iets zingend in zich. Juist door deze plant is het dan ook gekomen dat de nachtegaal 's nachts zingt. Die had vroeger eens geslapen in een boom waarin de bosrank groeide en door die snelle groei had de plant zich ‘s avonds om de poten van de vogel heen geslingerd zodat die tegen de morgen niet meer weg kon vliegen. Om dat in het vervolg te vermijden, zingt het ‘s nachts, Үie meer slape, nie meer, nie meer’.

De oude inlandse naam lierelei zien we nog in het Duitse Liene of Bindweide Waldstrick, Bergrebe, Liene in Oostenrijk, Julծ, Len, Liene, Lehnheck, Lenna, Lelum, Lieln, Liere Liern, Lylen Lierach, Lirschծ Trenna, Renna, Zwitsers Iele, Liele, Niele, Wiele en later Lylin bij Hildegard, Lynen bij Bock (zie Lonicera) midden-Hoogduits Liel(e): lijn, Frans lien komt van lier: binden, en dit van Latijn ligare. Of die naam ook bemiddelt in de Noorse en Franse liane is niet zeker. Oud Hoogduits Liela of Liola gaat ook op de oud-Duitse vrouwennaam Liula terug. In Z. Limburg lirelei of heggewurger. In Oostenrijk Lln, Ln, Lian, Ulischwidn, Waschl, Liasch en in Zwitsers Duits Nile.

Dodonaeus (b) ‘Dan aangaande de Latijnse naam van dit gewas zo komen de nieuwe of jonge kruidbeschrijvers niet goed overeen welke naam dat het eigenlijk behoorde te voeren en voor welk kruid van de ouders dat te houden zou mogen wezen. Fuchsius heeft het Vitis nigra of Bryonia nigra, dat is zwarte wijngaard en zwarte Bryonia genoemd, Matthiolus houdt het voor de tweede Clematis. Dan de echte zwarte Bryonia is van ons voor beschreven, maar dat het met de tweede Clematis enige gelijkenis heeft en ook een medesoort ervan is, is zo opmerkelijk dat men dat niet goed zou mogen loochenen of weerleggen.’

Clematis is afgeleid van het Griekse klematis: takkenbos of rankengewas, van klemat-os: twijg of scheut die klimt en speciaal de druiventak. Clematis, Duitse Echte Waldrebe, Engelse clematis, Franse clematite des bois.

Dodonaeus ‘Anguillara en Clusius noemen dit gewas Atragene Theophrasti daar Theophrastus van schrijft dat de ranken of stelen er van die tegen elkaar geklopt of gewreven worden vuur van zich geven. Dan Plinius schijnt dat ook Vitis silvestris te noemen, hoewel dat hij elders van een ander Vitis silvestris spreekt. De Italianen noemen het Clematide terza en Vitalba als of men witte wijngaard en derde Clematis zei. Lobel twijfelt of het de Vitis silvestris van Dioscorides zou mogen wezen. In het Engels heet het wilde wine en in het Hoogduits ook wel Reben en Waldreben.’

Vitalba komt voor bij Dodonaeus. Het woord komt van het Latijnse Vitis alba: de witte druif, zoals Ovidius suggereert: ‘Lentior et salicis virgis et vitibus albis.’ Vandaar Franse vigne blanche; witte druif, Duitse Weiszrebe of wilde Weinranken, Waldrebe komt bij Hironymus Bock voor in 1539, omdat de stam op jonge wijnreben lijkt, Waltreben bij Bock. Engelse wild vine, vinebower en onze bosdruif.

Dodonaeus (d) ‘Sommige noemen het op het Latijns ook Viorna en Vitis alba, hoewel dat namen van de Bryonia zijn.’

Lobel noemde de plant Viorna wat Gerard interpreteerde als ‘Viorna quasi vias ornans: ofwel bedekkende en verfraaiende wegen en heggen. Omdat we langs wegen reizen kwam de naam travellers joy en in Frans consolation des voyageurs.

(e) De verse bladeren zouden door bedelaars gebruikt zijn om zweren te veroorzaken en zo medelijden op te wekken, vandaar dat de Fransen het soms viorne des pauvres; armen, of herbe aux gueux; kruid van bedelaars, noemen, Duitse Bettlerkraut, Brennkraut.

(f) Oude Duitse namen zijn naar de harige vruchten en blaartrekkende werking als de andere leden van deze familie. Duits Hexenzwirn, Hexenstrang, Hurenstrang, Teufelsreben, Teufelszwirn, Bocksbart, Duwels-tweren en Altermannsbart, vergelijk Engelse old man ‘s beard, onze duivelsgaren.. De Old Man is vaak de duivel en vandaar devils twister, devils guts en dergelijke namen die verward en bomen tot de dood kan brengen. De Duitse volksnaam Judenstrick stamt van Jutenstrick.

(g) Aan de ene kant een duivelse plant en aan de andere kant God en Maria. Duitse Hergottsbart, Petersbart, Frans barbe au bon Dieu, Duits Muttergotteshaar, Frans chevaux de la Bonne Dame en berceau de la Vierge, Engels maiden hair, Lady ‘s bower of Virginճ bower: een maagdelijke boog omdat die geen vruchten voortbrengt. Of omdat deze struik de virgin Maria beschut had op haar weg naar Egypte. Duits heeft ook Nachtschatten, Gansemorch, Hagseil, Hotten, Mirsch., Narrenholz. Lokale Engelse namen zijn grandfatherճ whiskers en hedge feathers, verder bindwith, biting clematis, hedge-, maidenճ honesty en;

(h) In het Noordelijke deel van de Veluwe heet het smookhout, Engelse smoke wood.

Smookhout of vuurkruid. De oude holle stengel wordt in kleine stukjes gesneden door Duitse schaapherders en in pijpen gerookt, Zwitsers Raucherli, Rauchholz. De scherpe geur van het hout lijkt wat op tabak. Schooljongens in Kent gebruiken het op dezelfde manier, boy’s bacca, omdat jongens en zigeuners, gipsy bacca, en schaapherders, shepherds delight, en de armen in het algemeen, poor manճ friend, sigaren rookten van de droge stengels die niet direct opvlamden, vergelijk het Duitse Rauchholz, Franse fumailles of bois a fumer. In Oostenrijk werden de gedroogde stengels door kinderen aangestoken en als ‘anentschik Ҡ(Tschick; sigaret) gerookt.

De stengels werden wel gebruikt om er manden van te vlechten en om planten aan te binden en in Frankrijk om er bijenkorven van de te maken. Het is zonder twijfel giftig in jonge staat, gedroogd zouden de bladeren een goed veevoer zijn. Ook werden ze eens medisch gebruikt.

Gebruik.

Zo was het gebruik vroeger. (Dodonaeus) ‘De bladeren van deze lijnen zijn scherp van smaak en bijtend en geschikt zeren en blaren aan de huid te laten komen en die kracht is in de bruine vrucht ook en de Italiaanse meesters betuigen dat men er mee uitrichten kan al hetgeen dat men met de tweede Clematis kan doen. De middelste schors wordt in olie gekookt en bij die olie doet men koperrood en was en men maakt er een zalf van tegen de schurft van het hoofd als dat eerst gewassen is met water daar netels in gekookt zijn of met plas en alle drie dagen eens, daarna nat men het hoofd met rozenwater daar koperrood in opgelost wordt en men laat daar de doeken op droog worden.’

Symbolen.

Bladeren van Clematissoorten kunnen enkelvoudig, drie- of vijftallig zijn, rond of gekarteld, getand of gezaagd, maar vrijwel allen klimmen ze met de kronkelende bladstelen. De bladeren zijn gevoelig voor aanraken en kunnen zich krommen en zoals ranken fungeren.

Door die innige omstrengeling is de Clematis het symbool van de liefdesband geworden. De bosrank die een van de giftigste is, werd door bedelaars gebruikt om zweren en builen op het lichaam te veroorzaken en zo medelijden op te wekken en is zo het symbool geworden van armoe. Is om die reden ook het symbool geworden van slimheid. Ook wordt het daardoor wel bedelaarskruid genoemd.

Omdat deze struik de maagd Maria beschut had op haar weg naar Egypte, symbool van veiligheid.

Tegen de herfst ver­schijnen de zilverachtige pluimen in lange krullen als grijze baar­den. Een teken van ouderdom en hoge geestelijke waarden. Symbool van geestelijke schoonheid. Dan is de plant op zijn mooist.

42. Uit Favourite flowers of garden and greenhouse.

Clematis virginiana, L. ((uit Virginia) Bladstelen zijn tot 12cm lang.

Bladeren zijn van boven heldergroen en vanonder blauw/groen, vijf of soms driedelig, getand of zwak gelobd, zeer zelden gaafrandig.

Lijkt in groei en bloeiwijze op de vorige maar wijkt ervan af omdat de bloemen gedeeltelijk eenslachtig zijn, meestal bloeit het wat later en zijn de bloemen wat groter maar met kleinere pluimen.

Komt uit O. N. Amerika en wordt 4-6m lang. Is beschreven in 1767.

Naam.

Virginische bosrank, Engels devil ‘s darning needles, devil’s hair, love vine, Virginia Virgin’s bower, wild hops.

Groep Orientales.

Dit zijn hoog groeiende en klimmende planten. Bloemen zijn klein en alleenstaand of met enige bijeen. Vier gele kelkbladen en niet behaarde meeldraden.

47. uit members.home.nl

Clematis orientalis, L. (Oosters) Geveerde bladeren zijn dun en glanzend, blauwachtig/groen, 3delige blaadjes tot 3 lobbig met eivormige, gaafrandige tot ingesneden slippen zijn 4-6cm lang.

Bloemen staan in kleine trosjes en zijn stervormig, 3-5cm in doorsnede met 4 heldergele en spitse kelkbladeren die aan beide zijden behaard zijn in augustus/september.

Zilverkleurige en lang behaarde geveerde vruchten.

Mooie sterk groeiende heester met rankende en sterk vertakte twijgen.

Komt uit de Himalaya en Perzië en wordt 4-6m hoog. Is beschreven in 1731.

Oriental clematis, Chinesche clematis.

48. Uit J. Jacquin.

=Clematis angustifolia, Jacq. (smalle bladeren) Lijkt veel op Clematis recta maar verschilt ervan door de smallere en lijnvormige blaadjes en de veel grotere met 1-3 bijeen staande witte bloemen met 4-8 kelkbladeren in juni/juli.

Vraagt een vrij droge plaats.

Mooie vaste plant met opstaande, niet rankende en onderaan wat verhoute twijgen

Uit Oostenrijk wordt 75-100cm hoog. Is beschreven in 1787.

Uit www.georgiavines.com

Clematis glauca, Willd. (zeegroen blauw) Geveerde bladeren zijn blauw/groen, langwerpig en gaaf of soms 3lobbig tot 3delig

Okselstandige bloemen staan met 1-3 bijeen, zijn hangend en klokvormig, heldergeel en 3cm breed met 4 toegespitste kelkbladen die aan de buitenkant wat behaard zijn, meeldraden zijn behaard in augustus/september.

Vruchtjes met lange pluizen.

Heester met rankende en onbehaarde twijgen.

Uit Siberië tot W. China, wordt 2-4m hoog.

Glaucous leaved clematis.

49 Uit www.mijntuin.org

Clematis tangutica, Korshinsky. (Tanguti, land van Oezbeken en Mongolen) Bladeren zijn 3-5delig en deelblaadjes tot 8cm lang, lancetvormig en zwak gezaagd.

Jonge twijgen zijn wat hoekig en behaard, rankend.

Dit is de bekendste gele vorm met lantaarnachtige, knikkende en meestal alleenstaande bloemen van 7.5cm in doorsnede, 4 kelkbladen die aan de rand wat behaard zijn, meeldraden behaard. Start in juni en gaat door in augustus en vervolgt dit lichtjes tot in september.

Hierna verschijnen zijdeachtige pruikenbollen.

Verschilt van orientalis door groenere bladeren en veel grotere, donkergele bloemen.

Stamt uit China en Mongolië en wordt 3m lang.

De veel gekweekte cv. ‘Aureolin’, behoort tot de Orientalis-hybriden. Een groep waarin vrijwel alle geelbloeiende hybriden toe behoren.

Golden clematis.

50. uit www.prideofplaceplants.com

Clematis serratifolia, Rehd.(gezaagd blad) Bladstelen zijn 8cm lang.

Bladeren zijn geveerd en meestal dubbel driedelig, deelblaadjes tot 6cm lang en heldergroen, van onderen glanzend lichtgroen, lancetvormig tot ovaal scherp gezaagd of soms gelobd.

Rankende twijgen, jonge twijgen zijn hoekig en wat behaard.

De wat geurende en knikkende, gele bloemen komen van augustus tot september, ze staan meestal met 1-3 bijeen en zijn 5-6cm in doorsnede, 4 spitse kelkbladeren die binnen in wat behaard zijn, behaarde meeldraden.

Vruchtjes met lange zilverachtig pluizen. Wordt vaak verward met koreana.

Komt uit Korea en wordt 3m en is beschreven.

Uit www.scerrelunde.com

Clematis koreana, Kom. (uit Korea) Drietallige bladeren die wat behaard zijn, eivormig met wat hartvormige voet, toegespitst en grof getand of soms ingesneden.

Liggende tot rankende twijgen zijn kantig.

Alleenstaande, lang gesteelde en wat hangende zwavel/gele bloemen met breed lancetvormige kelkbladeren die kort toegespitst zijn, 2.5cm lang, vergroeide bloembladachtige en behaarde meeldraden in augustus/september.

Lijkt veel op alpina.

Uit www.flickriver.com

Clematis lasiantha Nutt (harige meeldraden) is een crème wit bloeiende liaan van januari tot juni.

3 lobbige bladeren, de grootste zijn 3-5cm.

heeft 1 bloem per stengel, soms 3, wit.

Groeit in N. Amerika van San Francisco Bay Area zuidelijk tot Baja California.

Pipestem Clematis.

Borderplanten.

De meerjarige, niet klimmende Clematissoorten zijn aangename borderplanten en geven een rijke show van bloemen in de bloeitijd.

Vermeerderen.

Clematis montana is via winterstek te vermeerderen. Knip in februari een knop met een 7cm lange stengel, dan verwond je het onderste gedeelte licht, zoals je met de duimnagel zou doen, en steek dit in 1 % ibz groeistofpoeder, afkloppen van het stekje. Planten in potje maat 7, dan zijn ze gemakkelijker te verplanten, aangieten, plastic erover heen en om de paar dagen even controleren op vochtigheid, droogte en schimmels. Laat het plastic er dan een paar uur af zodat het blad wat opdroogt en bedek het dan weer. De luchtvochtigheid is hoog genoeg als het plastic bedekt is met waterdruppeltjes, je kan de plant dan niet zien. De waterdruppeltjes houden ook ultraviolette stralen van de zon tegen, op droge plekken komt de zon er door en verbrandt het gewas. Stekgrond is gezeefde potgrond zonder mest. Na enkele weken/maand is het stek geworteld, de plant begint dan te groeien, langzamerhand meer luchten en tenslotte het plastic eraf halen. Licht bemesten. In buiten brengen na de ijsheiligen, half mei.

De grootbloemige soorten worden gestekt van de eerste groeischeuten, dat is in juni. Die hoeven geen groeistof. Verder gelijk behandelen als voorgaande.

Zaaien van Clematis vitalba en viticella door het zaad eerst 3 weken bij 20 graden te bewaren, dan 6 weken –2 en zaaien bij 7 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl