Scleranthus

Het geslacht omvat een, twee en meerjarige kruidachtige planten.

Tegenoverstaande niet gesteelde bladeren zijn smal priemvormig, eennervig.

Bloemen hebben geen of een kleine bloemsteel. Vijf groene kelkbladeren met een witachtige rand zijn 1,5-4mm lang.

Caryophyllaceae, anjerfamilie.

Het geslacht omvat 10 soorten die in Eurazië, Afrika, N. Amerika en Australië voorkomen. In Europa zijn er 3 soorten, de 2 hier vermelde en Scleranthus uncinatus.(hakig of gekromd)

Uit O. Thome, www.BioLib.de

Scleranthus annuus, (eenjarig) Pijlvormige blaadjes die tegenoverstaand zijn en verenigd aan de basis door een membraanachtig randje Hardbloem heeft spreidende stengels, soms opstijgend en een 5-10cm hoog en dun, licht groen en licht donzig.

Kleine groene bloemen komen in juli tot september die in de gevorkte stengels groeien, meestal vormen ze kleine groepjes.

Komt voor in korenvelden en vooral rogge van Eurazië.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘Dit ander kruid is genoemd in het Hoogduits Knawel en met geen andere naam is dat ergens bekend’.

Tragus, die professor te Leipzig was, vroeg, toen hij de plant een naam moest geven aan een Zweeds student, die geen botanicus was, welke naam hij de plant zou geven. Deze antwoordde: Knavelen ved! (de duivel mag het weten) wat de professor goed vond en het plantje knävel noemde. De Hollanders die dit moesten drukken, lieten de stipjes boven de a weg en zo werd het knavel. Duits Knabelkraut, Knäuel of Knorperlblume, groei op zandgrond, Frans la gnavelle, Engels knawel, Frans gnavelle. Wordt nu in Zweden tandgras of tandknavel genoemd. Bij de Zweden zouden de tandpijn verminderen door het inademen van stoom waarin een aftreksel van deze plant zit.

Dodonaeus (b) ‘Dan men kon het ook wel enige naam geven die wat met Polygonum of Polygonoïdes overeen komt. Knawel heeft geen of immers niet zeer bekende krachten, sommige zeggen dat het van krachten en werking het weggras of duizendknoop zeer gelijkt’.

Afkomst en vorm, klein polnisch Wegegras, klein Knoderich, klein Wegtritt, Krebsgras, Perlgras. Engels knottgras.

(c) Scleranthus, Latijn van Grieks skleros: hard of droog, dor, anthos: bloem, omdat ze op dorre gronden groeit, of omdat de verdroogde bloemen met de zaden afvallen en lang dor staan. Hardbloem, bloem blijft lang goed.

(d) In sommige landen worden de wortels beschadigd door een insect die scarlet grain of Poland genoemd wordt, Coccus polonicus, L. of Porphyrophora polonica. Dit bevat een rijke rode kleur en om die reden werd het in de Oekraïne veel verzameld, ook de daarbij gelegen landen tot Polen aan toe. (578) ‘Vroeger werd het Herba polygoni coccifera genoemd. Het draagt aan de wortel de rode of Poolse Cochenille.

Oud-Duits Wurm (vergelijk Rubia) Blutkraut, St. Johannisblut, Johanneskraut in Z. Duitsland. Waarschijnlijk, zoals alle Johannesplanten, was het vroeger gewijd aan Donar, de latere heksengod. Bij Elmshorn in Holstein, bevond zich vroeger tussen het Pilger- en Kupperlgebergte een verdieping die heksenkuil genoemd werd. Nog in de vorige eeuw kwamen daar in de middag van Johannisdag oude vrouwen samen en zochten dit kruid dat in zijn wortels korrels met een scharlaken rood sap bezit en bewaarden het zorgvuldig omdat het heilzaam zou zijn. Alleen tussen 12 uur en 1 uur ‘s middags geplukt kan het wonderen doen en zo gauw als het 1 uur is de magie gebroken en de kruidenkracht ten einde. (zo ook Hypericum perfoliatum) Het sap van de plant werd Johannesbloed genoemd.

Gebruik.

‘Sommige geleerde en goed ervaren meesters zeggen dat het gedistilleerd water van knawel een bijzondere hulp is voor diegene die niet goed hun water kunnen maken zoals ze dikwijls ondervonden hebben’.

Uit Krauss, www.BioLib.de,

Scleranthus perennis, L. (meerjarig)

Stengels kruipend, soms eenvoudig en soms onregelmatig vertakt, licht groen.

Kleine groenachtige bloemen komen in augustus tot november.

Meerjarige uit Eurazië, vooral Polen.

Naam.

Overblijvende hardbloem, Engelse perennial knawel, Duits Dauer-Knawel, Ausdauernder Knäuel, Frans scléranthe vivace.

Planten.

Eenjarige, zaai zijn zaad uit in de herfst, dan komen er al snel jonge plantjes op waarvan vele de winter overleven en zo tweejarig.

De vaste plant vermeerderen door in juni/juli te scheuren.

Zaaien in januari/maart bij 10 graden.

Zie verder: volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/ en: volkoomen.nl