Myosotis

Uit Curtis Britisch entomology.

Muizenoor is een grote groep van meestal lage en n- en meerjarige plantjes.

De meeste zijn wat behaard met kleine ei/lancetvormige blaadjes.

Bladeren staan afwisselend en zijn gaaf.

Kleine blauwe of purperen bloemen levendige dit gewasje op, de bloemen zijn met een gele ster versierd. De purperen kleur hebben ze meestal als de bloei net begint en worden blauwer naarmate de bloei vordert.

De vrucht is als een koehoorn, maar gaapt van boven.

De meeste soorten groeien op vochtige beschaduwde plaatsen. Ze kunnen wel tegen de zon als de grond maar vochtig genoeg is.

Boraginaceae, ruwbladige.

50 soorten verschijnen in dit geslacht waarvan er 41 in Europa, ook veel in N. Zeeland.

=Myosotis alpestris, Hort. (uit de Alpen) (Myosotis pyrenaica, Pourr.) (uit de Pyreneeën) Bladen zijn ovaal en lancetvormig, kort gesteeld, die van de wortel staan aan een lange stengel, behaard en 5-10mm breed.

Zodenvormende plant met opgerichte tot opstaande stengels.

Trosjes van hemelsblauwe bloempjes met behaarde kelk zonder haakvormige haren, eerst dichte bosjes als hoofdjes, maar ze worden later meer trosvormig in augustus tot september, met de grootste bloemen van alle.

Meerjarige van 7-15cm hoog. Is beschreven in 1818.

Var. exscapa (zonder stengels) van 3-5cm hoog vormt zeer dichte en platte zoden.

Alpen vergeet me nietje, Engelse rock scorpion grass of Alpine forget me not. Alpen-Vergissmeinnicht. Myosotis des Pyrnes.

Uit Curtis Britisch entomology.

=Myosotis arvensis, Hill. (van de akkers) Bladen zijn ovaal en toegespitst, de lagere wat eivormig en stomp, harig.

Bloemen staan aan korte stengels in trossen van juni tot september en zijn saffierblauw.

Komt het meest voor in de natuur van Eurazië.

Een- of tweejarig die wat langer is, soms tot 50cm, kan goed geplukt worden.

Naam.

Middelste vergeet mij niet, akker vergeet me nietje, Engelse field scorpion grass, Acker-Vergissmeinnicht.

Uit thewildflowersociety.com

Myosotis discolor, Pers. (ongelijk kleurig) Bladen zijn smal, ovaal en wat toegespitst, de bovenste tegenoverstaand.

De stengel is bladig aan de onderkant en kaal erboven.

De kleine tros is zeer dicht en opent met kleine lieflijke bloemen, sommige met helderblauwe bloemen en anderen geel of rood in april en juni..

Eenjarig.

Groeit op bouwland en weiden en varieert in hoogte naar de grond, 10-20cm, meest in M. Zeegebied.

Naam.

Veelkleurig vergeet mij nietje, Engelse yellow and blue scorpion grass, changing forget me not, Duits Buntes Vergissmeinnicht.

Uit Curtis botanical magazine.

Myosotis dissitiflora, Bak (met uit elkaar staande bloemen) Bladeren zijn tong/spatelvormig en gesteeld, donkergroen en 3-6cm lang, 1cm breed en kort behaard.

Liggende tot opstijgende stengels.

Lange trossen van wijd uit elkaar staande bloemen, bloemsteeltjes 2-3 maal langer dan de kelk, donkerblauw en 1cm in doorsnede met geelachtig oogje in mei/juni en soms nog later.

Meestal tweejarige en sterk groeiende plant.

Uit Zwitserland wordt 20-30cm hoog. Is beschreven in 1868.

Hiertoe behoren verschillende mooie rijk bloeiende vormen.

‘Annemarie Fischer.’ van 20cm en compact, met talrijke donker blauwe bloemen van 12-15mm groot.

‘Ruth Fischer,’ van 30cm forse groeier met 1cm grote hemelsblauwe bloemen.

‘Foll of Honour.’ van 30cm met 1.5cm grote bloemen. Deze laatste is gewonnen door Mrs. E. Lloyd Edwards, liefhebster te Ruabon, Engeland.

Early forget me not.

Uit isplants.uwsp.edu

=Myosotis laxa, Lehm. (losse of slappe tros) (Myosotis ceaspitosa K.F. Schulte (zoden vormend) Wordt 20-50cm groot, lijkt op Myosotis scorpioides, maar heeft een ronde stengel.

Bladen zijn meestal stomp.

Stengel is rond en met zijn dons dicht tegen het oppervlak gedrukt.

Draagt in mei/juni trossen van helder blauwe bloemen die variëren in grootte, meestal wat klein

Wortel is vezelig en een- of tweejarig.

Deze plant verschijnt in waterrijke zure gebieden van Midden en Z. Europa.

Zompvergeet me nietje, Rasen-Vergissmeinnicht.

Uit J. Sturm, www.BioLib.de.

Myosotis laxa Lehm subsp. cespitosa, Nordh. zompvergeet-mij-nietje.

Uit Curtis botanical magazine.

Myosotis lusitanica R. Schuster (uit Portugal) (Omphalodes lusitanica, Pourr.) Langwerpig/lancetvormige bladeren zijn glanzend donkergroen met behaarde achterkant, de onderste lang gesteeld, de bovenste zittend.

Opstaande en vertakte stengels.

Lange trossen van 7-9mm grote hemelsblauwe bloempjes in april/juni.

Vruchtjes met getande rand.

In de winter goed bedekken.

Uit Portugal en Spanje, wordt 25-50cm hoog.

Naam.

Zode vergeet me nietje, Engelse tufted water scorpion grass.

Uit Curtis Britisch entomology.

Myosotis ramosissima, Schultz. (sterk vertakt) (Myosotis collina) (van de heuvels) De stengels spreiden zich over de grond en eindigen in kleine trosjes met een alleenstaande bloem in de oksel van het bovenste blad. Blauw, de knoppen hebben nooit roze in zich als de anderen. Voor juni is de plant al weer verdwenen.

Een kleine plant die al in april/ mei algemeen is op wat drogere gronden van Europa en Klein Azië, hoogstens 10cm hoog.

Naam.

Ruw vergeet mij nietje, Engelse early hill scorpion grass, Hugel-Vergissmeinnicht, Raues Vergissmeinnicht.

Uit Redoute.

Myosotis scorpioides, L. (schorpioenachtig) (Myosotis palustris) (uit het moeras) Heldergroene, ruwe bladeren zijn langwerpig tot lijn/lancetvormig en spits, de onderste kort gesteeld, de overige zittend.

Stengels kruipend tot opstijgend en wat kantig. Kort behaard tot kaal.

Lange trossen van 6-10mm grote bloempjes, bloemsteeltjes afstaand, kelk is trechtervormig en aanliggend behaard. De knoppen zijn eerst roze en schorpioenachtig opgevouwen met een geel oog, later steeds meer blauw in juni tot augustus. Heeft een van de grootste bloemen van zijn geslacht.

Is geschikter voor vochtige plaatsen.

Groeit aan de babbelende waters. Een plant met sentiment, verborgen in het ijle Uit N. Europa en W. Azië wordt 20-45cm hoog.

Var. albiflora heeft helder witte bloemen.

Var. semperflorens (altijd bloeiend) verschilt door de grotere bloemen en lange bloeiperiode waardoor ze vooral geschikt is voor de tuinen en als snijbloem. Hiertoe behoren verschillende vormen.

‘Graf Waldersee. van 20cm met mooie donker blauwe bloemen.

‘Nixenauge, of water nymph’s eyes of fairry’ eyes is 30cm met zeer rijke bloei met grote licht hemelsblauwe bloemen. Gewonnen door J. Sturm, kweker te Erfurt, Duitsland.

Perle von Ronnenberg,’ van 35cm met grote donkergroene bladeren en zeer grote hemelsblauwe bloemen. Gewonnen door Timme, kweker te Ronnenberg, Duitsland.

‘Itabiana,’ van 20cm met zeer grote donker blauwe bloemen. Gewonnen door K.L. Sprenger, kweker te Vomero, Italië.

Myosotis scorpioides subsp. scorpioides, Myosotis scorpioides subsp. nemorosa, (van de open bosplaatsen) weide vergeet-mij-nietje.

Myosotis scorpioides subsp. caespititia, (zoden vormend) Spatelvormige bladeren zijn 2-4cm lang en 4-12mm breed, gewimperd en wat behaard.

Dichte zoden vormende plant met opgerichte, ronde stengels die aanliggend behaard zijn tot kaal Kleine trosjes van kort gesteelde 6-10mm lange en 4-12mm brede, eerst roze en later hemelsblauwe bloempjes in juni/augustus

Uit Zwitserland wordt 3-8cm hoog

Rasen-Vergissmeinnicht, tufted ferget me not.

Naam, etymologie.

(Dodonaeus) (a) ‘De derde soort (zie Coronilla) mag men ook Scorpiodes noemen naar de kromme en omgebogen toppen van haar takjes die als die van groot Heliotropium ook ineen getrokken en gekrompen schijnen te wezen. Dat deze soort geen muizenoor is, wat nochtans meest alle andere kruidbeschrijvers menen, blijkt genoeg en niet alleen uit de bladeren die geenszins twee bij elkaar staan, maar ook uit de wortel die geenszins een vingerdik is als die van Auricula muris of muizenoor plag te wezen. Als men de schorpioenen met dit kruid aanraakt dan vallen ze in zwijm al of ze half dood waren, maar komen tot zichzelf als men ze met de wortel van de witte Helleborus aanraakt.’

(b) Moerasvergeet me niet, common of water forget me not, Blauroserl, blauer Augentrost bij Bock, Frideles en Friedelesauge bij Hildegard, Froschaugerl, Froscheaugeler, Goud in Pfoadl; God in hemd, blauer Himmelschlussel, Katsenaugl, Vergis mein nit bij Gesner in 1542, kleine Hundszung, Katzenauglein, blaue Leuchte, Museohr, Mauspotsch, Sumpf-Vergissmeinnicht, Zwitsers Chassenaugli.

Uit art-zone.ro

Myosotis suaveolens, Waldst.& Kit. (zoet geurend) Bladeren staan in een rozet en zijn spatelvormig tot smal elliptisch en ruig behaard, stengelbladeren zijn kleiner en lijnvormig.

Rotsplant met stijve, opgaande stengels die weinig vertakt zijn en ruig behaard.

Korte trosjes van wat geurende 6-9mm grote hemelsblauwe bloempjes met horizontaal afstaande steeltjes die meestal wat langer zijn dan de kelk in mei/juni.

Uit de Pyreneeën, Vogezen, Sudeten en Karpaten tot Rusland wordt 10-20cm hoog.

Var. albiflora heeft witte bloemen. Melkviooltje.

Uit J. Kops, www.BioLib.de.

Myosotis stricta Roem (stijf, strak) is een eenjarige plant van 5-25cm hoog, vormt een bladrozet.

Rechtopstaande, dicht afstaande behaarde stengel.

Bladeren zijn langwerpig met een stompe top, de middennerf van het blad is bij de voet aan de onderkant bezet met haakvormige haren.

Lichtblauwe, 1,5-2mm grote bloemen in mei-juni, keelschubben in de bloemkroon zijn heldergeel.

Viertallige splitvrucht.

Groeit in droge, voedselarme grond tussen het gras en graan in Europa en W. Azië.

Naam.

Stijf vergeet mij nietje, Duits Sand-Vergissmeinnicht, Aufrechtes Vergissmeinnicht, Steifes Vergissmeinnicht, Engels strict forget-me-not, Eurasian forget-me-not, Frans myosotis raide.

Uit J. Kops, www.BioLib.de.

=Myosotis sylvatica, Hoffm. (uit het bos) Bladeren staan in een rozet en zijn spatelvormig tot elliptisch, 3-6cm lang en 0.5-1.5cm breed, aan beide kanten ruig behaard, de onderste gesteeld en de bovenste zittend.

Opgerichte stengels zijn slap en vrijwel rond, ruig behaard.

Lange trossen van 6-10mm grote, eerst roze en later hemelsblauwe bloemen met ene geel oogje, bloemsteeltjes zijn 1-2maal langer dan de kelk en bezet met afstaande, haakvormige haren in mei/juli.

Uit Europa, W. en N. Afzie is een twee- tot meerjarige plant van 20-40cm hoog.

Var. lactea met witte bloemen.

Groeit op droge en beschaduwde plaatsen.

‘Royal Blue,’ is donkerblauw en 40cm. ‘Ultramarine ‘is indigoblauw van maar 20cm.

Naam, etymologie.

Bos vergeet me niet, Engelse wood forget me not, upright wood scorpion grass, Wals-Vergissmeinnicht, wild Vergismeinnicht en blau Mausohrlein bij Tabern.

(a) Myosotis is afgeleid van het Griekse muosotis, van mous of mus: een muis, en otos of otis: een oor, literair muizenoor, een verwijzing naar de gelijkenis van de bladeren. Spaans pinillo of miosota.

Plinius XXVII.8: ‘Alsine, quam Myosoton appellant, musculorum aures imitatur foliis.’

‘Cruypende muysenoor, Duitse Mausohrlein, Engelse mouse-ear, Franse oreille de souris, dit naar de blaadjes.

(b) De plant waar deze naam oorspronkelijk aan was gegeven door de oude Grieken was niet deze plant maar aan Veronica chamaedrys en Ajuga chamaepitys. Vandaar de Italiaanse naam iva en chamepitis.

Gerard, 1597, kende nog geen Engelse naam voor de drie inheemse soorten. Omdat de bloemtrossen min of meer gekruld zijn werden ze geplaatst met het scorpion grass, Scorpiurus sulcata, die gedentificeerd was met het skorpioeides van Dioscorides, Engels scorpion grass, naar de bloeitop. Hier hebben we geen schorpioenen hoewel in oude kruidboeken er geregeld over gesproken wordt. Mogelijk is dit nog een overblijfsel van de angst die overgebleven is van de kruisvaarders. Franse remillet scortopa, oreille de rat en Italiaans orecchio di topa.

(d) Het vergeet me nietje, Fries forjit my net of tink‑oan‑mij, Engelse forget me not, Duitse Vergis-Mein-Nicht, (1588), Italiaans nontiscordardim, Deens forglemm mig icke en Zweeds forgatmigej, Noorwegen forg-lemm-mig-ikke, Franse plus je vous vois, ne mկubliez pas, plus je vous aime, hoe meer ik je zie hoe meer ik van je hou, souvenez vous de moi, souviens toi de moi: herinner me, aimez moi: hou van me, les yeux de lՠenfant Jesus: de ogen van ‘t Christuskind.

(e) Bloemen worden gebruikt voor het kleuren van waswater, vandaar stijfselbloemetje, blauwstijfseltje, blauwblompje en;

(f) Vanwege de blauwe kleur Lievevrouwebloemekens en Maria bloemekes. Duits Krotenauglein, Fins lemimkki.

Sage.

Het is dat bekende kleine plantje dat zich vrijwel altijd verstopt in het gras van de oevers. Bij de schepping hadden dan ook alle planten een naam gekregen en werd deze plant over het hoofd gezien. Omdat ze hun naam hadden vergeten te vragen, besloten sommige maar te verhuizen naar bos of berm, bosvergeet mij niet.

Een man wilde het bloemetje uitgraven om het aan zijn vrouw te geven. Terwijl hij aan het graven was, stootte hij opeens op een kist. Hij vergat de bloem en groef de kist helemaal uit en zag dat hij een schat gevonden had. Toen hij gelukkig en blij wegliep, riep het bloemetje hem na: ‘Vergeet mij niet.’ Beschaamd ging hij terug en nam het bloemetje ook mee.

In de Duitse volkssage is ze de blauwe wonderbloem die behulpzaam is bij het verkrijgen van alles wat een mensenhart begeren kan. In volkssagen mag ze deuren openen waarin onderaardse schatten bewaard zijn.

Het is een plant die zelf de plaats aangeeft waar men schatten kan opgraven. Het zondagskind vindt die en de herder ontvangt haar van de bosnimf ten geschenke, de wonderbloem wordt aan de staf gebonden en raakt bij toeval een rots aan en wijst hem een deur, het slot springt open en alle schatten der wereld behoren hem. Nu hoort hij een waarschuwende stem: ’Vergeet het beste niet.’ door de glans van al die heerlijkheden verblind werpt hij hoed en stok van zich af en vult de zakken met goud en edelstenen en gaat vol beladen heen. Opeens valt de deur met een donderende klap dicht en ze is voor zijn ogen verdwenen, want hij heeft werkelijk het beste, de blauwe wonderbloem, vergeten die hem steeds opnieuw de weg zou kunnen wijzen. In plaats van goud heeft hij alleen maar kaf en haksel in zijn zakken.

Een volkssage die teruggaat op het Godswoord: ‘Vergeet uw Schepper niet,’ wat baat het als je alle rijkdom hebt alle aardse rijkdommen hebt verzameld, maar je liefde tot God en ootmoed vergeten hebt en je verloren hebt in het zoeken naar ijdele grootheid. Hetzelfde denkbeeld vind je terug in alle liederen en leerreden van die tijd. Hoe dit denkbeeld op naïeve wijze in eren werd gehouden zien we in een redevoering van de oude Cober in 1692 waarin hij verhaalt:’Hoe een jonkvrouw het bloempje Vergeet me niet, uit zijde vervaardigt, voor zich op tafel zet opdat het haar steeds aan God zou herinneren alsof hij toeroept: ‘Vergeet me niet.’

Verliefde ogen.

H. Hildegard noemde een bloempje Frideles Auga, waarbij ze opmerkt dat het een onkruid was en niet geschikt voor medisch gebruik. Waarschijnlijk was dit het vergeet me nietje dat later ook Liebaugel genoemd werd. Het betovert toch een stukje grond met blauwogige bloemen.

Bij beide soorten steken in het midden van de sierlijke bloemen een anders gekleurde punt uit waaromheen de kroonbladen in een rond vlak liggen, een iris. Het vergelijk met mensenogen bevordert zulke bloementaal. Hieruit gaat zeer waarschijnlijk de oud-Hoogduitse naam Fridiles Auga terug. Komt uit Frans ne m’oubliez pas dat voor het eerst in Engels gezien wordt rond.1532. De verliefden zagen in de bloemen het lichte blauw de kleur van trouw, de afbeelding van de ogen van de vriend(in). De verliefde schonk ze aan het meisje waardoor zij zich hem steeds herinnerde. De zoete vergeet me niet groeit voor gelukkige geliefden.

Goethe zegt van de gevangene Graaf’.

und wenn mir fast das Herze bricht

So ruf'ich nur: Vergis mein nicht!

Da kommՠich wieder ins Leben.’

Omstreeks 1800 stond het vergeet me nietje in buitengewone belangstelling voor Frankrijk. Nog in 1855 was het een liefdes- en vriendschapsgift in Parijs. In 1900 was het nog een van de bekendste bloemen en nu meer theoretisch als decoratie voor kalenders en postkaarten of lyrisch in de bloementaal en poziealbums.

Symbool van herinnering, echte liefde, vergeet me niet. Deze plant wordt dan ook gebruikt als het zinnebeeld van trouw en terugkerende liefde.

Vergeet me niet ogen werden graag met rozenmondjes en lelieblanke huid samengebracht.

Het is in Duitsland bekend als de ‘Blaue Leucht’ omdat haar heldere kleur de voorbijganger in de ogen straalt.

Historie/naam.

Hendrik van Lancaster, die balling was maar de troon hoopte te veroveren, schijnt de zinnebeeldige en dichterlijke betekenis aan Myosotis gegeven te hebben omdat hij in zijn ballingstijd de initialen van zijn motto ‘souveigne vous de moy,’ had laten graveren op zijn Collar of Esses (de ordeketen van de ridders van de kousenband). Deze spreuk werd het symbool om elkaar niet te vergeten, net als de rozen van York en Lancaster, de leliën van Stuart en Bourbon en het viooltje van Napoleon, zo werd de vergeet mij niet de historische bloem van het huis Lancaster. Men zegt dat Hendrik dit teken van de liefde en gedachtenis wisselde met zijn gastvrouw, toenmaals gemalin van de hertog van Bretagne.

Een andere lezing zegt dat lord Scales IV, de broer van Elisabeth Woodville en de vrouw van Eduard IV, een Bourgondisch ridder in een toernooigevecht overwon. De hofdames schonken hem een gouden keten waarop vergeet mij niet was geëmailleerd, als een waardig hulde aan de moedige Engelse ridder.

Vermoedelijk gebruikte de Zweed Konrad Gessner in 1561 voor het eerst de naam en dit ging via het Duitse Vergissmeinnicht in de 16^de eeuw over naar het Franse mկubliez mye naar het Engelse forget me not in de 19^de eeuw. Hier publiceerde Coleridge in the Morning Post zijn poëem ‘The Keepsake’ waarin hij ‘That blue and bright-eyed flowerlet of the brook,.. hopeճ gentle gem, the sweet forget me not,’ met een noot dat dit woord het equivalent was van het Duitse.

Zinnebeeld.

Al sinds oude tijden zijn zijn blauwe bloemen met de ogen van de geliefde vergeleken. ‘Zo dikwijls als gij dat bloempje ziet, zo zal het spreken beginnen, vergeet mij niet, vergeet mij niet, ik zal u altijd minnen’. Als je van de bloem droomt betekent het dat iemand van je houdt. Wie het vrijwillig bij zich draagt zal zijn geliefde nooit vergeten.

De legende verhaalt van de stervende knecht die een hand vol van deze bloemen naar zijn meesteres wierp met de woorden: ‘Vergeet mij niet.’ Of een verliefde die de plant wilde plukken, verdronk en zijn laatste woorden waren.’ Bij de Italianen is deze kleine liefdesbloem de verpersoonlijking van een jonge en lieflijke maagd die in een rivier viel en verdronk, ze werd veranderd in een nonti-scordar-ime.

In Oostenrijks is een romantisch tragische gebeurtenis de aanleiding geweest om het bloempje vergeet me niet te noemen. Eens zou een ridder met zijn bruid aan de oever van de Donau hebben gewandeld toen haar oog een kleine blauwe bloem ontdekte dat zij nog nooit gezien had. Maar ze bevond zich op een steilste helling van de rots die zich over de rivier uitstrekte. De ridder, ziende dat ze met vurig verlangen naar de blauwe bloem staarde, wilde het onmogelijke doen om die haar te schenken en hij verwijderde zich snel om de schat te halen. Ze volgde hem, maar op het moment dat hij de blauwe struik in de hand had, gleed zijn voet uit en, terwijl hij zijn bruid de bloemen toestak, sprak vergeet me niet en een draaikolk deed hem voor haar ogen in de diepte verdwijnen. Uren ver van de plaats werd zijn lijk teruggevonden. De bruid plantte op zijn graf de blauwe bloemen die zij vergeet me niet noemde.

Een eeuwenoude sage, in alle oude volksliederen wordt gesproken van de vergeet me niet als een bloem der vertroosting voor geliefden zoals in het bekende ‘Herzlich thut mich erfreuen’ zo ook in Goethe ‘ ‘bloempje wonderschoon.’

Bij de Duitsers werd het vergeet mij nietje veel gebruikt op de graven. Dit zelfde gebruik komt bij de Italianen voor die het flor di morto noemen. Er werd verteld dat na de slag van Waterloo een enorme hoeveelheid vergeet me nietjes ontloken op verschillende plaatsen waar het land met het bloed van de helden gedrenkt was.

Deze tragisch poëtische bloemen roepen nog heden ‘Vergeet de geliefde doden niet.’

In Luxemburg groeien ze in grote hoeveelheden aan de oever van het liefelijke riviertje de Else, een gedeelte door lommer beschaduwt, noemt men het ‘feeën bad.’

Planten.

Sommige soorten als Myosotis sylvatica en Myosotis alpestris worden gekweekt als borderplant en zijn geschikt voor combinaties met bolgewassen en violen. Planten in tamelijk vochtige en niet te zonnige plaatsen.

Mooie perkplanten die allemaal even hoog en even snel bloeien. Geeft een blauwe ondergrond aan rode en oranje tulpen. Ook geschikt voor randbeplanting.

Vermeerderen door scheuren in april/mei.

Stekken in april/mei 1% ibz of zaad stratificeren en in juli zaaien bij 15 graden. De tuinvormen komen niet geheel zuiver uit zaad terug.

Zie verder: http://www.volkoomen.nl/ en : http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl/